Platforma inżynieryjna AMD
AMD udostępniło nam do testów swoją platformę inżynieryjną. W skrócie można ją opisać jako niezminiaturyzowanego laptopa.
Cała maszyna jest wbudowana w walizkę z przezroczystego plastiku. Na płycie głównej o nazwie roboczej Inagua (wyspa na Bahamach) znalazły się prawie wyłącznie komponenty laptopowe, z wyjątkiem schładzacza procesora. Zamontowano również laptopową klawiaturę, panel dotykowy i ekran o rozdzielczości 1366×768. Co ważne, taka platforma w pełni odpowiada pod względem funkcjonalności małemu laptopowi. Liczba złączy, zintegrowane z płytą układy i konstrukcja układu zasilania są typowo laptopowe.
CPU-Z rozpoznał typ i taktowanie procesora oraz parę innych szczegółów, ale sporo informacji mu umknęło.
Program rozpoznał dwa jednordzeniowe procesory zamiast jednego dwurdzeniowego. W testowej maszynie zamontowano procesor odpowiadający parametrami układowi E-350: dwa rdzenie, taktowanie 1600 MHz, zintegrowany chip graficzny Radeon HD6310. Mostek południowy Hudson-M1 został błędnie zidentyfikowany jako SB850, co świadczy o jego podobieństwie do prawdziwego SB850.
W maszynie testowej zainstalowaliśmy dwie kości SO-DIMM o łącznej pojemności 4 GB. Użyliśmy dysku SSD Crucial RealSSD C300 128 GB.
Zanim przeczytasz wykresy: dobór sprzętu do porównania i metodyka testu
Niniejszy artykuł różni się znacznie od typowych publikacji na PCLab.pl. Przede wszystkim należy pamiętać, że to nie jest test produktu. To jest rzut oka na nową platformę, na przedprodukcyjny sprzęt i sterowniki. Obszerne testy, które pozwolą nam bardziej szczegółowo ocenić nową platformę, pojawią się po wprowadzeniu prawdziwych produktów: laptopów, netbooków, urządzeń typu all-in-one.
Ponadto testy przeprowadzaliśmy w mniej sprzyjających niż zwykle warunkach. Zamiast nieograniczonego czasu w zaciszu swojego laboratorium mieliśmy kilka godzin w teksańskiej siedzibie AMD. Z tego powodu wybraliśmy takie aplikacje testowe, które można szybko przenieść lub zainstalować i które szybko podają wynik testu.
Dobór sprzętu do porównania
Wcale nie był to łatwy wybór. Podobnie jak w przypadku najtańszego czterordzeniowca mamy tu do czynienia z układem, który sam dla siebie tworzy nową klasę. Nie ma jeszcze procesora ani zestawu procesor + chipset, który byłby we wszystkim podobny do Zacate i wyróżniał się tylko ceną lub wydajnością. Zdecydowaliśmy się na porównanie Zacate do dwóch procesorów Atom i jednego Pentium Dual Core.
Pierwszym systemem do porównania był netbook MSI Wind U160. Wyposażono go w jednordzeniowy procesor Atom najnowszej generacji: N450 (1,66 GHz, jeden rdzeń, dwa wątki). W tym procesorze zintegrowano w jednym kawałku krzemu rdzenie x86, magistralę FSB, mostek północny, kontroler pamięci i kontroler PCI Express. Zintegrowany układ graficzny nosi oznaczenie GMA 3150. Taka konfiguracja reprezentuje sporą część sprzedawanych obecnie netbooków.
Drugim z porównywanych systemów był minikomputer XS35GT-804 firmy Shuttle.
Ta maszyna jest nieco mocniejsza od Winda U160. Zamontowano w niej dwurdzeniowy, czterowątkowy procesor Atom D510 o taktowaniu 1,66 GHz oraz zewnętrzny układ graficzny – NVIDIA ION. W takiej konfiguracji zintegrowany z Atomem układ GMA 3150 jest wyłączony i nieużywany.
