Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 – osiem wątków na najniższej półce
Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 będą alternatywą dla 12-wątkowych Ryzenów poprzedniej generacji i z czasem zastąpią najtańsze układy spod tej marki. Oba są skromniejszymi, odchudzonymi wersjami znanych układów Matisse, zbudowanych z dwóch lub trzech jąder krzemowych wykonanych w procesach technologicznych klasy 7 nm i 12 nm. Ryzeny serii 2000 i 3000G będą dalej produkowane i sprzedawane, ale najniższe modele – 4-wątkowe Ryzeny 1000 – zapewne znikną niebawem z rynku.
Ryzen 3 3300X oraz Ryzen 3 3100 będą sprzedawane w komplecie z układem chłodzenia Wraith Stealth. Limit mocy obu tych procesorów jest taki sam jak Ryzena 5 3600 i Ryzena 7 3700X, ale do podkręcania powinien wystarczyć nieco skromniejszy schładzacz.
Model | Rdzenie /wątki tech. prod. | Taktowanie bazowe | Taktowanie turbo | Pamięć podręczna L2 + L3 | TDP | Układ chłodzenia | Cena |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ryzen 5 3600 | 6/12 7 nm + 12 nm | 3,6 GHz | 4,2 GHz | 3 + 32 MB | 65 W | Wraith Stealth | 800 zł |
Ryzen 5 3500 | 6/6 7 nm + 12 nm | 3,6 GHz | 4,1 GHz | 3 + 16 MB | 65 W | - | niedostępny w Polsce |
Ryzen 5 3400G (z Vega 11) | 4/8 12 nm | 3,7 GHz | 4,2 GHz | 2 + 4 MB | 65 W | Wraith Spire | ok. 700 zł |
Ryzen 3 3300X | 4/8 7 nm + 12 nm | 3,8 GHz | 4,3 GHz | 2 + 16 MB | 65 W | Wraith Stealth | 620 zł |
Ryzen 3 3100 | 4/8 7 nm + 12 nm | 3,6 GHz | 3,9 GHz | 2 + 16 MB | 65 W | Wraith Stealth | 499 zł |
Ryzen 5 2600 | 6/12 12 nm | 3,4 GHz | 3,9 GHz | 3 + 16 MB | 65 W | Wraith Stealth | 570 zł |
Ryzen 5 1600 (AF) | 6/12 12 nm | 3,2 GHz | 3,6 GHz | 3 + 16 MB | 65 W | Wraith Stealth | 530 zł |
Ryzen 5 1600 | 6/12 14 nm | 3,2 GHz | 3,6 GHz | 3 + 16 MB | 65 W | Wraith Spire | 470 zł |
W podobnych cenach można kupić dwa popularne i szeroko dostępne procesory Intela (i tuziny mniej znanych modeli): Core i5-9400F (ok. 780 zł) i Core i3-9100F (ok. 330 zł). W ofercie Intela jest tu duża luka zapełniona przez procesory, których jedyną przewagą nad i3-9100F jest zintegrowany układ graficzny, którego nie mają modele z F w nazwie. Te nie zainteresują nikogo, kto zamierza choćby sporadycznie grać we współczesne gry, więc i tak potrzebuje karty graficznej.
Z ciekawości przetestowaliśmy również Core i7-7700K – 4-rdzeniowy, 8-wątkowy procesor, który (obok niemal identycznego i7-6700K) był przez długi czas uważany za wzór wydajności w grach i zastosowaniach małowątkowych. i7-7700K kosztował ok. 1300 zł kiedy był najtańszy (nieco ponad dwa lata temu), i ok. 1800 zł w momencie wprowadzenia na rynek. Kurs dolara był wtedy o wiele korzystniejszy; te ceny odpowiadałyby dziś ok. 1600 zł i ok. 2250 zł. Zobaczmy, czy przeniesienie poziomu wydajności i7-7700K do trzykrotnie niższej ceny da nam tak duże wrażenie postępu w procesorach, jakie daje spojrzenie na najdroższe i najwydajniejsze procesory z ostatnich miesięcy.
Dwa CCX czy jeden CCX?
Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 różnią się nie tylko taktowaniem: są zbudowane nieco inaczej. Podobnie jak we wszystkich Ryzenach, rdzenie są pogrupowane po 4, razem ze wspólną dla nich pamięcią podręczną L3. Taka grupa to core complex (CCX). W jednym jądrze krzemowym z rdzeniami (CCD) są dwie takie grupy, czyli dwa CCX.
