Kaby Lake to robocza nazwa odświeżonych procesorów zbudowanych w mikroarchitekturze Skylake, wyposażonych w unowocześniony układ graficzny i wykonanych w ulepszonym procesie technologicznym klasy 14 nm FinFET. Procesory z tej rodziny są dostępne w wersjach laptopowych już od kilku miesięcy; od dziś można kupić dwa modele desktopowe, przeznaczone do płyt głównych z podstawką LGA1151.
Core i7-7700K i Core i5-7600K przede wszystkim są szybciej taktowane niż ich odpowiedniki z szóstej generacji, mają taką samą klasę TDP i takie same ceny w dolarach przy zakupie 1000 sztuk. Polskie ceny zapewne będą przez pewien czas nieco wyższe, co pozwoli hurtownikom pozbyć się zapasu układów Skylake.
Model | Rdzenie /wątki | Taktowanie bazowe | Turbo (wszystkie rdzenie) | Turbo (jeden rdzeń) | Pamięć L3 | Podstawka | Przybliżona cena | TDP |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Core i7-7700K | 4/8 | 4,2 GHz | 4,4 GHz | 4,5 GHz | 8 MB | LGA1151 | ok. 1820 zł | 91 W |
Core i7-6700K | 4/8 | 4,0 GHz | 4,1 GHz | 4,2 GHz | 8 MB | LGA1151 | 1650 zł | 91 W |
Core i5-7600K | 4/4 | 3,8 GHz | 4,0 GHz | 4,2 GHz | 6 MB | LGA1151 | ok. 1300 zł | 91 W |
Core i5-6600K | 4/4 | 3,5 GHz | 3,6 GHz | 3,9 GHz | 6 MB | LGA1151 | 1170 zł | 91 W |
Core i7-6800K | 6/12 | 3,4 GHz | 3,8 GHz | 28 | 15 MB | LGA2011-3 | 2130 zł | 140 W |
Razem z procesorami Kaby Lake na rynek trafią płyty główne z chipsetami z rodziny 200: Z270, Q270, Q250, H270 i B250. Dla miłośników wydajnych desktopów przeznaczono chipset Z270, najbardziej funkcjonalny i jedyny umożliwiający podkręcanie. Nowe płyty główne są bogatsze funkcjonalnie, ale nie są niezbędne do działania procesorów Kaby Lake: po aktualizacji UEFI w starszej płycie LGA1151 można zamontować w niej nowy procesor.
Podobnie jak procesory K (z odblokowanym mnożnikiem) z poprzedniej generacji Kaby Lake K są sprzedawane w wersji pudełkowej bez dołączonego układu chłodzenia. Ten można kupić oddzielnie, choć w Polsce jego dostępność jest ograniczona. Pudełko i jego zawartość są niemal takie same jak w szóstej generacji. Dodano informację, że „dla wspaniałego doświadczenia VR” potrzebujemy właśnie odblokowanego Core i7, ale bez obaw: wiele innych procesorów również to zapewnia.
Spośród innych nadchodzących procesorów Kaby Lake uwagę przyciąga szczególnie Core i3-7350K, pierwszy podkręcalny Core i3 od wielu lat. Dzięki odblokowanemu mnożnikowi powinien się podkręcać podobnie jak najwyższe modele Kaby Lake. Ponieważ to procesor czterowątkowy, zapewne uniknie losu Pentium G3258, który pojawił się w sprzedaży na krótko przed kilkoma głośnymi grami wymagającymi przynajmniej czterowątkowego CPU. O dostępności Core i3-7350K na razie nic nie wiadomo.
Procedura testowa
Stali Czytelnicy na pewno zauważą, że testy wydajności w grach i programach użytkowych nieco się zmieniły w porównaniu z poprzednim testem procesorów. Jesteśmy w trakcie unowocześniania procedury testowej; zmiany nadal trwają i więcej ich zobaczycie w dalszych artykułach. Liczymy między innymi na to, że w kolejnych testach uda się dołączyć większą liczbę gier DirectX 12, z których część jest obecnie w stanie uniemożliwiającym testowanie, a nawet komfortową zabawę (np. Battlefield 1 w trybie DX12). O ile to będzie możliwe, weźmiemy pod uwagę Wasze sugestie, które zgłosicie w komentarzach.
