AMD A8-7650K – test odświeżonego i odblokowanego APU Kaveri

AMD APU A8-7650K – Kaveri z bliska

Jak już wspomnieliśmy, A8-7650K jest zbudowany w architekturze Kaveri, czyli pod jego czapką znajdują się rdzenie Steamroller oraz układ graficzny GCN. Kaveri wykonano w procesie 28 nm, co daje wymierne korzyści, chociażby tę, że układ potrzebuje mniej energii od APU poprzedniej generacji, czyli Richland. Wydajność samych rdzeni Steamroller była obiektem naszego szczególnego zainteresowania jakiś czas temu, gdy sprawdzaliśmy, jak APU Kaveri sprawdza się w tandemie z zewnętrzną kartą graficzną. Zagadnienie okazało się szczególnie istotne po tym, jak do sprzedaży trafiły Athlony X4 860K, a więc w istocie Kaveri z wyłączonym układem graficznym GCN.

Obszerniej o samej architekturze Kaveri oraz jej funkcjach pisaliśmy w artykule o AMD APU A8-7600.

Procesor A8-7650K trafił do nas w komplecie z płytą główną Asus A68HM-PLUS, opartą na nowym chipsecie A68H. Serię A68H od A58 odróżnia obecność dwóch portów USB 3.0 oraz czterech SATA 6 Gb/s. Do tej pory tanie płyty A58 nie miały tych dodatków i o ile brak szybkich portów SATA można było wybaczyć, o tyle brak błękitnego USB w dzisiejszych czasach jest już raczej niewybaczalny. Szybkie pendrive'y czy dyski przenośne są już powszechne, więc porty USB 3.0 w nawet najtańszych konstrukcjach są po prostu potrzebne.

Obecna oferta czterowątkowych procesorów APU AMD

Poniżej zestawiliśmy najważniejsze dostępne obecnie procesory Kaveri. W zestawieniu tym pominęliśmy najsłabszy dostępny model Kaveri: A6-7400K. To jednostka jednomodułowa, dlatego naszym zdaniem jest zupełnie niewarta zainteresowania:

Analizując tę tabelę, łatwo dojść do wniosku, że AMD oferuje obecnie trzy procesory o bardzo zbliżonych osiągach. A10-7700K, A8-7650K i A8-7600 powinny zapewniać niemal identyczną wydajność. Różnica sprowadza się do zablokowanego mnożnika w modelu A8-7600 oraz abstrakcyjnej ceny A10-7700K. Bohater naszego dzisiejszego testu, a więc A8-7650K, z całej trójki wypada zdecydowanie najciekawiej: jest niemal najtańszym APU, a do tego ma odblokowany mnożnik.

Procesor ten jest wyposażony w dwa moduły (a więc zapewnia cztery wątki). Ilość pamięci podręcznej jest taka sama jak w innych dwumodułowych Kaveri: po 2 MB L2 na moduł. Kaveri nie ma pamięci podręcznej trzeciego poziomu.

Największym smaczkiem w procesorach Kaveri są ich układy graficzne. W przypadku A8-7650K jest to Radeon R7, a więc układ z rodziny GCN wyposażony w 384 jednostki cieniujące (dokładnie tyle samo co czołowy model poprzedniej generacji, A10-6800K). Więcej, 512, ma tylko A10-7850K oraz A10-7800. Ale szybkość układu graficznego APU nie zależy tylko od liczby jednostek, lecz również od szybkości podsystemu pamięci operacyjnej. Rolę pamięci VRAM odgrywa w APU właśnie pamięć operacyjna. Im większa jej prędkość, tym większą przepustowość podsystem pamięci zapewnia danym graficznym, a więc tym lepsza jest wydajność w grach. O tym, jak pamięć wpływa na osiągi, pisaliśmy w artykule o najszybszym Kaveri: „Kaveri a szybkość pamięci operacyjnej”.

Jeśli nie APU, to co?

Dotychczas analizy opłacalności platformy AMD APU wskazywały, że jedyną zaletą tych procesorów na tle rozwiązań z samodzielną kartą graficzną była możliwość ich użycia w miniaturowej obudowie. Niedawne obniżki cen całej rodziny APU, które nastąpiły w okresie wzrostu średniej ceny innych podzespołów (spowodowanego wzrostem kursu dolara, w którym to rozliczane są ceny hurtowe), sprawiły, że obecnie nie sposób złożyć za te same pieniądze równie szybkiego zestawu opartego na innych rozwiązaniach. Przypomnijmy, że budżet zbliżony do ceny A8-7650K pozwala kupić:

• Intel Pentium G3240 + Radeon R7 240 – ok. 460 zł
• AMD APU A8-7650K – ok. 430 zł.

