AMD Ryzen 9 3900X i Ryzen 7 3700X
AMD wprowadza do sprzedaży pięć modeli, od kosztującego około 920 złotych sześciordzeniowego Ryzena 5 3600 do dwunastordzeniowego Ryzena 9 3900X za mniej więcej 2300 złotych. Ceny nie zostały ustalone na wyrost – Ryzeny 3000 mają konkurować z kosztującymi podobne sumy procesorami Intela. AMD podąża wciąż za wyznaczonym ponad dwa lata temu celem: chce zacząć konkurować i zwyciężać w kategorii najwydajniejszych, najdroższych procesorów.
Model | Rdzenie /wątki | Taktowanie bazowe | Taktowanie turbo | Pamięć podręczna L2 + L3 | TDP | Układ chłodzenia | Oczekiwana cena w Polsce |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ryzen 9 3950X | 16/32 | 3,5 GHz | 4,7 GHz | 8 + 64 MB | 105 W | Wraith Prism | ok. 3500 zł dostępny we wrześniu! |
Ryzen Threadripper 2950X | 16/32 | 3,5 GHz | 4,4 GHz | 8 + 32 MB | 180 W | - | 4000 zł |
Ryzen 9 3900X | 12/24 | 3,8 GHz | 4,6 GHz | 6 + 64 MB | 105 W | Wraith Prism | 2300 zł |
Ryzen Threadripper 2920X | 12/24 | 3,7 GHz | 4,3 GHz | 6 + 32 MB | 180 W | - | 2900 zł |
Ryzen 7 3800X | 8/16 | 3,9 GHz | 4,5 GHz | 4 + 32 MB | 95 W | Wraith Prism | 1850 zł |
Ryzen 7 3700X | 8/16 | 3,6 GHz | 4,4 GHz | 4 + 32 MB | 65 W | Wraith Prism | 1480 zł |
Ryzen 7 2700X | 8/16 | 3,7 GHz | 4,3 GHz | 4 + 16 MB | 105 W | Wraith Prism | 1200 zł |
Ryzen 7 2700 | 8/16 | 3,2 GHz | 4,1 GHz | 4 + 16 MB | 65 W | Wraith Spire | 730 zł |
Ryzen 5 3600X | 6/12 | 3,8 GHz | 4,4 GHz | 3 + 32 MB | 65 W | Wraith Spire | 1150 zł |
Ryzen 5 3600 | 6/12 | 3,6 GHz | 4,2 GHz | 3 + 32 MB | 65 W | Wraith Stealth | 920 zł |
Ryzen 5 2600X | 6/12 | 3,6 GHz | 4,2 GHz | 3 + 16 MB | 95 W | Wraith Spire | 680 zł |
Ryzen 5 2600 | 6/12 | 3,4 GHz | 3,9 GHz | 3 + 16 MB | 65 W | Wraith Stealth | 590 zł |
Za dwa miesiące do nowych Ryzenów dołączy najwyższy model z rodziny 3000: szesnastordzeniowy Ryzen 9 3950X o taktowaniu turbo do 4,7 GHz. Będzie kosztował znacznie więcej niż najdroższe do tej pory procesory do „małej podstawki”, czyli nieprzeznaczone do stacji roboczych i niebędące adaptacją serwerowych procesorów.
Wszystkie procesory Ryzen 3000 mają dołączony układ chłodzenia. W komplecie z najwyższymi modelami znajdziemy schładzacz Wraith Prism podświetlany pojedynczo adresowalnymi diodami RGB.
Do naszej redakcji trafiły dwa z nowych procesorów: 24-wątkowy Ryzen 9 3900X obiecujący nową klasę wydajności wielowątkowej w nieserwerowej podstawce oraz 16-wątkowy Ryzen 7 3700X, który dzięki umiarkowanej cenie i potencjalnie niskiemu zużyciu energii ma szansę stać się złotym środkiem dla wielu entuzjastów. Ryzen 9 3900X kosztuje tylko o około 50 złotych więcej niż najszybszy desktopowy procesor Intela, Core i9-9900K. Ryzen 7 3700X mógłby konkurować ceną z Core i7-9700, procesorem z zablokowanym mnożnikiem – jednak ten drugi nie jest szeroko dostępny w polskich sklepach, a ze względu na zablokowany mnożnik nie polecilibyśmy go wielu osobom. Alternatywą w podobnej cenie będzie dla większości Core i7-8700K, nieco droższy, ale ciągle popularny.
Na potrzeby tej recenzji przetestowaliśmy od nowa wszystkie procesory, o których w niej przeczytacie. Użyliśmy najnowszej wersji Windows i najbardziej aktualnych edycji programów i gier.
Nowa platforma X570 – funkcjonalna, ale niewymagana
Procesory Ryzen 3000 działają w płytach głównych z podstawką AM4, nawet tych dostępnych od dłuższego czasu. Jedyne czego potrzeba, to aktualizacja UEFI; producenci udostępnili już nowe wersje UEFI do prawie każdej popularnej płyty z chipsetami X370, B450 i X470, a także do wielu płyt B350 i niektórych A320/B320.
