Nie jest tajemnicą, że osiągi Radeona HD 6990 można było w dużym przybliżeniu oszacować, choćby na podstawie naszego artykułu o HD 6970 i HD 6950, w którym dokładnie analizowaliśmy wydajność trybu CrossFireX. Nigdy jednak nie ma pewności co do ustawień, a w szczególności domyślnego taktowania produktu, które najczęściej ustala się w ostatniej chwili. W przypadku dwuprocesorowych kart graficznych ma to szczególne znaczenie. W końcu parametry techniczne muszą mieścić się w przyjętych ramach, zresztą układ chłodzenia ma ograniczoną wydajność. Każda kolejna karta graficzna z dwoma GPU działała z częstotliwością słabszego układu w rodzinie, a faktycznie miała rdzenie najmocniejszego. Tak było w przypadku Radeona HD 5970, w którym dwa pełne układy Cypress (1600 jednostek cieniujących) działały z zegarami identycznymi jak w HD 5850, więc sprawdzoną recepturę zastosowano także teraz. Tym sposobem Radeon HD 6990 zyskał taktowanie bliższe HD 6950 niż HD 6970:
HD 5970 | HD 6970 | HD 6990 | |
---|---|---|---|
Jednostki cieniujące | 2 × 1600 | 1536 | 2 × 1536 |
ROP | 2 × 32 | 32 | 2 × 32 |
Jednostki teksturujące | 2 × 80 | 96 | 2 × 96 |
Zegar rdzenia | 725 MHz | 880 MHz | 830 MHz |
Moc obliczeniowa | 4640 gigaflopów | 2703 gigaflopy | 5099 gigaflopów |
Szybkość wypełniania pikselami | 2 × 23,2 gigapiks./s | 28,1 gigapiks./s | 53,1 gigapiks./s |
Szybkość wypełniania teksturami | 2 × 58 gigateks./s | 84,5 gigateks./s | 159,4 gigateks./s |
Zegar pamięci | 1000 MHz | 1375 MHz | 1250 MHz |
Szyna pamięci | 2 × 256 b | 256 b | 2 × 256 b |
Wielkość i rodzaj pamięci | 2 GB GDDR5 | 2 GB GDDR5 | 4 GB GDDR5 |
Przepustowość pamięci | 238,4 GB/s (2 × 119,2) | 163,9 GB/s | 298 GB/s (2 × 149) |
Proces technologiczny | 40 nm | 40 nm | 40 nm |
Rozmiar rdzenia | 2 × 334 mm2 | 389 mm2 | 2 × 389 mm2 |
Liczba tranzystorów | 2 × 2,154 mld | 2,64 mld | 2 × 2,64 mld |
Moc obliczeniowa podwójnego układu Cayman robi niemałe wrażenie. Tym razem inżynierowie nie walczyli już o jak najmniejszy pobór mocy. W przypadku Radeonów serii 6900 producenci nieco inaczej podeszli do tego zagadnienia. Obecnie zamiast maksymalnego TDP wskazuje się maksymalny pobór „PowerTune”. Użycie tej funkcji w sterownikach pomaga dopuścić większe natężenie prądu do karty graficznej. Sama płytka drukowana jest teraz zdolna do „przetworzenia” 450 W. To 150% tego, co umiał HD 5970. Do tego producent podaje niską wartość poboru mocy w spoczynku, co dobrze wróży.
HD 5970 | HD 6970 | HD 6990 | HD 6990 OC | |
---|---|---|---|---|
Proces technologiczny | 40 nm | 40 nm | 40 nm | 40 nm |
Rozmiar rdzenia | 2 × 334 mm2 | 389 mm2 | 2 × 389 mm2 | 2 × 389 mm2 |
Liczba tranzystorów | 2 × 2,154 mld | 2,64 mld | 2 × 2,64 mld | 2 × 2,64 mld |
Maksymalny pobór mocy | 294 W | 250 W | 375 W | 450 W |
Typowy pobór mocy pod obciążeniem | nie dotyczy | 190 W | 350 W | 415 W |
Typowy pobór mocy w spoczynku | 51 W | 20 W | 37 W | 37 W |
Wygląd
Już na pierwszy rzut oka widać sporo nowości. Mimo takich samych rozmiarów zewnętrznych jak u Radeona HD 5970 nowy produkt ma znacznie lepszy układ chłodzenia. Dzięki zastosowaniu centralnie zamontowanej turbiny chłodne powietrze wpadające do środka równomiernie chłodzi oba GPU. W przypadku dwuprocesorowych kart poprzedniej generacji powietrze chłodziło najpierw pierwszy, a potem drugi procesor graficzny, co powodowało nadmierne nagrzewanie się jednego z nich. Oczywiście, zastosowanie dwustronnego przepływu sprawia, że trzeba mieć dobrze wentylowaną obudowę, ale potencjalny użytkownik HD 6990 raczej nie będzie oszczędzał na tym elemencie.
