AMD prezentuje nową generację kart graficznych dla komputerów przenośnych

Chyba nigdy wcześniej nie zdarzyło się tak, by mobilne karty graficzne wprowadzono na rynek przed modelami przeznaczonymi dla desktopów. Z tego powodu ostatnia decyzja AMD może wydać się dziwna, ale bardzo łatwo ją wytłumaczyć. Obecnie tylko nieliczne Radeony przeznaczone dla notebooków są oparte na architekturze GCN (Graphics Core Next), która w segmencie komputerów stacjonarnych debiutowała pod koniec zeszłego roku. Niewiele brakuje, a dałoby się je policzyć na palcach jednej ręki, bo w średnim i niskim segmencie rynku AMD zdecydowało się "odgrzać kotlety", czyli sprzedawać stare modele kart pod nowymi nazwami. Nie da się ukryć, że układy oparte na liczącej sobie trzy lata architekturze Terascale 2 są raczej mało konkurencyjne na tle chipów Nvidia "Kepler", które można spotkać również w średnim segmencie rynku komputerów przenośnych. Nadszedł więc czas na zmiany i trudno się dziwić, że AMD zdecydowało się podnieść numer serii swoich kart graficznych, skoro niosą one znaczne ulepszenia względem poprzedników. Skutkiem ubocznym tego zabiegu jest wyprzedzenie w numeracji kart desktopowych, ale kto wie, na jak długo? W końcu nikt oprócz Majów nie powiedział, że 22 grudnia nie będzie ważną datą dla AMD także w tym roku.

Radeony HD 8000M noszą roboczą nazwę "Solar System", czyli Układ Słoneczny. Nazwy poszczególnych modeli GPU pochodzą od nazw planet sąsiadujących z Ziemią – Marsa i Wenus. Najmocniejszy, jeszcze nie zapowiedziany oficjalnie chip napędzający karty z serii HD 8900M będzie podobno nazywać się "Sun", czyli Słońce. Miejmy nadzieję, że mimo obracania się w takim temacie, nie uświadczymy astronomicznych cen, tylko niebosiężną wydajność...

GPU nazwane roboczo Mars, trafi do kart ze średnio niskiego i średniego segmentu cenowego, czyli Radeonów HD 8500, HD 8600 i HD 8700. Mimo tak dużego, wydawałoby się, rozrzutu wydajnościowego, we wszystkich tych kartach będzie znajdować się ten sam układ scalony, składający się z 384 procesorów strumieniowych, czyli z sześciu bloków jednostek wykonawczych. Różnice wystąpią jedynie w taktowaniu rdzenia i pamięci RAM (DDR3 lub GDDR5), przez co moc obliczeniowa poszczególnych modeli będzie wahać się od 537 do 691 gigaflopów (wartości podane przez producenta dla obliczeń na liczbach zmiennoprzecinkowych pojedynczej precyzji).

Mocniejszy układ – Venus – będzie montowany w kartach Radeon HD 8800M. Składa się on z dziesięciu bloków jednostek wykonawczych, czyli 640 procesorów strumieniowych. Można zatem powiedzieć, że jest to mobilny odpowiednik desktopowego Radeona HD 7770, który z uwagi na mniejszą częstotliwość pracy rdzenia (maksymalnie 700 MHz zamiast 1 GHz) uzyskuje moc obliczeniową na poziomie nieco wyższym od Radeona HD 7750.

* FP (ang. floating-point) – obliczenia na liczbach zmiennoprzecinkowych; SP (ang. single precision) – pojedynczej precyzji; DP (ang. double presicion) – podwójnej precyzji

Nietrudno zauważyć, że z taką specyfikacją Radeonom HD 8700M może być trudno dogonić poprzedników – modele z serii HD 7700 – również opartych na architekturze GCN. Co prawda nowe układy pracują z wyższą o kilkaset MHz częstotliwością, ale raczej nie nadrobią tym braku dwóch bloków jednostek wykonawczych. Również parametry kart z serii HD 8800M nie prezentują się najlepiej na tle specyfikacji modelu HD 7870M, którego GPU ma tyle samo procesorów strumieniowych co Venus, ale o 100 MHz szybszy zegar. Można to bardzo łatwo wytłumaczyć – AMD po raz kolejny dokonuje w swojej ofercie przesunięcia. Karty HD 8700M nie zastępują wcale HD 7700M, tylko znacznie słabsze modele HD 7600M, wykorzystujące chipy oparte na architekturze Terascale 2. Następcami HD 7700M są za to HD 8800M i tak dalej.

Mobilne karty AMD najnowszej generacji mają nie tylko lepszą specyfikację niż poprzednicy. Mogą pochwalić się obsługą nowej wersji mechanizmu Enduro (aka Dynamic Switchable Graphics), pozwalającego na niewidoczne dla użytkownika przełączanie układu graficznego zintegrowanego w procesorze i tego zamontowanego na kracie graficznej. W zależności od zadań wykonywanych na komputerze (na podstawie ustawień menadżera zasilania oraz profilów przygotowanych dla najpopularniejszych aplikacji lub stworzonych przez użytkownika) może zostać włączone energooszczędne i mało wydajne IGP lub pobierająca więcej prądu, ale zapewniająca dużą wydajność karta graficzna.

Chociaż AMD pracuje nad odpowiedzią na Optimusa Nvidii już dobrych kilka lat, wynik tych prac wcale nie robi lepszego wrażenia niż technologia konkurencji. Enduro ma zapewnioną kompatybilność jedynie z systemami Windows 7 i Windows 8, a w ramach tych dwóch wersji tylko z aplikacjami korzystającymi z interfejsu DirectX. Programy napisane przy użyciu bibliotek OpenGL mogą uruchamiać się jedynie na słabszej grafice wbudowanej w procesor.

Niemałym zaskoczeniem może wydać się to, że Enduro został przygotowany do działania nie tylko z APU AMD, ale także z procesorami Intela wyposażonymi w układy HD Graphics. Była to pewnie gorzka do przełknięcia dla inżynierów AMD, ale na dłuższą metę na pewno bardzo opłacalna decyzja. Jest jednak i druga strona medalu – Radeony HD 8000M nie mogą działać w trybie Dual-Graphics z IGP procesorów "Trinity". Przyczyna jest prosta – najnowsze APU AMD mają układ graficzny oparty na architekturze poprzedniej generacji, której nijak nie można zmusić do współpracy z GCN.

Najnowsze mobilne Radeony mają pojawić się na rynku już na początku przyszłego roku, a pierwsze pokazy ich możliwości odbędą się zapewne na targach CES 2013. Jest jednak szansa, że pierwsze testy układu Mars i technologii Enduro zobaczymy jeszcze przed rozpoczęciem imprezy. Okazało się, że ultrabook Asusa, o którym pisaliśmy klika tygodni temu, rzeczywiście ma w sobie Radeona nowej generacji. W laptopie oznaczonym symbolem U38DT-R3001H pracują dwa GPU – Radeon HD 7550G wbudowany w APU A8-4555M oraz karta graficzna Radeon HD 8550M. Niemieckie sklepy internetowe rozpoczną sprzedaż tego komputera 27 grudnia, więc w najlepszym przypadku pierwszy test nowości AMD pojawi się jeszcze w tym roku.