Wraz z Ryzenami 3000 AMD udostępnia nowy chipset X570, który będzie wykorzystany w najdroższych i najbardziej funkcjonalnych płytach głównych z podstawką AM4. Płyty główne X570 pozwalają wykorzystać jeszcze jedną funkcję Ryzenów trzeciej generacji – wbudowany kontroler PCI Express 4.0. Nowa wersja łącza PCI-E korzysta z takiego samego protokołu i kodowania jak PCI-E 3.0, ale ma dwa razy szybsze sygnałowanie i zapewnia dwa razy większą maksymalną przepustowość. Ścisłe wymagania co do jakości sygnału powodują, że jest potrzebna bardzo dobrej jakości płyta drukowana, a w niektórych przypadkach dodatkowe układy scalone wzmacniające sygnał. To skłoniło AMD do zagwarantowania działania PCI-E 4.0 wyłącznie na nowo zaprojektowanych płytach z chipsetem X570.
PCI-E 4.0 od wielu miesięcy jest wykorzystywane w serwerach i centrach danych: procesory IBM POWER9 mają wbudowany kontroler tego łącza. Można do niego podłączyć serwerowe nośniki SSD albo akceleratory obliczeniowe Radeon Instinct. Chipset AMD X570 jest pierwszym desktopowym sprzętem z PCI-E 4.0. W komputerach biurkowych będziemy mogli podłączyć przez PCI-E 4.0 karty graficzne Radeon RX 5700 (nazwa robocza Navi) oraz nowe nośniki SSD ze złączem M.2. O ile nam wiadomo, korzyści z podłączenia karty graficznej przez PCI-E 4.0 są znikome w grach, ale mogą się pojawić w zastosowaniach profesjonalnych. Z kolei podłączenie SSD przez PCI-E 4.0 daje wymierne zyski, o których będziecie mogli przeczytać za kilka dni w naszej recenzji dwóch nośników SSD z PCI-E 4.0.
Mikroarchitektura Zen 2
Mikroarchitektura Zen 2 jest efektem rozwoju udanej architektury Zen – rozwoju, któremu kierunek nadały litografia klasy 7 nm, projekcje i symulacje przyszłego oprogramowania oraz doświadczenia z procesorami Ryzen pierwszej i drugiej generacji. Zen 2 ma dwa razy większą przepustowość w obliczeniach wektorowych, usprawniony system przewidywania skoków oraz ulepszone lub powiększone pamięci podręczne. Obszerny opis mikroarchitektury Zen 2 znajdziecie w artykule AMD Zen 2 – szczegóły architektury procesorów Ryzen trzeciej generacji.
Taktowanie i tryb turbo
Podane na poprzedniej stronie zakresy taktowania odzwierciedlają dokładnie to, co będziemy mogli zaobserwować podczas użytkowania komputera z Ryzenem 3000. Procesory Ryzen trzeciej generacji nie mają ustalonych progów taktowania turbo dla różnej liczby obciążonych rdzeni. Mechanizm przyspieszania procesora działa całkowicie dynamicznie i oportunistycznie − podwyższa taktowanie, dopóki nie napotka jednego z limitów:
- Maksymalne taktowanie turbo określone przez producenta: 4600 MHz dla modelu 3900X i 4400 MHz dla modelu 3700X.
- Długofalowy limit mocy pobieranej przez cały procesor: 142 W dla modelu 3900X i 88 W dla modelu 3700X.
- Długofalowy limit natężenia prądu dostarczanego do procesora: odpowiednio 95 i 60 amperów.
- Chwilowy limit natężenia prądu dostarczanego do procesora: odpowiednio 140 i 90 amperów.
- Limit temperatury: 95°C dla obu procesorów.
Łatwo zauważyć, że długofalowy limit mocy jest większy niż liczbowa wartość TDP dla obu procesorów. To dlatego, że TDP nie jest mierzalną wielkością, a szczególnie nie dotyczy maksymalnego dopuszczalnego poboru energii. TDP jest nadaną wielkością, która określa klasę układu chłodzenia, jaki jest wymagany do zapewnienia poprawnego działania procesora. Mechanizm turbo w Ryzenie 9 3900X pozwala mu pobierać do 142 W. TDP 105 W oznacza, że schładzacz musi być dość sprawny, żeby odprowadzać 105 W ciepła, jeśli temperatura otaczającego powietrza wynosi 42°C, a różnica temperatur między podstawą schładzacza a powietrzem to niecałe 20°C. Tryb turbo w procesorach AMD nie jest ograniczony czasem. AMD zakłada, że tryb turbo będzie działał dotąd, aż wydzielanie ciepła przez procesor „dogoni” możliwości odprowadzania ciepła przez schładzacz. Wtedy temperatura przekroczy limit i procesor zacznie wydzielać coraz mniej ciepła, aż osiągnie stan równowagi, co powinno nastąpić przy poborze energii podobnym do liczbowej wartości TDP. Jeśli schładzacz może odprowadzić więcej ciepła, turbo może działać bez końca, ograniczone innymi limitami.