Ostatnie urządzenie umieściliśmy w porównaniu częściowo z ciekawości. Jest nim laptop Samsung X420, który dzięki uprzejmości producenta służy nam w redakcji jako dyżurny laptop „wyjazdowy”. Wyposażono go w procesor Pentium Dual-Core SU4100, należący do serii najbardziej energooszczędnych laptopowych procesorów Intela. Rdzeniowi Penryn, spowolnionemu do 1300 MHz, towarzyszy mostek północny GS45 ze zintegrowanym układem graficznym GMA 4500 MHD.
Laptop Samsunga, choć nie należy do najmniejszych, stosunkowo długo działa na zasilaniu bateryjnym. TDP procesora i mostka północnego wynosi w sumie 22 W.
Wielcy nieobecni
Mimo naszych starań nie udało się umieścić w artykule wszystkiego, co byśmy chcieli. Pierwszym wielkim nieobecnym jest seria procesorów Celeron U3400 i Pentium U5400. Wykonane w 32-nanometrowym procesie technologicznym, w mikroarchitekturze Westmere (Nehalem), mają TDP 18 W i identyczną funkcjonalność jak Zacate (zintegrowany kontroler pamięci, układ graficzny i kontroler PCI Express). Są to układy dwuwątkowe, bez HT i Turbo. Niestety, szybki rekonesans w kilku warszawskich sklepach z laptopami ściągnął nas na ziemię. Nie dość, że laptopów z trzema wymienionymi procesorami nie można łatwo kupić, to jeszcze większość sprzedawców i doradców nie wie o ich istnieniu. Tu Fusion odniosło już pierwsze zwycięstwo: z pewnością jest lepiej znaną marką niż 32-nanometrowe Celerony, a jeszcze nie ma go na rynku. Najbliższy tym układom procesor, jaki udało się znaleźć dostępny „od ręki”, to Pentium P6000 z TDP 35 W, ale najtańszy laptop z tym procesorem kosztował około 2400 zł – prawie tysiąc złotych powyżej przedziału cenowego Zacate.
Drugim nieobecnym jest Athlon Neo MV-40. Jednordzeniowiec zbudowany w architekturze K8, z TDP całej platformy (procesor + mostek północny z układem graficznym) wynoszącym około 27 W, raczej nie pokonałby Zacate w żadnym teście, ale mógłby posłużyć za pouczający przykład. Niestety, komputery z Athlonami Neo również są bardzo trudno dostępne.
Testy syntetyczne
Zaczęliśmy od testów syntetycznych, które co prawda często nie pokrywają się z wydajnością w rzeczywistych zastosowaniach, ale mogą rzucić światło na wyniki innych benchmarków.
Z wyjątkiem testu kompresji z wykorzystaniem bibliotek Zlib mamy do czynienia z typowymi obliczeniami matematycznymi. W teście Queen, symulującym działanie silnika szachowego, zwycięstwo zgarnia czterowątkowy Atom. E-350 uzyskuje wynik bliższy SU4100 niż dwuwątkowemu Atomowi. W teście PhotoWorxx E-350 wyprzedza mocniejszego Atoma, ale dużo mu brakuje do Pentium SU4100. W testach Zlib i Mandel Zacate zostaje nieco w tyle za mocniejszym z Atomów.
Nie porównujemy wyników zbiorczych z PCMarka Vantage, bo za bardzo zależą one od sprawności podsystemu dysków. Zacate łatwo tam zwycięża, bo platforma AMD była wyposażona w dysk SSD szybszy od naszych redakcyjnych. Wybraliśmy tylko dwa podtesty, których „treść” nie pokrywa się z innymi benchmarkami.
Edycja obrazów przebiega nieco sprawniej na E-350 niż na czterowątkowym Atomie, ale różnica nie jest duża. Za to w edycji tekstu Zacate daleko odjeżdża rywalom.
Testy rzeczywiste – renderowanie
Następnym testem był Cinebench R11,5, tym razem również z trybem OpenGL.
Jeden wątek Zacate renderuje nieco wolniej niż jeden wątek nieobciążonego Atoma, ale w trybie wielowątkowym E-350 zostawia w tyle Atomy i depcze po piętach niskonapięciowemu Pentium. W trybie OpenGL lwią część roboty wykonuje układ graficzny, nie ma więc co się dziwić, że Zacate deklasuje rywali. Układ GMA 3150 zintegrowany w Atomach obsługuje OpenGL tylko w „starożytnej” wersji 1.5 i test Cinebencha nie daje się na nim uruchomić.