Intel Kaby Lake i Z270 – zmiany w platformie i możliwościach multimedialnych
Są dwie główne różnice funkcjonalne między platformą Z270 z procesorem Kaby Lake a Z170 ze Skylakiem: nowe możliwości multimedialne oraz technika przyspieszania systemu dyskowego z zastosowaniem pamięci Optane.
Układ graficzny 9,5 generacji
Tym niepoprawnym kryptonimem inżynierowie Intela określają układ graficzny wbudowany w procesory Kaby Lake. W stosunku do GPU z procesorów Skylake nie zmieniły się możliwości generowania grafiki 3D: Kaby Lake mają taką samą liczbę procesorów strumieniowych, obsługują te same interfejsy programowania i mają identyczne funkcje sprzętowe w tej dziedzinie. Unowocześniono za to część GPU zapewniającą możliwości multimedialne: dekodowanie (odtwarzanie) wideo, kodowanie wideo i poprawę jakości obrazu.
Kaby Lake umie sprzętowo kodować i dekodować formaty VP9 i H.265 (HEVC) z 10-bitową głębią kolorów w rozdzielczości 4K i z prędkością 24 kl./sek. lub mniejszą. VP9 to kodek stosowany m.in. przez YouTube, a z użyciem H.265 są kodowane filmy na płytach Blu-ray UHD. Obie te możliwości są mile widziane i na polu multimediów stawiają Kaby Lake w jednym rzędzie z najnowocześniejszymi kartami graficznymi – niestety, z różnych względów nie da się z nich dzisiaj skorzystać. Największym niedostatkiem jest brak obsługi HDMI 2.0 na większości płyt głównych. O ile nam wiadomo, jest to ograniczenie procesorów desktopowych – żeby wyświetlać obraz 4K 60 razy na sekundę, trzeba użyć złącza DisplayPort, którego nie ma w typowych telewizorach. Z kolei funkcja odtwarzania filmów HDR nie działa (jeszcze) w żadnym publicznie dostępnym narzędziu windowsowym, co jest z kolei spowodowane ograniczeniami systemu wyświetlania w Windows. Również znalezienie napędu optycznego obsługującego płyty Blu-ray UHD sprawi trudności.
Układ graficzny wbudowany w procesor nazwano teraz Iris Plus. Nie należy tej nazwy mylić z Iris Pro, jak w poprzedniej generacji nazywały się GPU z umieszczoną w obudowie procesora pamięcią eDRAM. Jak twierdzi Intel, nie są planowane żadne procesory Kaby Lake z podstawką LGA1151 i pamięcią eDRAM: to rozwiązanie pojawi się tylko w układach laptopowych lub przylutowanych do płyty głównej w komputerach all-in-one.
Intel Optane
Druga nowość to obsługa techniki przyspieszającej podsystem przechowywania danych dzięki zastosowaniu pamięci Intel Optane (3D XPoint, pamięć memrystorowa). Zapowiedziana prawie półtora roku temu pamięć o właściwościach pośrednich między RAM a SSD ma wreszcie trafić do sprzedaży. Według opisu Intela Optane będzie dostępna w postaci urządzeń o stosunkowo niewielkiej pojemności podłączanych do portu M.2 i wykorzystywana jako pewnego rodzaju bufor między pamięcią operacyjną (RAM) a nośnikami danych. Nie opisano, jak dokładnie będzie działać ta technika, ile będzie kosztować ani kiedy będzie dostępna. Na razie musi nam wystarczyć wiadomość, że chipsety z serii 200 są na nią gotowe. Nie wiemy też, czy z tej samej techniki będą mogli skorzystać posiadacze płyt głównych opartych na starszych chipsetach, a jeśli nie, to jakie ograniczenia to powodują.
Zestaw testowy i procedura
We wszystkich testach, w których w użyciu była pamięć DDR3, stosowaliśmy moduły DDR-2400 działające z opóźnieniami 9-9-10-24 1N. W przypadku platformy LGA1151 korzystaliśmy z modułów DDR4 typu DDR-2400 działających z opóźnieniami 15-16-16-36 2N.
Wszystkie testy w ustawieniach fabrycznych przeprowadzaliśmy przy wyłączonych funkcjach przyspieszających standardowe taktowanie powyżej oficjalnych parametrów określonych przez Intela. Chodzi tu o funkcje: Enhanced Turbo, Enhanced Boost itp.
Użyty system operacyjny i sterowniki to:
- Windows 10 Anniversary Update (kompilacja 1607)
- Nvidia GeForce 376.33.