Szybka pamięć DDR
Procesory Ryzen 3000 obsługują pamięć RAM o taktowaniu do DDR-3200. To odpowiada najszybszemu taktowaniu przyjętemu do tej pory jako standard przez konsorcjum JEDEC, do którego należą wszyscy wielcy producenci pamięci i procesorów, również AMD i Intel. AMD gwarantuje, że procesor może działać z pamięcią o takiej prędkości:
- DDR-3200 – jeśli zainstalowano 2 moduły pamięci,
- DDR-2933 – jeśli zainstalowano 4 jednostronne moduły pamięci,
- DDR-2666 – jeśli zainstalowano 4 dwustronne moduły pamięci.
Możliwość działania z szybką pamięcią jest właściwością procesora − Ryzen 3. generacji może działać z dwoma modułami o taktowaniu DDR-3200 również na płytach głównych z chipsetem innym niż X570.
Asus Crosshair VIII Hero Wi-Fi
Większość testów przeprowadziliśmy na otrzymanej płycie głównej Asus Crosshair VIII Hero Wi-Fi z chipsetem X570. To nie najwyższy model z chipsetem X570 w ofercie Asusa, ale płyta i tak jest bardzo dobrze wyposażona – i bardzo droga, bo ma kosztować około 1900 złotych. Do dyspozycji mamy bardzo dużo portów USB, większość o prędkości USB 3.2 Gen 2×1 (czyli 10 gigabitów na sekundę); układ sieciowy Wi-Fi 802.11ax (Wi-Fi 6) Intela, układ sieciowy LAN 2,5 Gb/s Realtek, dwa gniazda M.2 (jedno z nich podłączone do procesora) i wiele innych funkcji, do których przyzwyczaiły nas płyty główne z serii ROG. Podobnie jak model Crosshair VI Hero, najnowsza płyta z tej linii nie ma wyjść obrazu – zapewne i tak nie byłaby często łączona z Ryzenami G, szczególnie że jeszcze żadne Ryzeny z wbudowanym układem graficznym nie mają PCI-E 4.0.
Wentylator jako część systemu chłodzenia chipsetu to coś, co znajdziemy na prawie każdej płycie X570. Na Crosshair VIII Hero Wi-Fi jest bardzo cichy, ale jego prędkości nie da się monitorować ani regulować w UEFI. Mamy nadzieję, że to tylko niedopatrzenie we wczesnej wersji UEFI.
Niedaleko podstawki procesora i pierwszego gniazda PCI-E rzuca się w oczy kość flash Macronix MX25U256G o pojemności 256 Mb (czyli 32 MB). To dwukrotnie większa pojemność niż do tej pory na większości płyt głównych. Nowoczesna pamięć flash ma funkcje umożliwiające wielokanałowy zapis i odczyt zawartości, znacznie szybszy niż przez zwykłą magistralę SPI. Umożliwia też sprzętowe zabezpieczenie pewnego obszaru pamięci przed zapisem – podobnie jak na płytach dla procesorów Intela część treści UEFI może być zapisywalna w nieautoryzowany sposób tylko sprzętowo, za pomocą programatora. Wykorzystany tu układ może również mieć zapisany fabrycznie, niemożliwy do zmiany numer seryjny. Na większości płyt głównych X570 znajdziemy te same lub podobne kości flash.
MSI MEG X570 Godlike
Dodatkowe eksperymenty, próby podkręcania oraz test nośników SSD zgodnych z PCI-E 4.0 przeprowadziliśmy na innej płycie MSI MEG X570 Godlike. To jedna z najlepiej wyposażonych płyt głównych do procesorów AMD: ma dwa układy sieci kablowej Killer, jeden o prędkości do 2,5 Gb/s, drugi gigabitowy; kartę sieciową Wi-Fi 6 Killer AX1650 (pod tą nazwą ukrywa się Intel AX200 i własne oprogramowanie Killer); trzy gniazda M.2 (jedno podłączone do procesora), każde z PCI-E 4.0 ×4; rozbudowany układ dźwiękowy z kodekiem Realtek ALC1220, wyjściem optycznym i dużym jackiem. Podobnie jak najdroższe modele płyt Asusa, X570 Godlike nie ma wyjść obrazu.
Do płyty dołączono również kartę umożliwiającą rozdzielenie jednego gniazda PCI-E 4.0 ×16 na dwa gniazda M.2 z PCI-E 4.0. Podobnie jak poprzedni rozdzielacz MSI tego typu, zajmuje ona dwa sloty i umożliwia aktywne chłodzenie nośników M.2. W pudełku znajdziemy też trzecią sieciówkę o prędkości do 10 Gb/s.
Dziwi nas sposób, w jaki zadysponowano łączami USB: na tylnym panelu jest tylko pięć USB typu A, w dodatku dwa z nich są o prędkości USB 3.2 Gen 1 (jest osobny kontroler ASMedia – procesor Ryzen 3000 i chipset X570 mają tylko łącza Gen 2x1 lub USB 2.0).
Warto dodać, że na tej płycie inżynierowie AMD przeprowadzali próby podkręcania ekstremalnego Ryzenów 3. generacji. MEG X570 Godlike ma kilka funkcji ułatwiających działanie procesora i uruchamianie komputera przy temperaturze poniżej -100°C.
Na tej płycie wentylator w systemie chłodzenia chipsetu nie obraca się, dopóki temperatura znacząco nie wzrośnie.