Trzeba tu jednak powiedzieć ważną rzecz: dołożenie 100 zł potrafi zapewnić nawet dwukrotny wzrost wydajności w grach. Na przykład zamiast Radeona R7 240 można kupić Radeona R7 250 z szybką pamięcią GDDR5. Na ile taka konfiguracja będzie lepsza w tym zastosowaniu, pokazuje nasz test najszybszego APU, A10-7850K.

Zestaw testowy i procedura

We wszystkich testach, w których w użyciu była pamięć DDR3, stosowaliśmy moduły DDR-2400 działające z opóźnieniami 10-11-11-32 1N.

Użyliśmy systemu operacyjnego Windows 8.1 w wersji 64-bitowej.

Testy – gry (Battlefield 4, Far Cry 3, Max Payne 3)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – gry (Cywilizacja V, NFS Rivals, Skyrim, Tomb Raider, Wiedźmin 2)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – gry (Diablo III, FIFA 14, World of Tanks)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – internet (Google Chrome, HTML5)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – edycja zdjęć

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Poniżej zamieszczamy wyniki testu w programie przygotowanym we współpracy z AMD, który świetnie obrazuje teoretyczne możliwości zwiększenia wydajności dzięki HSA:

Testy – edycja i kompresja wideo (Adobe Premiere Pro, Sony Vegas Pro, x264)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – kompresja plików (WinZIP)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – benchmarki (PCMark)

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Testy – pobór energii

Test Kaveri z samodzielną kartą graficzną

Podkręcanie

Procesory AMD serii „K” zwane są również „Black Edition”. Ich cechą charakterystyczną jest odblokowany mnożnik, który pozwala na bardzo prostą zmianę częstotliwości taktowania. A8-7650K też to umożliwia.

Podkręcając w ten sposób samo CPU, osiągnęliśmy stabilne działanie przy częstotliwości 4600 MHz (po ustawieniu mnożnika 46) przy napięciu 1,45 V. Komputer uruchamiał się nawet z mnożnikiem 49 (a więc przy częstotliwości 4900 MHz), jednak wtedy włączenie wymagającego programu (np. MediaCodera) natychmiastowo powodowało zawieszenie komputera. Stabilnym wynikiem dla naszego egzemplarza jest więc 4,6 GHz (po zastosowaniu układu chłodzenia powietrzem Zalman CNPS 9900).

Ale podkręcanie APU nie musi sprowadzać się do przyspieszania CPU. W GPU również leżą dodatkowe pokłady niewykorzystanej mocy. O tym, jak wiele można osiągnąć przez podkręcenie GPU w APU, już pisaliśmy w artykule: „Overclocking Guide – jak podkręcić procesor FM2? Poradnik krok po kroku, część 3.”. 

O ile procesory Trinity, a w zasadzie zawarte w nich układy Radeon HD 7660D, przyspieszały jak szalone (z 800 MHz do nawet 1100 MHz!), o tyle ich odpowiedniki z rodziny GCN w Kaveri podkręcają się znacznie gorzej. Nam pełną stabilność udało się osiągnąć przy taktowaniu rdzenia graficznego na poziomie co najwyżej 900 MHz. Standardowa częstotliwość to 720 MHz, więc teoretycznie przyspieszenie jest 25-procentowe. A jak teoria przekłada się na praktykę? Poniżej przedstawiamy wyniki testów wydajności procesora A8-7650K w kilku wybranych grach: rdzeń był wtedy przetaktowany do 4600 MHz, a zintegrowany układ graficzny – do 900 MHz.

Podkręcanie A8-7650K a wydajność

Poniżej przedstawiamy wyniki uzyskane w kilku wybranych programach użytkowych i grach, w których przetestowaliśmy podkręcony procesor A8-7650K. Wykorzystaliśmy dokładnie takie same nastawy jak te opisane na poprzedniej stronie: taktowanie CPU to 4,6 GHz, a układu graficznego – 900 MHz. Jak wyraźnie widać, przyspieszenie odblokowanego modelu A8 pozwala mu niekiedy nie tylko zbliżyć się do A10-7850K, ale nawet go prześcignąć!

Podsumowanie testów wydajności w różnych zastosowaniach

Na tej stronie przedstawiamy uśrednione zestawienie wyników wszystkich przetestowanych procesorów. Rezultaty odnieśliśmy do osiągów Core i3-4330 – to jego wydajność przyjęliśmy za 100%. Później zastosowaliśmy średnią arytmetyczną dla wszystkich uzyskanych w ten sposób liczb. Im wyższa wartość, tym lepiej.