Sprzęt | Dostawca | |
---|---|---|
Płyta główna LGA1151 | Asus Strix Z270F Gaming | www.asus.com |
Płyta główna LGA2011-3 | Asus Rampage V Extreme | www.asus.com |
Płyta główna LGA1150 | ASRock Z97 Extreme4 | www.asrock.com |
Płyta główna AM3+ | Asus Sabertooth 990X R2.0 | www.asus.com |
Karta graficzna #1 | Zotac GeForce GTX 1080 AMP! Extreme | www.zotac.com |
Pamięć DDR4 | Crucial Ballistix Sport LT DDR4-2400 2 × 8 GB | www.crucial.com |
Pamięć DDR3 | G.Skill Ripjaws Z 8 GB F3-17000CL10Q-16GBZH | www.gskill.com |
Nośniki SSD | 2 × SSD Crucial M500 960 GB | www.crucial.com |
Zestaw chłodzenia wodnego | Corsair H110i GTX | www.corsair.com |
Zasilacz | Enermax Platimax 850 W | www.enermax.pl |
Płyta główna Asus Strix Z270F Gaming
Procesory Kaby Lake i Skylake testowaliśmy na jednej z nowych płyt głównych z chipsetem Z270: Asus Strix Z270F Gaming. To nie znaczy, że do Kaby Lake konieczna jest taka płyta: większość starszych konstrukcji z podstawką LGA1151 otrzymała już lub wkrótce otrzyma aktualizację UEFI pozwalającą na obsługę nowych procesorów.
Strix to seria płyt głównych kierowanych do graczy, o funkcjonalności pośredniej między płytami serii ROG a „domowymi”. UEFI kojarzy się wizualnie z serią ROG i ma większość dostępnych w niej funkcji. Na płycie Strix Z270F nie ma dodatków zwykle kojarzonych z podkręcaniem: wyświetlacza kodów diagnostycznych oraz przycisków zasilania i resetowania. Zachowano cechy, bez których nie może się dziś obyć sprzęt z dopiskiem gaming w nazwie: wielokolorowe, programowalne podświetlenie, kartę sieciową z kontrolerem Intel I219-V, ulepszony względem poprzedniej generacji układ dźwiękowy SupremeFX.
Na Strix Z270F umieszczono dwa gniazda M.2, oba udostępniające sygnałowanie PCI-E i SATA – oba są połączone wyłącznie z mostkiem południowym i nie można ich skonfigurować na bezpośrednie połączenie z procesorem.
Na tylnym panelu zamontowano między innymi dwa złącza USB 3.1, jedno typu A, drugie typu C, oba podłączone do kontrolera ASMedia ASM2142, który z kolei komunikuje się z mostkiem południowym przez dwa pasy PCI-E. Podobne rozwiązanie zobaczymy na bardzo wielu płytach Z270, bo chipset Intela nie ma wbudowanego kontrolera USB 3.1.
Złącze HDMI na tylnym panelu jest zgodne ze specyfikacją HDMI 1.4, a zatem nie pozwala wyświetlać obrazu 4K 60 razy na sekundę – to również cecha wszystkich płyt głównych Z270, z którymi dotąd mieliśmy do czynienia.
Strix Z270F Gaming dobrze nam służyła w trakcie testów wydajności i podkręcania, ale dokładne testy tej i innych płyt Z270 to materiał na osobny artykuł, który opublikujemy już wkrótce.
Testy – gry (Arma III, Counter-Strike: Global Offensive)
Testy – gry (Watch Dogs 2, GTA V)
Testy – gry (Wiedźmin 3, Battlefield 1 DX11)
Testy – gry DX12 (Total War: Warhammer, Cywilizacja VI)
Testy – biuro (HTML5, JavaScript, 7-Zip)
Testy – obróbka wideo (x264, H.265, Adobe Premiere Pro)
Testy – profesjonaliści (Blender, Cinebench)
Testy – profesjonaliści (Adobe AfterEffects, Adobe Photoshop)
Intel Core i7-7700K i Core i5-7600K – pobór energii
Procedura pomiaru poboru energii jest podobna do tej, którą stosowaliśmy do niedawna. Test odtwarzania wideo jest wykonywany z użyciem wbudowanego odtwarzacza systemu Windows 10 i wykorzystuje – o ile są dostępne – sprzętowe dekodery wideo. Test pełnego obciążenia procesora odzwierciedla maksymalny pobór energii w programach wykorzystujących wszystkie wątki procesora, ale bez użycia instrukcji AVX. W razie użycia AVX procesory pobierałyby więcej prądu, ale ponieważ jeszcze nie ma programów użytkowych wykorzystujących te instrukcje, na razie rezygnujemy z takiego testu.