Asus TUF X570-Plus Wi-Fi
Otrzymaliśmy też (ale nie mieliśmy jeszcze okazji przetestować) dwie inne płyty główne z chipsetem X570. TUF X570-Plus będzie jednym z podstawowych modeli X570 w ofercie Asusa. Wersja z Wi-Fi ma kosztować około 1050 złotych, a wersja bez – o 50 złotych mniej. Asus będzie oferował tylko jeden tańszy model z tym chipsetem, Prime X570-P, za niecałe 900 złotych.
TUF X570 ma podstawowe wyposażenie – nie ma tu żadnych dodatkowych kontrolerów I/O ponad to, co oferuje chipset X570 i procesor Ryzen. Płyta ma dwa gniazda M.2 (jedno podłączone do procesora), układ sieciowy LAN 1 Gb/s i opcjonalną kartę sieciową Wi-Fi 5 Intel 8260.
Asus Crosshair VIII Formula
Crosshair Formula będzie najdroższym modelem z X570 w ofercie producenta. Płyta będzie bardzo droga, ma kosztować około 2500 złotych, co jest tylko częściowo uzasadnione przez zamontowany fabrycznie blok wodny chłodzący komponenty układu zasilania procesora. Blok został przygotowany we współpracy z firmą EK, niesłynącą z umiarkowanych cen. Poza blokiem wodnym wyposażenie jest bardzo podobne do wyposażenia Crosshaira Hero – modele te różnią się przede wszystkim układem sieciowym LAN, w płycie Formula zastosowano kontroler Aquantia zapewniający prędkość do 5 Gb/s, a w Hero − Realtek o prędkości do 2,5 Gb/s.
System operacyjny i oprogramowanie
Wszystkie testy wykonaliśmy w systemie Windows 10 w wersji 1903, czyli z wiosenną aktualizacją. System był również zaktualizowany o majowe poprawki bezpieczeństwa związane z trzema atakami kategorii MDS (Zombieload). Testowaliśmy wydajność w stanie zgodnym z domyślnymi ustawieniami Windows, czyli z wyłączonymi niektórymi mechanizmami ochrony. Ich samodzielne włączenie wykracza poza zainteresowania i możliwości typowego użytkownika komputera, dlatego zdecydowaliśmy się na testy w warunkach odzwierciedlających najbardziej prawdopodobny scenariusz użytkowania.
Wszystkie procesory przetestowaliśmy w komputerach o takich wspólnych elementach:
- Windows 10, wersja 1903
- sterowniki GeForce 430.64
- pamięć G.Skill TridentZ 2 × 8 GB DDR-3600 działająca z taktowaniem podanym poniżej
- karta graficzna Gainward GeForce RTX 2080 Phantom GLH
- zasilacz Enermax Platimax 850 W
- układ chłodzenia SilentiumPC Navis 240 Pro
Poszczególne rodziny procesorów były testowane na podanych płytach głównych i z podanymi ustawieniami pamięci RAM:
- Ryzen 3000: Asus Crosshair VIII Hero Wi-Fi, UEFI 0066 (AGESA Combo-AM4 1.0.0.2) oraz Asus Prime B350-Plus (UEFI 5007), DDR-3200 16-16-16-36 1N
- Ryzen 2000: Asus Crosshair VI Extreme, UEFI 7002 (AGESA ComboPI 0.0.7.2), DDR-2933 16-16-16-36 1N
- Core i9-9900K, i7-9700K, i5-9600K, i5-9400F, i7-8700K: Asus Maximus XI Extreme, UEFI 1105, DDR-2666 16-16-16-36 1N
Ponadto w ustawieniach po podkręceniu przyspieszyliśmy pamięć do DDR-3600 we wszystkich procesorach poza Ryzenem 7 2700X (który umożliwia to tylko w połączeniu z pewnymi płytami głównymi i zestawami pamięci) i Ryzenem 7 3700X, któremu przyspieszyliśmy pamięć o jeden mnożnik dalej – do DDR-3733.
W dodatkowych próbach podkręcania pamięci wykorzystaliśmy zestaw Corsair Vengeance RGB Pro DDR-4700 2× 8 GB – więcej o nim w jednym z kolejnych artykułów.
Testy – Wiedźmin 3, GTA V
Nie, oczy was nie mylą – oba nowe procesory AMD są nietypowo wysoko na tych wykresach. Do tej pory w wielu grach najwydajniejszy procesor AMD ustępował nawet modelom Core i5. Ryzeny 3000 kończą tę dominację Intela.
Testy – Assassin's Creed Origins, Assassin's Creed Odyssey
Wydajność Ryzenów 3900X i 3700X jest w tych grach bardzo podobna i ustępuje tylko dwóm najwydajniejszym Core.
Testy – Hitman 2, Far Cry 5
Pomiędzy styczniem a majem wydano bardzo ważną aktualizację do Hitmana 2 umożliwiającą (wreszcie!) wykorzystanie trybu DirectX 12. To spowodowało ogromny wzrost wydajności w połączeniu RTX-a 2080 z dowolnym procesorem. Zyskaliśmy o 40−50% większą płynność. Ponownie Ryzeny 3000 wyprzedzają wszystkie procesory poza 9900K i 9700K.