Ryzen 3 3300X ma 4 rdzenie i jedną wspólną pulę pamięci podręcznej L3 w jednym CCX; drugi CCX w tym samym jądrze jest nieaktywny. Ryzen 3 3100 ma 2 rdzenie i 8 MB pamięci podręcznej w jednym CCX, i drugie tyle w drugim CCX. W sumie ma tyle samo rdzeni, wątków i pamięci podręcznej, ale z punktu widzenia jednego wątku pula pamięci podręcznej L3 jest dwa razy mniejsza. Ta różnica ma duże znaczenie dla wydajności – w zadaniach małowątkowych Ryzen 3 3300X powinien być zauważalnie wydajniejszy, bardziej niż mogłoby to wynikać z różnicy w taktowaniu. Dokładnie opiszemy to zagadnienie w osobnej publikacji.
Chipset B550...
Za około miesiąc, w czerwcu, do sprzedaży mają trafić płyty główne z chipsetem B550. Ten nowy chipset będzie tańszą alternatywą dla X570: ma mieć niemal identyczną funkcjonalność, co B450. Płyty główne z chipsetem B550 będą umożliwiały podłączenie urządzeń PCI-E 4.0 – ta możliwość nie zależy co prawda od chipsetu, ale nowe płyty będą spełniały ścisłe wymagania co do jakości sygnałowania, jakie stawia PCI-E 4.0. Sam chipset będzie połączony z procesorem łączem PCI-E 4.0, co jest konieczne dla zapewnienia najlepszej przepustowości komunikacji z nośnikami SSD PCI-E 4.0 podłączonymi do chipsetu. Chipset będzie też miał kontroler 2 portów USB 3.2 Gen 2 i wolne łącza PCI-E 3.0 (w porównianiu do PCI-E 2.0 w starszych chipsetach).
Płyty B550 mają też umożliwiać rozdzielanie łącza PCI-E z procesora na dwa łącza ×8 i budowanie konfiguracji z dwoma GPU (SLI lub Crossfire). Mają trafić do sprzedaży 16. czerwca lub nieco później, zależnie od regionu i możliwych zakłóceń w dostawach.
...i przyszłość podstawki AM4
W czasie debiutu pierwszych procesorów Ryzen i podstawki AM4 AMD obiecało, że podstawka AM4 „będzie wspierana przynajmniej do 2020 roku”. To znaczy, że w 2020 roku miały powstać nowe procesory dla tej podstawki, i tak jest. Jednak płyty główne sprzed 3 lat nie idą z duchem czasu i zostaną stopniowo zastąpione. Nadchodzące w nieokreślonej przyszłości procesory Ryzen z architekturą Zen 3 nie będą działać na wszystkich płytach z podstawką AM4:
Tabela prezentuje wymagania stawiane przez AMD producentom płyt, a nie przeszkody techniczne. To znaczy, że płyty z chipsetami serii 500 muszą obsługiwać procesory Ryzen 3000 oraz nadchodzące procesory Ryzen zbudowane w architekturze Zen 3. Mogą również obsługiwać procesory Ryzen 3000G i starsze, ale AMD nie będzie tego wymagało od producentów płyt głównych. Niektóre starsze płyty nie będą mogły wspierać przyszłych Ryzenów z powodów technicznych; większość mogłaby je wspierać, ale udostępnienie odpowiedniej aktualizacji UEFI zależy od producenta płyty.
Jedną z możliwych przeszkód technicznych jest pojemność pamięci, w której przechowywany jest obraz UEFI. Jak powiedzieli reprezentanci AMD, większość płyt głównych ze starszym chipsetem, które mają kość flash o pojemności 32 MB mogłaby obsługiwać procesory Ryzen z architekturą Zen 3. W innych przypadkach producenci płyt głównych będą zmuszeni do porzucenia wsparcia jakichś starszych procesorów, żeby umożliwić działanie nowych – o ile oczywiście nie będzie innych przeszkód technicznych, specyficznych dla danej płyty lub producenta.