Nowe układy są średnio o kilka watów oszczędniejsze od swoich odpowiedników z poprzednich generacji. Pod obciążeniem i5-7600K przejada nieco więcej prądu niż 6600K, czego można było się spodziewać, skoro jest szybciej taktowany przy zbliżonym napięciu zasilania. 7700K nawet pod obciążeniem jest oszczędniejszy od 6700K, ale podobnie zapotrzebowanie na energię dwóch różnych egzemplarzy tego samego procesora może być różne.
Intel Core i7-7700K i Core i5-7600K – podkręcanie
Jedną z korzyści ulepszonego procesu produkcyjnego jest możliwość osiągnięcia szybszego taktowania niż w procesorach Skylake. W przypadku Core szóstej generacji najwyższe osiągalne w domowych warunkach częstotliwości to około 4,5–4,7 GHz. Taktowanie procesorów Kaby Lake w fabrycznej konfiguracji jest bliskie tych wartości, a po podkręceniu przekroczenie 5 GHz jest znacznie bardziej prawdopodobne niż z użyciem układów Skylake.
Podkręcanie procesorów Kaby Lake podlega tym samym regułom i ograniczeniom co w przypadku rodziny Skylake. Nie ma też zauważalnej różnicy między płytami głównymi Z270 a Z170. Wyniki zbliżone do przedstawionych poniżej mogliśmy osiągnąć na płycie Asus Z170 Deluxe.
Udało nam się sprawdzić trzy egzemplarze Core i7-7700K, jeden z 31. tygodnia minionego roku i dwa z 37. tygodnia. Żaden z nich nie osiągnął pełnej stabilności taktowany z częstotliwością 5 GHz, ale wszystkie bez większych problemów przekroczyły 4,9 GHz.
Według wewnętrznych danych Asusa ponad 80% egzemplarzy Core i7-7700K podkręca się do 5 GHz. Oczywiście, trzeba te dane traktować z dystansem: wiele zależy od przyjętego kryterium stabilności. My uznajemy za stabilne ustawienia, w których platforma kończy bez problemu wszystkie testy wydajności potrzebne do artykułu oraz kilkunastominutowy test stabilności obciążający wszystkie wątki.
Jedyny egzemplarz Core i5-7600K, jakim dysponowaliśmy, z łatwością dało się podkręcić do ponad 5 GHz. Testy wydajności wykonaliśmy po ustawieniu taktowania na 5010 MHz i napięcia VCORE na 1,312 V.
Nie wygląda na to, żeby zasadniczo zmieniła się obudowa procesora i specyfika działania wbudowanego czujnika temperatury. Jądro procesora wciąż jest małe i oddzielone od IHS-a (wbudowanego rozpraszacza ciepła – metalowej części obudowy) polimerową pastą termoprzewodzącą. Wydaje się, że po zastosowaniu wydajnego i solidnie zamontowanego układu chłodzenia czujnik temperatury raportował bardziej wiarygodne wartości, powoli wzrastające po poddaniu procesora obciążeniu – to jednak subiektywne odczucie, którego jeszcze nie zweryfikowaliśmy w powtarzalnym eksperymencie.
Podkręcanie – gry (Arma III, Counter-Strike: Global Offensive)
Podkręcanie – gry (Watch Dogs 2, GTA V)
Podkręcanie – gry (Wiedźmin 3, Battlefield 1)
Podkręcanie – gry DX12 (Total War: Warhammer, Cywilizacja VI)
Podkręcanie – biuro (Google Chrome, JavaScript, 7-Zip)
Podkręcanie – obróbka wideo (x264, H.265, Adobe Premiere Pro)
Podkręcanie – profesjonaliści (Blender, Cinebench)
Podkręcanie – profesjonaliści (Adobe AfterEffects, Adobe Photoshop)
Intel Core i7-7700K i Core i5-7600K – podsumowanie testów wydajności
Średnia wydajność w grach
Średnia wydajność w aplikacjach
Intel Core i7-7700K i Core i5-7600K – podsumowanie
W rodzinie Kaby Lake, której pierwszymi przedstawicielami są przetestowane dziś procesory Core i7-7700K oraz Core i5-7600K, Intel nie zmienił zasadniczo architektury procesora ani techniki produkcji. Główną nowością jest ewolucyjne ulepszenie procesu technologicznego 14 nm, które pozwoliło zaoferować procesory o szybszym taktowaniu niż w rodzinie Skylake. Desktopowe modele są o 200–300 MHz szybciej taktowane niż ich odpowiedniki z szóstej generacji. Mają też proporcjonalnie lepsze możliwości podkręcania.