Testy – Wolfenstein II: The New Colossus, Battlefield V
Wolfenstein II to kolejna gra z niskopoziomowym API, która wymaga sporej wydajności każdej części procesora i podsystemu pamięci. Cztery najszybsze procesory, wśród których są oba nowe Ryzeny, są na mniej więcej równym poziomie i zauważalnie wydajniejsze od innych.
Płynność w Battlefield V w niewielkim stopniu zależy od wydajności procesora. Różnice są zapewne spowodowane tym, jak dobrze szybkie procesory służą nie samej grze, ale sterownikom GPU. To też jedyna gra w naszym teście, w której stosunkowo tani Core i5-9400F zapewnia wyższą wydajność niż Ryzeny – oczywiście różnica jest praktycznie nieistotna.
Testy – Deus Ex: Mankind Divided, Cywilizacja VI
Choć Deus Ex: Mankind Divided ma tryb DirectX 12, bardzo rzadko jego wykorzystanie przynosi korzyści. Znowu wszystkie przetestowane procesory były szybsze w trybie DirectX 11.
Po wydaniu rozszerzenia Gathering Storm wydajność w symulowaniu tur graczy AI w Cywilizacji VI wyraźnie się poprawiła, a najwięcej zyskały wielowątkowe, niezbyt szybko taktowane procesory. Ryzeny 3000 są w ścisłej czołówce, choć tańsze procesory wcale nie są dużo wolniejsze.
Testy – Counter-Strike: Global Offensive, Shadow of the Tomb Raider
Oto – w naszych oczach – największa sensacja: pierwszy raz w historii procesor AMD jest w Counter-Strike na poziomie najszybszych procesorów Intela. W tej jednej grze nastąpił największy postęp generacyjny. Wydajność w CS:GO była dla niektórych osób głównym argumentem przemawiającym za procesorami Intela; ten argument dziś znacznie osłabł.
W Shadow of the Tomb Raider znów widzimy ten sam wzorzec: najwydajniejsze Core i dwa nowe Ryzeny prezentują bardzo podobną wydajność.
Blender
Nowa wersja Blendera (obecnie jeszcze beta) jest znacznie szybsza od poprzedniej, między innymi dzięki optymalizacjom zaproponowanym przez Intela. Renderowanie jest zadaniem, które dość łatwo można podzielić na wiele wątków. Oba Ryzeny radzą sobie w nim doskonale. 3700X jest wydajniejszy od Core i9-9900K, który ma tyle samo wątków i szybsze taktowanie; 3900X prezentuje wydajność do tej pory dostępną tylko w procesorach do dużej podstawki.
Benchmarki
Kompresja plików
Kompresja plików prezentuje podobną charakterystykę wydajności, co gry. Podobnie jak w grach, nowe Ryzeny są bardziej zbliżone do najszybszych procesorów Intela niż do poprzednio najszybszego procesora AMD.
Responsywność stron internetowych
Test responsywności stron internetowych jest dla nas drugim (obok Counter-Strike'a) największym zaskoczeniem: Ryzeny 3000 demonstrują poziom wcześniej zupełnie nieosiągalny dla AMD.
Adobe After Effects
Usprawnienia architekturalne, szybkie taktowanie podczas obciążenia niewielkiej liczby wątków oraz pojemna pamięć podręczna dają nawet Ryzeowi 3700X przewagę nad Core i9-9900K.
Adobe Photoshop
W Photoshopie procesory Intela zachowują pierwszeństwo, ale z niewielką przewagą.
Kodowanie wideo
Procesory AMD zawsze były dobrym wyborem do zadań związanych z transkodowaniem wideo, ale do tej pory głównie dzięki temu, że miały więcej wątków niż kosztujące tyle samo procesory Intela. Architektura Zen 2 może być w tym jeszcze lepsza dzięki znacznie zwiększonej wydajności w obliczeniach wektorowych. Zysk zależy od oprogramowania, ale widać go między innymi w DaVinci Resolve i enkoderze x265 wkompilowanym w program Handbrake.
Analizy szachowe
Test szachowy polega na długotrwałej analizie pozycji w zaawansowanym stadium gry. Odbywa się po ustabilizowaniu warunków termicznych (i turbo) procesora. Wielowątkowość jest w nim zdecydowanie najważniejsza.
Ryzen 7 3700X wygrywa nieznacznie z Core i9-9900K, a 12-rdzeniowy 3900X ma prawie dokładnie o połowę większą wydajność – to z powodu nieco szybszego taktowania podczas obciążenia wszystkich wątków oraz dzięki dwukrotnie pojemniejszej pamięci podręcznej. Ryzen 9 3900X ma również korzystniejszy stosunek pojemności pamięci podręcznej do liczby wątków niż 3700X.
Obliczenia i symulacje
Y-cruncher jest chyba najbardziej wyrazistym przykładem tego, jak radykalnie większa jest przepustowość obliczeniowa rdzeni Zen 2 od Zen w obliczeniach wektorowych. To efekt dwukrotnie poszerzonej części wektorowej procesora oraz ulepszonych możliwości pobierania danych z pamięci podręcznej (więcej informacji na ten temat w opisie architektury Zen 2).