System operacyjny i oprogramowanie
Wszystkie procesory przetestowaliśmy w komputerach o takich wspólnych elementach:
- Windows 10, wersja 1909
- sterowniki GeForce 445.87
- pamięć G.Skill TridentZ 2 × 8 GB DDR-3600 działająca z taktowaniem podanym poniżej
- karta graficzna Gainward GeForce RTX 2080 Phantom GLH
- zasilacz Enermax Platimax 850 W
- układ chłodzenia SilentiumPC Navis 240 Pro
Poszczególne rodziny procesorów były testowane na podanych płytach głównych i z podanymi ustawieniami pamięci RAM:
- Ryzen 3000: Asus Crosshair VIII Formula, UEFI 1302 (AGESA 1.0.0.4), DDR-3200 16-16-16-36 1N
- Ryzen 2000: Asus Crosshair VIII Formula, UEFI 1302 (AGESA 1.0.0.4), DDR-2933 16-16-16-36 1N
- Ryzen 1000: Asus Crosshair VIII Formula, UEFI 1302 (AGESA 1.0.0.4), DDR-2666 16-16-16-36 1N
- Core i3-9100F: Asus Maximus XI Hero, UEFI 1401, DDR-2400 16-16-16-36 1N
- Core i5-9400F: Asus Maximus XI Hero, UEFI 1401, DDR-2666 16-16-16-36 1N
- Core i7-7700K: Asus Strix Z270F Gaming, UEFI 1301, DDR-2400 16-16-16-36 1N; limit mocy 114 W (28 sekund) i 91 W (długotrwały)
Ponadto w ustawieniach po podkręceniu przyspieszyliśmy wszystkim procesorom pamięć RAM, w większości przypadków do DDR-3600 (wyjątki są oznaczone na wykresach).
Przetestowany na potrzeby tego artykułu Core i7-7700K to wyjątkowo słaby egzemplarz, który udało się przyspieszyć maksymalnie do 4,6 GHz. Większość egzemplarzy tego modelu ma nieco większe możliwości – 4,6 GHz to taktowanie, którego można się spodziewać po modelu i7-6700K. Warto o tym pamiętać, analizując wykresy.
Dodatkowe testy mikroarchitekturalne wykonaliśmy w systemie Ubuntu 20.04 Focal Fossa z jądrem 5.4.0-28.
Zmiany i nowości w testach
Poczyniliśmy kilka rutynowych zmian w testach wydajności, związanych głównie z aktualizacjami oprogramowania i sterowników:
- Test wydajności w Blenderze wykonaliśmy w wersji 2.82a (poprzednio: 2.80 beta). Nowa wersja jest o ok. 1-3% wolniejsza na wszystkich procesorach.
- Dodaliśmy dwa nowe testy wydajności, które z czasem zastąpią poprzednie wersje: benchmark V-Ray Next zastąpi benchmark V-Ray, a silnik szachowy Stockfish 11 zastąpi wersję Stockfish 10. Nowy Stockfish jest silniejszy od poprzedniej wersji, wymaga nieco większej mocy obliczeniowej, i – mimo postępu we wspomaganych SI silnikach szachowych – pozostaje najsilniejszym silnikiem nie wymagającym wspomagania przez GPU.
- Aplikacje pakietu Adobe zostały zaktualizowane do najnowszych wersji. Wydajność zmieniła się tylko w AfterEffects – wygląda na to, że częściowo cofnięto zmiany z końca 2019 roku, i nasze zadanie testowe jest teraz wykonywane wolniej na każdym procesorze.
- Wydajność w grach zmieniła się w kilku przypadkach, co jest efektem nowej wersji sterowników karty graficznej (Wolfenstein II: The New Colossus) lub aktualizacji samych gier (Counter-Strike Global Offensive)
AMD Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 – pobór energii
Wszystkie Ryzeny 3000 są ściśle ograniczone limitem energetycznym (PPT) – w teście poboru energii niewiele może nas zaskoczyć.
Po pierwsze, płyty główne z chipsetem X570 konsumują zauważalnie więcej energii, niż inne – w spoczynku i podczas odtwarzania wideo pobierają ok. 10-15 W więcej, niż inne. Po drugie, Ryzen 3 3300X – choć ma mniej rdzeni i tylko trochę szybsze taktowanie – pobiera pod obciążeniem mniej więcej tyle samo prądu, co Ryzen 5 3600. Oba mają taki sam limit mocy, a taktowanie i napięcie zasilania są tak ustalone, żeby maksymalnie go wykorzystać.