Ciągłe ulepszanie procesu technologicznego nie jest niczym nowym – to standardowa praktyka we wszystkich fabrykach. „Entuzjaści” na pewno pamiętają, że w poprzednich generacjach procesorów czasem wydawano nowe steppingi starszych modeli, a układy pochodzące z późniejszych tygodni produkcji często podkręcały się lepiej od starszych. W połączeniu z innym kryterium sortowania egzemplarzy pozwala to Intelowi zaoferować szybsze procesory bez dokonywania dużych zmian w ich budowie.
W Kaby Lake unowocześniono też nieco część układu graficznego wbudowanego w procesor służącą do obsługi multimediów i wyświetlania obrazu. Dla posiadaczy wydajnych desktopowych układów nie są to ekscytujące możliwości – większość z nich ma też nowoczesną kartę graficzną, która sprzętowo dekoduje filmy. Do tego z wielu usprawnień multimedialnych zwyczajnie nie da się skorzystać ze względu na niedostatki w oprogramowaniu i brak HDMI 2.0 na wielu płytach głównych.
Ponieważ nie zmieniła się architektura procesora ani organizacja pamięci podręcznej, wydajność tak samo szybko taktowanych układów Kaby Lake i Skylake jest identyczna – Core i7-7700K zawdzięcza swoją przewagę nad i7-6700K wyłącznie szybszemu taktowaniu.
Core i7-7700K i Core i5-7600K są względem rodziny Skylake prawie tym samym, czym dla serii Haswell były procesory Haswell refresh (nazwa robocza Devil's Canyon – Core i7-4790K, Core i5-4690K). Właściwsze byłoby nazwanie ich Skylake refresh i nadanie numerów modeli nieznacznie różniących się od oznaczeń szóstej generacji.
Oba układy są atrakcyjne dla posiadaczy znacznie starszych komputerów i miłośników podkręcania: Core i7-7700K to najszybszy dostępny dziś procesor do gier, a i5-7600K nie zostaje daleko w tyle. Jeżeli cena dwóch najwyższych modeli Kaby Lake nie będzie obciążona zbyt dużym „podatkiem od nowości”, nie będzie żadnego powodu, żeby kupić procesor Skylake: nowe układy są nieco bardziej energooszczędne, szybsze i działają na płytach głównych Z170, których ceny już się ustabilizowały. Za to posiadacze procesorów Skylake na modernizacji do Kaby Lake zyskają bardzo niewiele: 200–300 MHz przewagi i możliwości multimedialne, z których nawet entuzjastom wideo trudno będzie skorzystać, nie są wystarczającym powodem do takiego wydatku.
Core i7-6700K kosztuje dziś około 1650 zł, a i7-7700K jest o mniej więcej 250 zł droższy. Choć sama różnica w wydajności między nimi nie uzasadnia takiej różnicy w cenie, naszym zdaniem oba są wystarczająco drogie, by warto było dopłacić za lepsze możliwości podkręcania i nieco mniejszy pobór energii. Core i5-7600K kosztuje około 100 zł więcej od i5-6600K i również wydaje się lepszym wyborem.
W sprzedaży pojawi się niebawem inny procesor z rodziny Kaby Lake, który może się dla wielu okazać znacznie ciekawszy: Core i3-7350K, czterowątkowy układ z odblokowanym mnożnikiem. Powinien cieszyć się większym powodzeniem niż poprzedni tani i podkręcalny procesor Intela, rocznicowy Pentium G3258, który już na początku nie był najlepszym wyborem dla graczy, ponieważ współczesne gry coraz częściej wymagają procesora co najmniej czterowątkowego.
Do testów dostarczył: Intel
Cena w dniu publikacji: ok. 1820 zł
Do testów dostarczył: Asus
Cena w dniu publikacji: ok. 1300 zł