AMD Ryzen 9 3900X i Ryzen 7 3700X – pobór energii
Test polegający na odtwarzaniu wideo jest wykonywany z użyciem wbudowanego odtwarzacza systemu Windows 10 i wykorzystuje – o ile są dostępne – sprzętowe dekodery wideo. Test pełnego obciążenia procesora odzwierciedla maksymalny pobór energii zarejestrowany w trakcie testów wydajności – zwykle w Adobe Premiere Pro lub podczas kodowania wideo x264.
Ryzen 7 3700X w trakcie najwyższego obciążenia (z AVX) utrzymywał taktowanie około 3750 MHz przy napięciu zasilania około 1,05 V. Ryzen 9 3900X utrzymywał taktowanie około 4175 MHz podczas mało wymagającego, wielowątkowego obciążenia i około 3900 MHz podczas najwyższego obciążenia z AVX.
Nowe procesory AMD nie wyróżniają się pod względem poboru energii niczym szczególnym. Komputer z Ryzenem 9 3900X pobiera podczas najwyższego obciążenia około 50 W więcej niż maszyny z innymi przetestowanymi procesorami – to zrozumiałe w przypadku 12-wątkowego układu.
AMD Ryzen 9 3900X i Ryzen 7 3700X – podkręcanie
Nasze próby podkręcania były częściowo ograniczone przez mechanizm Precision Boost Overdrive pozwalający na podniesienie limitów sterujących zachowaniem trybu turbo. Wykorzystanie PBO pozwala zostawić kontrolę nad taktowaniem procesorowi; w ten sposób możemy zachować wysoką wydajność jednowątkową i podnieść wydajność w zastosowaniach wielowątkowych.
W przypadku Ryzena 9 3900X sterowanie limitami PBO dawało znikome skutki, obserwowana wydajność była najwyżej o kilka procent lepsza, i to tylko w niektórych testach. Zamiast tego ustawiliśmy taktowanie wszystkich rdzeni ręcznie, co przyniosło zauważalną poprawę w zastosowaniach wielowątkowych, ale pewną stratę w testach małowątkowych. Ustawione taktowanie było niższe, niż osiągały 1−4 rdzenie podczas pracy z fabrycznymi ustawieniami. Procesor pracował stabilnie z taktowaniem 4275 MHz przy napięciu zasilania około 1,337 V.
Procesor Ryzen 7 3700X podkręcaliśmy z wykorzystaniem PBO i mechanizmu automatycznego podkręcania. Ten teoretycznie może przyspieszyć taktowanie nawet o 200 MHz, ale taki wzrost zaobserwowaliśmy tylko w mało wymagających zadaniach wielowątkowych. Taktowanie podczas obciążenia jednego rdzenia prawie wcale nie przyspieszyło. Podczas najcięższego obciążenia z AVX procesor miał nieco szybsze taktowanie niż fabrycznie, ale i tak pracował z parametrami poniżej określonych przez nas limitów (długofalowy limit mocy 395 W i temperatura 95°C). Jakiś czynnik inny niż limit mocy i temperatura ograniczał możliwości dalszego podkręcania. Jesteśmy przekonani, że z czasem zmiany w UEFI i zdobycie większego doświadczenia z Ryzenami 3000 pozwolą osiągnąć więcej.
Podkręcanie pamięci jest łatwe, jeśli zależy nam na najszybszym taktowaniu. Dopóki nie przekroczymy DDR-3600, pamięć i łącze Infinity Fabric wewnątrz procesora są taktowane synchronicznie. Taktowanie DDR-3733 udało się osiągnąć również w trybie synchronicznym (trzeba go wymusić ręcznie) i to dało najlepszą wydajność. Nie poświęcając na to zbyt wiele czasu, mogliśmy uruchomić pamięć Corsair Vengeance RGB Pro z taktowaniem DDR-4400 w połączeniu z Ryzenem 7 3700X.
To wymagało spowolnienia Infinity Fabric o połowę – wyświetlane przez CPU-Z taktowanie NB Frequency jest dwa razy wolniejsze niż taktowanie pamięci. To po pierwsze spowalnia komunikację między rdzeniami x86 a kontrolerem pamięci (jej przepustowość jest i tak wystarczająca, ale opóźnienie wzrasta), a po drugie obarcza każde żądanie dostępu do pamięci koniecznością oczekiwania w kolejce przy przekraczaniu domen zegarowych. Z tego powodu DDR-4400 i taktowanie Infinity Fabric 1100 MHz jest mniej wydajną kombinacją niż DDR-3733 i 1866 MHz.
Do podkręcania pamięci i zależności wydajnościowych pomiędzy wewnętrznymi zegarami procesora wrócimy niebawem w jednym z kolejnych artykułów o Ryzenach 3000.
Podkręcanie – gry (Wiedźmin 3, GTA V)
Podkręcanie – Assassin's Creed Origins, Assassin's Creed Odyssey
Podkręcanie – Hitman 2, Far Cry 5
Podkręcanie – Wolfenstein II: The New Colossus, Battlefield V
Podkręcanie – Deus Ex: Mankind Divided, Cywilizacja VI
Choć Deus Ex: Mankind Divided ma tryb DirectX 12, bardzo rzadko jego wykorzystanie przynosi korzyści. Wszystkie przetestowane procesory były szybsze w trybie DirectX 11.