Kontynuujemy testy renderowania, tym razem w darmowym silniku do śledzenia promieni.
Mimo że test dobrze się skaluje z wieloma wątkami, Zacate wyprzedza i czterowątkowego Atoma, i Pentium SU4100.
Testy rzeczywiste – kodowanie wideo, szyfrowanie
Kolejnym testem było kodowanie wideo do popularnego formatu H.264. Uwaga: wyniki nie są porównywalne z tymi z recenzji innych procesorów (użyto innego pliku wideo i innych opcji kodowania).
O ile w pierwszym przejściu E-350 jest nieco szybszy od czterowątkowego Atoma, to w drugim zostaje nieco w tyle. Można uznać remis.
Jak wspomnieliśmy w zeszłym tygodniu, rdzeń Bobcat nie zna instrukcji przyspieszających szyfrowanie AES. To pole, na którym netbooki będą do tyłu aż do następnej generacji Atomów i Fusion, podczas gdy w procesorach desktopowych instrukcje AES już niedługo będą powszechne.
Mimo to układ Fusion radzi sobie bardzo dobrze, nawet wyprzedzając nieznacznie Pentium SU4100.
Testy rzeczywiste – szachy, arkusz kalkulacyjny
Prawdziwy silnik szachowy w akcji:
Wyniki zaskakują – przecież w teście syntetycznym w AIDA64 Atomy doskonale radziły sobie z obliczeniami szachowymi... Widać, jak wiele zależy od kompilacji programu, gdy jest wykonywany przez procesor out-of-order. Atom ma stosunkowo duże opóźnienie w dostępie do pamięci, a ponieważ nie może wykonywać instrukcji poza kolejnością, każdy błędnie przewidziany skok kończy się długim oczekiwaniem.
Skorzystaliśmy tym razem nie z symulacji Monte Carlo, a z testu przygotowanego przez redaktorów portalu exceltrader.net. Test symuluje obliczenia konieczne do przewidywania kursów walut i papierów wartościowych.
E-350 jest najszybszy z typowo netbookowych procesorów, ale od Pentium SU4100 dzieli go przepaść.
Gry 3D
Nie, to nie żart – próbowaliśmy grać na takim sprzęcie. Wybraliśmy dwie gry: Unreal Tournament 3, który ze względu na popularność silnika reprezentuje wydajność wielu innych gier, oraz Lara Croft i Strażnik Światła, jako jedną z tych, w które można dość komfortowo zagrać na laptopie mimo braku wygodnych urządzeń peryferyjnych i dużego ekranu.
Najnowsza odsłona przygód Lary Croft jest trochę zbyt „ciężka” dla netbooków, choć na Zacate po zmniejszeniu rozdzielczości dałoby się już pograć. Układ Fusion spisał się za to zdumiewająco dobrze w Unreal Tournament 3 – 43 kl./s wystarczą, żeby bez nerwów pograć nawet w nowsze produkcje oparte na tym silniku. Co prawda ION też osiągnął powyżej 30 kl./s, ale w praktyce dopiero lekki „zapas” daje możliwość płynnej gry. Na Atomie z układem graficznym GMA 3150 udało się uruchomić Larę Croft, ale nie dało się sterować główną bohaterką. Unreal Tournament 3 nie uruchomił się wcale.
