RADEON 9600 - czy nie powinien się zwać RADEON 9400?
RADEON 9600, znany pod nazwą kodową RV350, to pierwszy układ graficzny ATI produkowany w technologii 0,13 mikrometra. Przypomnijmy, że R350 (RADEON 9800), najsilniejszy obecnie produkt w ofercie ATI, wytwarzany jest wciąż w technologii 0,15 mikrona.
RV350 to "wykastrowana" wersja R350 (na co zresztą wskazuje literka "V" - od "Value"). ATI obcięła mu cztery z ośmiu potoków renderujących i zwężyła magistralę pamięci z 256 do 128 bitów. Coś Wam to przypomina? Tak, układ RADEON 9500. Ten również ma tylko cztery potoki renderujące i 128-bitową magistralę pamięci. To jednak nie wszystkie cięcia. RADEON 9600 ma tylko dwie jednostki Vertex Shader, podczas gdy RADEON 9800, 9700 i 9500 mają ich cztery.
Poza tym RV350 udostępnia prawie tę samą paletę funkcji, co R350, wliczając w to SmoothVision 2.1 i HyperZ III+. Nie ma natomiast bufora F. Szerzej na ten temat pisaliśmy tutaj.
RADEON 9600 został jednak zaprojektowany od nowa. Oznacza to, że fizycznie ma tylko cztery potoki renderujące. Nie ma zatem możliwości przerobienia go na 9800. Dzięki mniejszej ilości potoków renderujących, a także mniejszej ilości jednostek VS, skurczyła się liczba tranzystorów, z jakich zbudowany jest RADEON 9600. Ma ich "tylko" 75 mln, podczas gdy R300 i R350 składają się z około 110 milionów tranzystorów. Prostsza konstrukcja znacznie obniża koszt produkcji 9600.
Wszystkie wymienione cechy oznaczają tyle, że RADEON 9600 to układ, który przy tym samym taktowaniu może być nawet dwukrotnie wolniejszy od RADEONa 9500 PRO (który ma osiem potoków renderujących)!
Jedyne zatem, co może go ratować, to wyższe taktowanie. Układ RV350 pracuje na kartach RADEON 9600 PRO z częstotliwością - uwaga - aż 400 MHz! Pamięć taktowana jest natomiast zegarem 600 MHz (efektywnie). Dla porównania, RADEON 9500 PRO taktowany jest zegarami 275/540 - jak widać, znacznie niżej, zwłaszcza jeśli chodzi o taktowanie GPU.
RADEON 9600 (nie PRO) różni się od wersji PRO tylko niższym taktowaniem: 325 MHz dla układu graficznego i 400 MHz dla pamięci.
Najlepiej różnice pomiędzy poszczególnymi układami ATI zestawia poniższa tabelka:
Fragment powyższej tabelki:
Wyraźnie widać, jak bardzo układ RADEON 9600 PRO jest ułomny w porównaniu do 9500 PRO. Czy zatem dzięki wyższemu taktowaniu uda mu się pokonać silniejszego brata? Przekonajmy się.
Testowana karta
W naszej redakcji poddaliśmy testom kartę referencyjną, dostarczoną nam przez ATI. Dotarła do nas w niewielkim, szarym kartonie wyłożonym gąbkami - bez sterowników i bez kabelków. Zwróćcie uwagę na fakt, że karta nie wymaga dodatkowego zasilania.
A tak kartę rozpoznają sterowniki:
Nie, nie ma RAMDAC-a 500 MHz :-).
Przejdźmy do testów.
RADEON 9600 PRO kontra 9500 PRO
Kartę ATI RADEON 9600 PRO zainstalowaliśmy w komputerze o tej samej konfiguracji, co zwykle:
Użyty przez nas system operacyjny to Windows XP Professional, z doinstalowanym DirectX 9.0. Sterowniki - Catalyst 3.4. Wersja 3.2 nie wykrywa jeszcze RADEONów 9600. Oto wyniki testów.
Zgodnie z przewidywaniami, RADEON 9600 PRO nie dogonił swego starszego brata, 9500 PRO. Nie ma się temu co dziwić - tabelka na pierwszej stronie recenzji wszystko wyjaśniała. RADEON 9500 PRO ma bardziej zaawansowaną konstrukcję, która zapewniła mu zwycięstwo nad 9600 PRO. Okazuje się bowim, że osiem potoków renderujących to jednak to, czego potrzebują gry.
Wygładzanie krawędzi
Karta RADEON 9600 PRO udostępnia dokładnie te same tryby wygładzania krawędzi, jak również tę samą jakość FSAA, co RADEON 9700/9800 PRO. Zainteresowanych zrzutami ekranu odsyłamy tutaj. Poniżej prezentujemy wykres wydajności karty w 3DMarku03 i Unreal Tournament 2003 z włączonym wygładzaniem krawędzi.
Uzyskane wyniki posłużą nam przy okazji testów GeForce FX 5600, bezpośredniego konkurenta RADEONa 9600 PRO.