Podkręcanie – Counter-Strike: Global Offensive, Shadow of the Tomb Raider
Podkręcanie – Blender
Podkręcanie – benchmarki renderowania
Podkręcanie – kompresja plików
Podkręcanie – responsywność stron internetowych
Podkręcanie – Adobe After Effects
Podkręcanie – Adobe Photoshop
Podkręcanie – kodowanie wideo
Podkręcanie – analizy szachowe
Podkręcanie – obliczenia i symulacje
Średnia wydajność w różnych zastosowaniach
Ryzen 9 3900X kontra Core i9-9900K
Ryzen 7 3700X kontra Core i7-9700K
Ryzen 7 3700X kontra Ryzen 7 2700X
Ryzen 7 3700X na taniej płycie B350
Kompatybilność z dostępnymi od dawna płytami głównymi z podstawką AM4 to jedna z głównych zalet Ryzenów trzeciej generacji. Ktoś, kto dwa lata temu nabył jeden z Ryzenów pierwszej generacji i płytę główną ze średniej półki, może się niedługo skusić na wymianę procesora i pozostać przy swojej płycie głównej.
Towarzysząca nam od czasu debiutu pierwszych Ryzenów płyta główna Asus B350-Plus otrzymała kilka dni temu aktualizację UEFI pozwalającą na działanie Ryzenów 3000. Jak się okazało, niemłoda już płyta – w dodatku bez słowa gaming w nazwie – nie sprawia żadnych kłopotów. Przeprowadziliśmy wyrywkową kontrolę wydajności:
Ryzen 7 3700X uruchomiony na taniej płycie sprzed dwóch lat ma w przybliżeniu taką samą wydajność, jak na bardzo drogiej nowej płycie X570. Różnice nie wykazują żadnego trendu, który kazałby nam podejrzewać, że układ zasilania na B350-Plus ogranicza taktowanie i wydajność nawet w długich, mocno obciążających testach. Różnice w wydajności w CS:GO i Wiedźminie przypisujemy odmiennym zachowaniom automatycznego doboru opóźnień pamięci (kontrolowaliśmy tylko cztery główne) i spodziewamy się, że znikną wraz z kolejnymi aktualizacjami UEFI.
Podsumowanie
Gdybyśmy nie widzieli na własne oczy, jak przebiegają testy wydajności, a tylko dostali ich wyniki w tabeli, nie dalibyśmy niektórym z nich wiary. Kilka testów wyróżnia się szczególnie i wygląda jak produkt wyobraźni kogoś, kto wcale się nie starał, żeby zachować realizm. Na czele jest wydajność w Counter-Strike: Global Offensive, zaraz za nią Wiedźmin 3, Grand Theft Auto V, Adobe After Effects i responsywność stron internetowych. To kilka przykładów zastosowań, w których do tej pory nie wyobrażaliśmy sobie, że procesor AMD mógłby być równie dobry lub lepszy od procesorów Intela. A jednak to prawda – niezależnie od tego, czy przyrost wydajności zawdzięczamy większej pamięci podręcznej, szerszej części wektorowej procesora czy innym usprawnieniom w mikroarchitekturze, AMD ulepszyło wydajność swoich procesorów w tych zastosowaniach, w których do tej pory pozostawały najdalej w tyle. Ryzeny 3000 nie są bez wad i nie wygrywają z Core pod każdym względem, ale przewaga Intela już w żadnym przypadku nie jest miażdżąca. Czasy miażdżącej przewagi skończyły się, ale tylko dla Intela – Ryzeny 3000 mają najważniejszą zaletę poprzednich generacji, czyli ogromną wydajność wielowątkową.
Oba przetestowane procesory są drogie. Nie ma co ukrywać, w przypadku większości z nas, gdybyśmy kupili procesor za ponad 1500 złotych, to z powodu kaprysu albo upodobania, a nie z potrzeby. Zapewne większość z nas jest bardziej zainteresowana jednym z tańszych modeli, bo te są zawsze bardziej opłacalne. Niebawem będziemy mieli okazję przetestować i ocenić również tańsze modele Ryzenów z architekturą Zen 2. W niższych przedziałach cenowych nowe Ryzeny nie będą miały tak łatwo – procesory Ryzen serii 2000 były tak wiele razy przeceniane, że mimo starszej architektury mogą pozostać bardziej opłacalnym wyborem.
Co do dwóch cech Ryzenów 3000 nie mamy wątpliwości: przydatność płyt głównych X570 sprowadza się do wykorzystania PCI Express 4.0, a przydatność PCI Express 4.0 jest obecnie i pozostanie w najbliższym czasie bardzo ograniczona. W związku z tym trudno polecić przeciętnemu użytkownikowi zakup płyty X570, skoro płyty z chipsetami B450, X370 i X470 również są dobrą podstawą dla Ryzena 3000, a są przy tym znacznie tańsze. Wrócimy do tego wniosku i spróbujemy dać się przekonać niebawem, kiedy będziemy mieć czas i okazję przetestować więcej płyt głównych z chipsetem X570.