Możliwości podkręcania
Automatyczne podkręcanie Ryzena 3 3300X za pomocą mechanizmów PBO lub Auto OC dało bardzo kiepskie wyniki – procesor miał w najlepszym przypadku o 100 MHz szybsze taktowanie, ale tylko podczas małowątkowego obciążenia. Z powodu jakiegoś błędu na obu Ryzenach 3 3000 nie dało się zmienić limitu PPT, czyli procesor nie mógł w żadnych warunkach pobierać powyżej 88 W. Przez to w większości wielowątkowych testów taktowanie było ograniczone limitem mocy, tak samo jak w ustawieniach fabrycznych. O ile wiemy, to błąd występujący na większości płyt Asus X570, a być może również na innych płytach – AMD nie zamierza blokować limitu PPT na tych dwóch procesorach.
Podczas podkręcania z ustalonym przez użytkownika (a nie procesor) taktowaniem, czyli po ustawieniu mnożnika „na sztywno”, limity energetyczne i prądowe są ignorowane. W ten sposób mogliśmy przyspieszyć Ryzena 3 3100 do 4500 MHz przy napięciu zasilania ustawionym na stałe na 1,295 V (również pod obciążeniem). Obu Ryzenom 3 3000 przyspieszyliśmy też pamięć do DDR-3600.
Do „ręcznego” podkręcania Ryzena 3 3300X bez limitów energetycznych wrócimy niebawem.
Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 – wydajność w grach
Edycja wideo i zdjęć
Responsywność stron internetowych
Kompresja plików
Kodowanie wideo
Obliczenia i symulacje
Renderowanie
Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 – wydajność po podkręceniu
Ryzen 3 3300X i Ryzen 3 3100 – wydajność po podkręceniu
Edycja wideo i zdjęć
Responsywność stron internetowych
Kompresja plików
Kodowanie wideo
Obliczenia i symulacje
Renderowanie
Średnia wydajność w różnych zastosowaniach
Ryzen 3 3300X kontra Core i5-9400F
Ryzen 3 3300X jest tańszy od Core i5-9400F, ale w bardzo nielicznych przypadkach jest od niego mniej wydajny. W wielu zastosowaniach wygrywa ze znaczną przewagą. Pod obciążeniem pobiera o 1/4 więcej prądu, ale różnica 30 W nie wpłynie znacząco na rachunki za prąd.
Ryzen 3 3300X kontra Core i7-7700K
Core i7-6700K i Core i7-7700K były długo królami gier – jeśli wydajność we wszystkich grach była dla kogoś priorytetem, to decydował się na taki procesor. Wielowątkowa rewolucja zaczęta przez pierwsze procesory Ryzen doszła teraz do najniższej półki: to, co 3 lata temu było szczytem możliwości „małej podstawki” daje dzisiaj Ryzen 3 3300X.
Ryzen 3 3300X kontra Ryzen 5 2600
Ryzen 5 2600 jest nieco tańszy od nowego 3300X, ale wybór miedzy tymi dwoma procesorami wcale nie jest łatwy. Dzięki pojemnej pamięci podręcznej i wysokiej wydajności w obliczeniach wektorowych właściwej dla architektury Zen 2 nowy procesor przewyższa Ryzena 5 2600 nawet w wielu zadaniach dobrze wykorzystujących wielowątkowe procesory.
Ryzen 3 3300X kontra Ryzen 3 3100
Do droższego z tych dwóch nowych procesorów trzeba dopłacić nieco ponad 20%, a zysk w wydajności to zwykle około 10-15%. Ryzen 3 3300X jest jednak szybszy w zadaniach małowątkowych, i tej różnicy nie da się łatwo wyrównać dzięki podkręcaniu.
Ryzen 3 3100 kontra Core i3-9100F
Core i3-9100F i Ryzen 3 3100 znacząco różnią się ceną. Płyty główne kosztują mniej więcej tyle samo; te do Ryzena są troszke droższe, ale bardziej funkcjonalne (umożliwiają np. podkręcanie pamięci). Te dwa procesory należą jednak do dwóch zupełnie różnych półek cenowych i wydajnościowych.