Filtrowanie anizotropowe
Tutaj podobnie, jak z FSAA - jakość obrazu jest identyczna, jak na RADEONie 9800 PRO, tylko wydajność mniejsza.
Wyniki testów i zrzuty ekranu na RADEON 9800 PRO i GeForce FX 5800 Ultra - tutaj
Podkręcanie
Skoro RADEON 9600 PRO to układ wykonany w technologii 0,13 mikrona, to powinien się też dobrze podkręcać. Niestety ATI nie zostawiła nam zbyt dużego pola do popisu - sam GPU taktowany jest już bardzo wysoko. Mimo to udało nam się podnieść jego taktowanie aż do 505 MHz! Powyżej tej granicy (515 MHz) animacja w grach co jakiś czas przycinała się na kilka sekund, a przy 530 MHz cały komputer się wieszał.
Dziwnie natomiast zachowała się pamięć. Nie udało nam się jej w ogóle przetaktować! Już przy 310 MHz (620 MHz efektywnie) pojawiały się artefakty jeszcze w Windows - w trybie 2D! Jest to o tyle dziwne, że na karcie zastosowano bardzo szybkie pamięci o czasie dostępu 2,8 ns, które teoretycznie powinny wytrzymać taktowanie efektywne zegarem 700 MHz. Najwidoczniej wszystko rozbija się o zbyt niskie zasilanie pamięci na karcie. Gdyby zainstalować na niej tzw. Vmoda, prawdopodobnie dałoby się podnieść jej taktowanie. Nie będziemy tego jednak robić, gdyż testowany przez nas egzemplarz karty jest jedynym w Polsce i musimy go odesłać do kolejnych redakcji. Głupio by było, gdybyśmy kartę zepsuli :-).
Wyjście telewizyjne
RV350, jak na nowoczesny układ graficzny przystało, ma zintegrowany enkoder wideo. Jakość generowanego przez testowaną kartę obrazu na telewizorze jest bardzo wysoka, zwłaszcza w porównaniu do niedawno opisywanej przez nas karty Medion RADEON 9600 TX:
Podsumowanie
ATI po raz kolejny namąciła nam w głowach. RADEON 8500 jest szybszy od 9000 i 9000 PRO. RADEON 8500LE to to samo, co RADEON 9100. A zatem RADEON 9100 jest wolniejszy od RADEONa 8500 (uwaga: RADEON 8500 cechuje się taktowaniem 275/550, a 8500LE/9100 - 250/500!). RADEON 9200 jest tak samo wolny, jak RADEON 9000, a więc jest wolniejszy od: RADEONa 9000 PRO, 8500, 8500LE i 9100. RADEON 9500 jest wolniejszy od 8500. Wyjątkowo udany jest natomiast RADEON 9500 PRO, który jest znacznie szybszy od 8500.
RADEON 9600 PRO jest wolniejszy od 9500 PRO, ale trochę szybszy od 8500. Na szczęście RADEON 9700 to układ szybszy od wszystkich wymienionych wcześniej. 9700 PRO jest szybszy od 9700, ale od niego znowu szybszy jest 9800 PRO :-).
Jeśli ktoś z Was się teraz pogubił, oto zestawienie układów ATI pod względem wydajności. Już prezentowaliśmy je wcześniej w naszej recenzji karty RADEON 9200, jednak tym razem uzupełniamy je o RADEONa 9600 i 9600 PRO.
- RADEON 9800 PRO - najszybszy
- RADEON 9800
- RADEON 9700 PRO
- RADEON 9700
- RADEON 9500 PRO
- RADEON 9600 PRO
- RADEON 8500 (275/550)
- RADEON 9600
- RADEON 9500
- RADEON 8500LE (250/500) = RADEON 9100
- RADEON 9200 PRO = RADEON 9000 PRO
- RADEON 9200 = RADEON 9000
- RADEON 7500
- RADEON 7200 = RADEON 256
- RADEON 7000 = RADEON VE - najwolniejszy
(wyniki testów RADEON 9600 vs 9500 vs 8500 znajdziecie tutaj).
Oczywiście fakt, że RADEON 9600 PRO jest wolniejszy od 9500 PRO jeszcze o niczym nie świadczy - pod warunkiem, że 9600 PRO będzie tańszy od 9500 PRO. Tak też powinno być, bowiem sugerowana cena na karty RADEON 9500 PRO to 200 USD, a 9600 PRO - około 180 USD. Znamy jednak realia - karty RADEON 9600 PRO będą w Polsce o 50-100 zł droższe od 9500 PRO... A nieświadomi klienci kupować będą... 9600, myśląc, że nabywają produkt lepszy i nowocześniejszy.
Zalety
- Całkiem dobra wydajność
- Pełna zgodność z DirectX 9.0
- Dobra podatność na podkręcanie GPU
- Świetna jakość obrazu na monitorze i telewizorze
Wady
- Myląca nazwa
- Osiągi niższe od 9500 PRO
- Problemy z podkręcaniem pamięci
Kartę do testów dostarczył:
ATI (Niemcy) www.ati.com Cena karty: ok. 1000 zł z podatkiem VAT