Podsumowanie testów wydajności w kontekście poboru energii

Wartości zamieszczone na poniższych wykresach to stosunek osiąganej wydajności do ilości pobieranej energii. Obliczaliśmy je w następujący sposób: wyniki w rankingu wydajności (pokazane na poprzedniej stronie) podzieliliśmy przez identycznie liczoną średnią arytmetyczną z ilości pobieranej energii. W przypadku gier były to pomiary wykonane podczas testu wydajności oraz w spoczynku. W rankingu dotyczącym zastosowań biurowych i multimedialnych braliśmy pod uwagę pobór energii w spoczynku oraz w „typowym użytkowaniu”. Ranking dla zaawansowanych użytkowników uwzględniał pobór energii w spoczynku, typowych zastosowaniach oraz w trakcie renderowania w programie Cinebench. Im wyższa wartość, tym lepiej.

APU warte uwagi jak nigdy dotąd?

Dla kogo nowe APU AMD wydaje się najlepszym wyborem? Naszym zdaniem dla tych, którzy grają w mało wymagające gry. Nie ma się co łudzić: żadne APU nie zapewni komfortowej zabawy w GTA V albo Crysisie, czy nawet w nowym Call of Duty. Spokojnie jednak można będzie uruchamiać takie, jak: Counter-Strike: Global Offensive, FIFA, League of Legends, Desura, World of Warcraft... Co więcej, trudno w tej samej cenie złożyć inny zestaw o zbliżonych osiągach. Cena tego APU mimo wysokiego kursu dolara została ustawiona rozsądnie, a do tego pojawiły się tanie płyty A68H, na których wyposażenie w końcu nie trzeba narzekać.

Problem zaczyna się wtedy, gdy potrzeba nieco więcej wydajności, bo ktoś na przykład ma ochotę pograć w Crysisa 3 albo namiętnie walczy w Counter Strike: Global Offensive i nie dopuszcza myśli o spadku liczby klatek na sekundę. Wtedy już może się okazać, że APU AMD po prostu nie wystarczy. Nie wystarczy także żadne inne rozwiązanie typu APU: tu po prostu potrzeba lepszej, zewnętrznej karty graficznej i większej obudowy (no chyba że kogoś stać na minikomputer o superwydajności, taki jak Asus ROG GR8). Szanujący się #pcmasterrace przejdzie więc koło A8-7650K obojętnie, ale oszczędny niedzielny gracz, który uruchamia wyłącznie mało wymagające produkcje, może znaleźć powód, dla którego to właśnie nowy procesor AMD będzie rozsądnym wyborem.

OpenCL, HSA, Mantle – coś się ruszyło?

Producent dość mocno podkreśla jeszcze jedną korzyść, którą może zapewnić procesor AMD. Chodzi o obsługę OpenCL, HSA i Mantle. Liczba narzędzi obsługujących OpenCL jest w dalszym ciągu niewielka. W dodatku mniej więcej połowa z nich to... benchmarki. Nie zrozumcie nas źle: doceniamy wszelkie sposoby na osiągnięcie dodatkowej wydajności, zwłaszcza te, które polegają na optymalizacji oprogramowania. Trudno jednak traktować jako argument obsługę techniki, którą zdoła wykorzystać garstka osób, do tego kupujących droższy sprzęt. Jeszcze gorzej jest z HSA. Jego zastosowanie dziś jedynie wydłuża lub skraca słupek na wykresie z wynikami w benchmarku. Przed tymi dwoma technikami jeszcze długa droga, zanim staną się mocnym argumentem za wyborem takiego lub innego procesora.

Co innego obsługa API Mantle. Radeon R7 jest układem GCN, a więc zdolnym spożytkować potencjał tego rozwiązania. Choć gier korzystających z Mantle nadal jest niewiele, jego użycie nieco zmienia układ sił. Dla przykładu: w naszym teście w Battlefieldzie 4 (w trybie dla pojedynczego gracza) włączenie go pozwala osiągnąć około 20% klatek na sekundę więcej. A mówimy o wartościach zbliżonych do 30 kl./s, zatem Mantle czyni zabawę znacznie bardziej komfortową, by nie powiedzieć, że wręcz ją umożliwia.

No ale obsługa Mantle, HSA ani OpenCL nie jest i prędko nie będzie argumentem przemawiającym za wyborem APU AMD. W tej roli zdecydowanie lepiej sprawdza się cena. A ta w przypadku A8-7650K jest nadzwyczaj korzystna. No chyba że w portfelu uda się znaleźć jeszcze 100 zł. Wtedy wystarczy przeboleć to, że obudowa komputera będzie odrobinę większa, tak aby zmieścił się w niej niskoprofilowy Radeon R7 250.

Do testów dostarczył: AMD

Cena w dniu publikacji (z VAT): 430 zł