Odtwarzanie wideo HD
Dochodzimy wreszcie do jednej z istotniejszych funkcji, jakie musi zapewniać przenośny komputer – odtwarzania wideo. Gros sprzedawanych obecnie netbooków kompletnie nie radzi sobie z materiałem filmowym w rozdzielczości 720p i powyżej. Sprawdziliśmy, czy to się może zmienić:
| AMD E-350 + Radeon HD 6350 | Atom N450 + GMA 3150 | Atom D510 + ION | Pentium SU4100 + GMA 4500 MHD | |
|---|---|---|---|---|
| wideo 1080p YouTube | płynnie | > 1 kl./s | płynnie | płynnie z wyłączonym Aero |
| wideo 720p Youtube | płynnie | ok. 5 kl./s | płynnie | płynnie |
| wideo 480p YouTube | płynnie | płynnie | płynnie | płynnie |
| wideo 1080p .mov z dysku | płynnie | ok. 7 kl./s | płynnie | płynnie z wyłączonym Aero |
| wideo 720p .mov z dysku | płynnie | przerywana płynność | płynnie | płynnie |
Ani Zacate, ani ION nie mają najmniejszych problemów z odtwarzaniem wideo w dowolnym formacie i dowolnej rozdzielczości. Atom ze zintegrowanym układem graficznym nie nadaje się do tego kompletnie – internetowe filmiki w technice Flash można oglądać najwyżej w rozdzielczości 480p. Wideo 720p można obejrzeć, jeśli to jest ten śmieszny klip od przyjaciela, ale nieustanne przerywanie zepsuje przyjemność z oglądania filmu czy choćby zwiastuna. Obciążenie procesora E-350 podczas odtwarzania wideo 1080p z YouTube'a wynosi około 45%, a przy odtwarzaniu z dysku – około 18%.
Pobór energii
Parametr, który w tym wypadku jest jednym z najważniejszych, jest też najtrudniejszy do ocenienia. W procesorach dostępnych tylko w obudowie BGA, jako część gotowych komputerów, ilość energii pobieranej przez sam czip jest mniej istotna. I tak liczyć się będzie jeszcze sprawność układu zasilania na płycie głównej, sprawność zasilacza „kostki”, ilość energii pobieranej przez matrycę, pojemność baterii... Pod względem gospodarowania energią powinno się porównywać gotowe produkty, a my dysponowaliśmy tylko inżynieryjną platformą AMD. Dlatego ostrzegamy przed wyciąganiem pochopnych wniosków na podstawie tych danych!
Dołączyliśmy do wykresów wyniki pomiarów z płyty Intel D510M0, na której zastosowano identyczny procesor jak w mikrokomputerze Shuttle, ale bez układu NVIDIA ION. Jak widać, mimo zrezygnowania z ION-a płyta Intela pobiera więcej mocy, bo jest ona mierzona za zasilaczem, a ten jest mniej sprawny niż w konstrukcji Shuttle'a. Dlatego choć AMD E-350 osiąga oszałamiające wyniki, powstrzymamy się przed wyciąganiem na ich podstawie poważnych wniosków.
Podsumowanie
– Mieliśmy dość wyścigu rdzeni i megaherców, trzeba było zrobić coś nowego – powiedział jeden z inżynierów spotkanych w biurach AMD w Teksasie. Nie ulega wątpliwości, że to się udało. Platforma Brazos i procesory Zacate i Ontario nie zmiotą konkurencji z powierzchni ziemi wielokrotnie wyższą wydajnością ani wielokrotnie mniejszym poborem energii. Za to będą prawdopodobnie przełomem podobnym, albo tylko nieco mniejszym, co pierwsze procesory Atom i pierwsze netbooki. Netbooki wprowadziły nową funkcjonalność, nowe możliwości do kategorii wagowej i rozmiarowej, w której wcześniej nie było niczego. Tak samo Fusion wprowadza nową funkcjonalność multimedialną do segmentu, który do tej pory pozwalał sprawdzać e-maile i czytać newsy.
Jak to często bywa, wiele, albo nawet wszystko, będzie zależeć od partnerów AMD, którzy będą sprzedawać APU w swoich komputerach. Wystarczy kilka przemyślanych i dopracowanych konstrukcji, żeby zapewnić Fusion ogromną popularność. I na odwrót – wystarczy kilka bubli, nietrafionych projektów czy przedwcześnie wprowadzonych na rynek produktów, żeby zniechęcić potencjalnych klientów. Miejmy nadzieję, że producenci komputerów potraktują sprawę poważnie i nie rozczarują nas kilkoma pierwszymi konstrukcjami.
Autor jest zagorzałym wielbicielem dużych monitorów, wygodnych myszek i klawiatur oraz bezkompromisowej wydajności, ale jeśli układy Fusion z jądrem Llano będą tak samo przełomowe jak Zacate, to chyba wreszcie skusi się na komputer przenośny.