Tylna osłona wygląda bardzo estetycznie. Ma także funkcję odbierania ciepła z pamięci. Na wierzchu zamontowane są podkładki zapobiegające nadmiernemu zbliżeniu elementów płyty głównej czy drugiej karty graficznej w połączeniach CrossFireX.
Całą szerokość jednego śledzia zajmuje wylot powietrza. Druga część jest obsadzona przez cztery złącza mini-DisplayPort 1.2 oraz jedno Dual Link DVI. Wszystkie sklepowe wersje tej karty będą w standardzie wyposażone w trzy adaptery:
- pasywny mini-DP-HDMI
- aktywny mini-DP-SL-DVI
- pasywny mini-DP-SL-DVI.
Dostarczaniem prądu do karty graficznej zajmują się dwa ośmiopinowe złącza PCIe.
Przełącznik BIOS to ważny element karty, bo odpowiada za uaktywnienie trybu AUSUM (żartobliwie zwanego Antilles Unlocking Switch for Uber Mode), czyli funkcji podkręcania, przyspieszającej zegary GPU do 880 MHz.
Jak widać, obie generacje dwuprocesorowych kart graficznych mają podobne gabaryty.
Karty AMD Radeon – wymiary w milimetrach | HD 6970 2 GB | HD 5970 2 GB | HD 6990 4 GB |
---|---|---|---|
Długość płytki drukowanej | 266 | 293 | 293 |
Długość całej karty | 276 | 307 | 306 |
Wysokość | 111 | 111 | 114 |
Szerokość | 39 | 41 | 41 |
Waga | 1063 g | 1208 g | 1159 g |
Wnętrze
SchładzaczHD 6990 to oczko w głowie inżynierów. Najważniejszą nowinką jest rodzaj zastosowanej pasty termoprzewodzącej, która ma właściwości zmiennofazowe. Zaraz po zaaplikowaniu jest płynna, ale pod wpływem temperatury twardnieje i mocno wiąże rdzeń krzemowy z komorą odparowania (ang. vapor chamber). Po zastygnięciu pasta staje się bardzo twardym ciałem stałym. Z tego powodu rozłączenie układu chłodzenia spowoduje pogorszenie warunków termicznych działania karty graficznej. Aluminiowa ramka, z którą stykają się kości pamięci, nie tylko jest podstawą dla komór odparowania, ale także służy do chłodzenia niektórych elementów.
Tylna osłona płytki drukowanej ma także za zadanie odbierać ciepło od kości pamięci przez elastyczne podkładki termiczne.
Umiejscowienie turbiny na środkowym miejscu konstrukcji pozwala równomiernie chłodzić oba procesory graficzne. Radiatory z wysokimi, prostymi żebrami umieszczone bezpośrednio na dwóch komorach odparowania oddają ciepło przepływającemu powietrzu, które jednocześnie chłodzi wyprofilowaną powierzchnię ramki montażowej.
Regulatory napięcia zostały umieszczone centralnie, na środku płytki drukowanej, co pozwoliło skrócić drogę zasilania i w optymalny sposób dostarczyć prąd do każdego GPU i połączonych z nim kości RAM.
Kości Hynix T2C nominalnie działają z przepustowością 5 Gb/s, jednak wielokrotnie już udowadniały swoją świetną podatność na podkręcanie.
Antilles to już czwarty produkt na rynku wykorzystujący rdzeń Cayman. Z pewnością można go nazwać udanym kawałkiem krzemu.
W konstrukcji zastosowano ekranowane elektroniczne układy scalone o niskiej upływności.
Cyfrowo sterowana sekcja zasilania zapewnia większą wydajność zasilania i wydajność prądową niż poprzednia generacja kart graficznych AMD.
Napięcia zasilające Radeona HD 6990 są kontrolowane przez dwa układy Volterra.