Ryzen 3 3100 kontra Ryzen 5 1600 AF
Podsumowanie
Ryzen 3 3300X jest prawie we wszystkim lepszy od każdego innego procesora dostępnego w podobnej cenie. Podkręcanie? Nie ma sprawy. Wymagające gry? Nic trudnego. Nawet wydajność wielowątkowa jest na tyle dobra, że wybierając model 3300X zamiast Ryzena 5 2600 w najgorszym przypadku poświęcamy 10-15% wydajności, a w najlepszym zyskujemy znacznie więcej. Wyznaczona cena nie jest wygórowana i powinna być w zasięgu każdego, kto buduje nowy komputer do grania lub chce odświeżyć maszynę z jakimś Ryzenem 1. generacji. Nie ma zbyt wielu argumentów przemawiających za najtańszym 6-rdzeniowym procesorem Intela, Core i5-9400F. Różnica w cenie, możliwości podkręcania, perspektywa modernizacji (na platformie Intela najwyżej do i9-9900K, na platformie AM4 potencjalnie do wielordzeniowego procesora z architekturą Zen 3) – wszystko to wypada na korzyść nowego Ryzena. Tę sytuację mogą zmienić tylko znaczące zmiany cen. Jeśli Ryzen 3 3300X zostanie obciążony zbyt dużym „podatkiem od nowości”, albo jeśli i5-9400F potanieje daleko poniżej 600 zł, wybór może z powrotem stać się trudniejszy. Na razie nie ma wątpliwości, że Ryzen 3 3300X jest niemal dla każdego atrakcyjniejszy.
AMD Ryzen 3 3300X
Ryzen 3 3300X jest prawie we wszystkim lepszy od każdego innego procesora dostępnego w podobnej cenie. Wydajny w grach i zastosowaniach jednowątkowych, rywalizuje nawet z 6-rdzeniowymi procesorami w zadaniach wielowątkowych. Ma najlepszą funkcjonalność i możliwości modernizacji (na płytach głównych z chipsetem serii 500) w tej klasie.
Ryzen 3 3100 nie ma bezpośredniej konkurencji wśród procesorów Intela: procesory Core bez układu graficznego są dużo droższe lub dużo tańsze, a te z układem graficznym znacznie mniej wydajne. Wśród procesorów AMD za podobną cenę można wybrać Ryzena 5 2600 lub Ryzena 5 1600 AF – 12-wątkowe procesory, które wygrywają z modelem 3100 w zastosowaniach wielowątkowych. W grach nowy Ryzen 3 3100 jest niemal zawsze wydajniejszy od Ryzena 5 1600AF, zwykle z zauważalną przewagą.
Ryzen 3 3100 podkręca się doskonale – nie jest to trudne ani nie wymaga egzotycznego układu chłodzenia. Podkręcanie nie pozwoli mu dorównać wydajnością do modelu 3300X ze względu na różnice w ich budowie (o których więcej napiszemy w osobnej publikacji), ale pozwala zyskać około 20-25% wydajności w większości zastosowań. To jeden z niewielu tak podatnych na przyspieszanie procesorów od lat – entuzjaści sterowania taktowaniem i zasilaniem powinni być bardzo zadowoleni, bo od dawna za duże możliwości podkręcania trzeba było płacić znacznie więcej. Sądzimy, że Ryzen 3 3100 nie jest aż tak wydajny i tak tani, żeby być powodem do modernizacji dla posiadaczy Ryzenów serii 1000. Będzie za to doskonałą podstawą nowego taniego komputera do popularnych gier.
Oba przetestowane Ryzeny 3 3000 zapewne skuszą wielu posiadaczy kilkuletnich komputerów ze średniej i niskiej półki do przesiadki na nowy sprzęt. Jeżeli ktoś jest zainteresowany budową nowego komputera z procesorem AMD i nie ma jeszcze płyty głównej z podstawką AM4, powinien poczekać około miesiąca. W czerwcu do sprzedaży trafią płyty główne z chipsetem B550, które z pewnością będą umożliwiały przesiadkę na układy Ryzen kolejnej generacji z architekturą Zen 3. Dostępne dziś płyty X570 są dość drogie (szczególnie w porównaniu do opisywanych procesorów), a płyty z chipsetami serii 300 i 400 mogą, ale nie muszą umożliwać działania przyszłych procesorów.
Konkurencyjności Ryzenów 3 3000 mogłyby zagrozić nadchodzące procesory Intela serii 10000, ale będą one wymagać nowej podstawki i płyty głównych z chipsetem Z490 lub H470. Wszystko wskazuje na to, że te płyty główne będą bardzo drogie – łączna cena płyty głównej i procesora będzie zapewne znacznie wyższa, niż Ryzena 3 i płyty do niego.
Kupując któryś z nowych procesorów AMD w sklepie x-kom wspieracie nasz portal:
Do testów dostarczył: AMD
Cena w dniu publikacji: 620 zł
Do testów dostarczył: AMD
Cena w dniu publikacji: ok. 500 zł