Kupujący jeden z nowych modeli Ryzenów (a nawet ci, którzy się rozmyślą i zdecydują na starszy model) powinni się zainteresować promocją, w ramach której można dostać 3-miesięczny abonament na usługę Xbox Game Pass. Kilka popularnych polskich sklepów bierze udział w tej promocji; przez najbliższe 3 miesiące w ramach Xbox Game Pass będzie można zagrać między innymi w Gears of War 5 (gra dostępna od września, więc zostaje co najmniej miesiąc grania).
Ryzen 9 3900X czy Core i9-9900K?
Oba wymienione procesory kosztują mniej więcej tyle samo. Ten drugi nie ma dołączonego układu chłodzenia; dobrze wyposażona i umożliwiająca podkręcanie płyta główna AM4 kosztuje o co najmniej 100 złotych mniej niż podobna płyta dla procesorów Intela. Maszyna z Ryzenem będzie zatem nieco tańsza nawet po nabyciu własnego wydajnego schładzacza.
Wśród procesorów do typowych komputerów domowych Ryzen 9 3900X jest bezkonkurencyjny w zastosowaniach innych niż gry. Jest w najgorszym przypadku o kilka procent mniej wydajny od i9-9900K, a w najlepszym przewyższa go o więcej niż połowę. Ostatnią przewagę Core i9-9900K zachowuje w grach, ale to w najlepszym przypadku nieco ponad 10 procent. W zeszłym roku najlepszy Core i9 miał w niektórych grach nawet 40 procent przewagi nad najlepszym Ryzenem i to mogło być dla wielu przeważającym argumentem. Teraz jego siła znacznie osłabła. Tylko osoby całkowicie skoncentrowane na grach, dla których wydajność w innych zastosowaniach nie ma żadnego znaczenia, mają solidny powód, żeby wśród procesorów z tej półki cenowej nie wybrać Ryzena 9 3900X. Sądzimy, że coś musi się zmienić w ofercie Intela – najprawdopodobniej będą to obniżki cen procesorów, bo obniżenie cen płyt głównych umożliwiających podkręcanie wymusiłoby lawinowe przecenienie w ogóle wszystkich płyt głównych z podstawką LGA1151 (wersja 2).
W gronie redakcyjnym mieliśmy wątpliwości, czy Ryzen 9 3900X zasłużył na odznaczenie Power. Nie jest przecież najwydajniejszy we wszystkim; Core i9-9900K jest bez wątpienia wydajniejszy w grach. Według naszego dotychczasowego podejścia król wydajności może być tylko jeden – na tronie nie ma więcej miejsca. Jednak to podejście chyba nie przystaje już do sytuacji na rynku procesorów. Sądzimy, że w nadchodzącym czasie (a może już nigdy) może nie być już procesora, który będzie bezsprzecznie, w każdym rodzaju zastosowań najwydajniejszy. Kierując się dotychczasowymi zasadami, nie moglibyśmy już nigdy przyznać odznaczenia Power. Dlatego zdecydowaliśmy jednak wyróżnić Ryzena 9 3900X.
Ryzen 7 3700X kontra Core i7-9700K
Ryzen 7 3700X nie ma tej prestiżowej pozycji na górze wykresów, którą często osiągał Ryzen 9 3900X. Ma dwa razy mniej pamięci podręcznej i o jedną trzecią mniej rdzeni, ale jak się okazuje, mimo tych różnic ma najbardziej imponujące nowości, jakimi błysnął 3900X: wydajność w grach i zastosowaniach małowątkowych jest ciągle bardzo dobra. Jest w najgorszym przypadku o 4 procent mniej wydajny w grach od 3900X, a kosztuje znacznie mniej. To bez wątpienia bardziej opłacalny procesor, nawet jeśli nie zapewnia takiej imponującej wydajności w zastosowaniach wielowątkowych.
Jego przewaga cenowa nad i7-9700K to ponad 200 złotych, a jak już wspomnieliśmy, również płyta główna umożliwiająca podkręcanie jest tańsza w przypadku Ryzena. Tu mamy jeszcze mniej wątpliwości, że Ryzen jest bardziej atrakcyjnym wyborem dla większości entuzjastów wysokowydajnych komputerów. Core i7-9700K musiałby potanieć o więcej niż 200 złotych, żeby przywrócić status quo z ostatnich kilkunastu miesięcy, kiedy to Intel był lepszym wyborem do gier, a AMD do innych zastosowań.
Paradoksalnie najgroźniejszą konkurencją dla modelu 3700X mogą być oba ośmiordzeniowe Ryzeny poprzedniej generacji: 2700 i 2700X. Są dużo tańsze, a jeśli komuś nie przeszkadzały słabe strony Ryzenów 2000 (stosunkowo niska wydajność w grach i zastosowaniach jednowątkowych), to może również nie zwrócić dużej uwagi na to, co się w Ryzenach 3000 poprawiło.
Jeśli ta recenzja pomogła Ci w podjęciu decyzji zakupowej, będziemy wdzięczny za kupno z użyciem poniższego linku. Odnośniki prowadzą do sklepu x-kom.pl, który oferuje wprowadzone właśnie na rynek procesory w bardzo dobrych cenach.
Do testów dostarczył: AMD
Cena sugerowana: ok. 2300 zł
Do testów dostarczył: AMD
Cena sugerowana: ok. 1480 zł