Platforma testowa i ustawienia
Wszystkie testy wydajności zostały wykonane na platformie składającej się z następujących podzespołów:
Model | Dostarczył | |
---|---|---|
Procesor: | Core i7-965 Extreme Edition ES @ 133*29 | www.intel.pl |
Płyta główna: | ASUS P6T7 WS SuperComputer | asus.com.pl |
Pamięć: | A-DATA DDR3-1333+ 3 × 2 GB @ 1333 MHz 8 8 8 24 | www.adata.com.tw |
Miernik poziomu dźwięku | Sonopan SON-50 | www.sonopan.com.pl |
Schładzacz procesora: | Noctua NH-U12P | www.noctua.at |
Dysk twardy – system: | OCZ Vertex 60 GB | www.ocztechnology.com |
Dysk twardy – dane: | Seagate Barracuda 7200.11 320 GB | www.seagate.com |
Zasilacz: | Cooler Master UCP 1100 W | www.coolermaster.com |
Monitor: | Samsung SyncMaster 305T (30 cali, 2560×1600) | www.samsung.com |
Obudowa: | Lian Li PC-V2110 | www.lian-li.com |
System operacyjny:
- Windows 7 Ultimate w wersji 64-bitowej.
Sterowniki:
- Radeon HD 5850, 5830 – Catalyst 10.10,
- Radeon HD 5870, 5970 – Catalyst 10.11,
- Radeon HD 6850, HD 6870, HD 6950, HD 6970 – Catalyst 11.2,
- Radeon HD 6990 – Catalyst 11.4 + Catalyst Application Profile 11.2 CAP3,
- GeForce GTX 460 – ForceWare 260.89,
- GeForce GTX 470, GTX 480, GTX 570, GTX 580 – ForceWare 266.58,
- GeForce GTX 560 Ti – ForceWare 266.56.
Wydajność w trybie normalnym
Radeon HD 6990 4 GB domyślnie działa z częstotliwością: rdzeń – 830 MHz, pamięć – 1250 MHz. Poniżej przedstawiamy wyniki uzyskane w takich ustawieniach na tle najmocniejszych na rynku pojedynczych kart graficznych.
W rywalizacji pojedynczych kart Radeon HD 6990 4 GB nie ma sobie równych, wygrywa niemal we wszystkich testach. Szczególnie zadziwia wynik w 3DMarku 11. Ale syntetyczne testy lubią konfiguracje wieloprocesorowe.
W większości gier HD 6990 kontynuuje tradycje dominującego wcześniej HD 5970. Nic nie zmieniło się w dziedzinie obsługi CrossFireX w Need for Speed: Shift. Tylko w tej grze wydajność jest niezwykle mała. W najwyższych trybach Crysis: Warhead widać, niestety, mikroprzycięcia – gra przestaje być płynna już w okolicach 50 kl./s. Jeszcze gorzej jest w Dirt 2, w którym nawet 90 kl./s nie zawsze zapewnia płynną rozgrywkę. W wielu grach moc obliczeniowa procesora ograniczała kartę graficzną w rozdzielczości 1680×1050, a czasem nawet w 1920×1200.
Wydajność w trybie OC na tle SLI i CF
AMD Radeon HD 6990 4 GB ma przełącznik BIOS, który uaktywnia tryb podkręcania, zmieniając taktowanie GPU na 880 MHz. Częstotliwość działania pamięci pozostaje bez zmian i wynosi 1250 MHz. Na niektórych wykresach widoczne są wyniki uzyskane w tym trybie w takich właśnie ustawieniach, pokazane na tle najmocniejszych na rynku kart graficznych i konfiguracji SLI/CrossFireX.
Dlaczego HD 6990 osiąga lepsze wyniki od pary dwóch HD 6970 w CrossFireX? Otóż został wprowadzony wraz z nową wersją sterowników Catalyst 11.4, które niosą ze sobą wiele poprawek, stąd czasem może pojawić się różnica w wydajności. Jest oczywiste, że w efekcie wolniejszego taktowania HD 6990 powinien plasować się gdzieś pomiędzy CF z HD 6950 a CF z HD 6970.
Wyniki uzyskiwane przez tandemy geforce'ów GTX 570 i GTX 580 nie odbiegają znacząco od osiągnięć „czerwonych”. Tylko w testach syntetycznych mają sporą przewagę, w grach różnica zaciera się. GTX 570 jest postrzegany jako ewentualny dawca narządów dla mającego się pokazać GeForce'a GTX 590. Pojawiły się także plotki, że będzie on jednak oparty na dwóch układach GTX 580. Co wiemy na pewno: nie będzie on działał z takim samym taktowaniem jak najmocniejsze GeForce'y. Zatem porównując wyniki poszczególnych kart, można oczami wyobraźni ujrzeć także przyszłego „zielonego” rywala Radeona HD 6990.
Pobór mocy i „kultura” działania...
... a raczej jej brak. Wiadomo, że głośność karty graficznej bezpośrednio zależy od temperatury, jaką osiągają jej podzespoły. W końcu ciepło generowane przez układy trzeba jak najszybciej odprowadzić. Dlatego wentylator musi kręcić się z dużą prędkością. A niemal cała moc pobierana przez kartę graficzną jest wydzielana jako ciepło. Radeon HD 6990 ma płytkę drukowaną zdolną przyjąć 450 W, musi zatem sporo konsumować. Od razu było widać, że cicho nie będzie.
Co ważne, jest ciszej. Ciszej niż w przypadku poprzedniej generacji, co dotyczy nawet karty GTX 480 pod obciążeniem. To spory postęp, biorąc pod uwagę dużo większy maksymalny pobór energii. Choć nikt nie oczekiwał od tej karty, że będzie cicha.
Zwiększanie częstotliwości
Nasz egzemplarz okazał się podatny na podkręcanie. Z łatwością osiągnęliśmy wartości: pamięć – 1500 MHz, rdzenie – 930 MHz. Przy takim taktowaniu karta działała całkowicie stabilnie przez wiele godzin, nie wyświetlając żadnych przekłamań.
Warto dodać, że w testach wykonywanych przy takich ustawieniach wentylator rozkręcał się już do 50%, co owocowało naprawdę sporym hałasem. Jednak większość użytkowników na pewno zdaje sobie sprawę, że tej karty nie zaprojektowano po to, żeby była cicha. Ważne, że nawet po podkręceniu nie osiąga takich wartości jak niegdyś GTX 480. Temperatura GPU po wielogodzinnym obciążeniu w maksymalnych ustawieniach ledwie dobijała do 90 stopni!
Co ciekawe, po podkręceniu cały zestaw pobierał z gniazdka aż 580 W! A to wszystko bez zmiany parametrów PowerTune...
Wnioski końcowe
Przyszedł czas, by wymienić króla wydajności. Radeon HD 6990 poprawia osiągi HD 5970 w większości testów, zatem automatycznie obejmuje koronę najmocniejszej karty graficznej na rynku.
Konstrukcja karty rzeczywiście jest przemyślana i wnosi pewne usprawnienia względem poprzedniej generacji. Schładzacz dobrze spełnia swoje zadanie i zapewnia duży przepływ powietrza. HD 6990 nie ma wcale większych rozmiarów niż HD 5970. To duży plus, jeśli porówna się maksymalną wartość mocy na PCB: teraz jest ona o ponad 150% większa niż w poprzedniej generacji.
Szczerze mówiąc, po karcie dwuprocesorowej nie spodziewaliśmy się żadnych możliwości podkręcania, ale okazało się, że nasz egzemplarz podkręca się lepiej niż niektóre HD 6970 i HD 6950.
Nadal obecne są problemy konfiguracji multi-GPU. Mikroprzycięcia nie zawsze się objawiają, ale kiedy już je dostrzegamy, to nie jest to najprzyjemniejsze odczucie. Trudno jechać samochodem w wyścigu czy strzelać do wrogów, kiedy obraz jest niezbyt płynny.
Dzięki sterownikom Catalyst można wymusić lepszą jakość efektów wizualnych w grze czy aplikacji. Ten dodatek jest bardzo przydatny, szczególnie w przypadku sprzętu tej klasy. Ewentualne rezerwy mocy obliczeniowej da się spożytkować choćby na lepsze wygładzanie krawędzi czy dokładniejszą teselację.
Wraz z kartą graficzną otrzymujemy sporo akcesoriów pozwalających na podłączenie kilku monitorów w trybie Eyefinity. Najnowszy Radeon może obsłużyć do sześciu wyświetlaczy LCD. Jest to dobry sposób na spotęgowanie wrażeń z gry niewielkim kosztem. Między innymi dlatego karty z wyższej półki testujemy w rozdzielczości 2560×1600. Taka liczba pikseli niejako daje przedsmak Eyefinity. Monitory obsługujące tę rozdzielczość nadal są bardzo drogie. Z pewnością mniej będzie kosztowało zbudowanie własnego zestawu Eyefinity.
AMD Radeon HD 6990 jest bezkompromisowym produktem. Zapewnia niesamowitą wydajność bez względu na takie błahostki, jak głośność, pobór mocy i temperatura. Pod tym względem w pełni zasługuje na oznaczenie Power.
Do testów dostarczył: AMD
Cena w dniu publikacji (z VAT): ok. 2500 zł