Phenom II X4 965 Black Edition – najwyżej taktowany czterordzeniowiec

W związku z przejściem na DDR3 musieliśmy zmienić płyty główne w swoich platformach testowych i od nowa zbudować bazę wyników porównawczych. Platforma z podstawką LGA775 dostała płytę Foxconn BlackOps zamiast używanego wcześniej modelu ASUS Maximus II Formula. Do platformy AM3 wróciła płyta ASUS M4A79T Deluxe, a w platformie LGA1366 użyliśmy konstrukcji ASUS P6T Deluxe.

Komputer działał pod kontrolą systemu Windows Vista 64-bit Edition z Service Packiem 1. Wykorzystaliśmy wersje 64-bitowe programów, o ile tylko były dostępne.

Drugą znaczną zmianą są testy wydajności w grach: zamiast rozdzielczości 1024×768 będziemy teraz stosować 1680×1050. Co prawda w niektórych wypadkach spowoduje to, że różnice między procesorami będą mniej wyraźne, ale za to pozwoli we właściwym świetle przedstawić zależność między mocą procesora a mocą karty graficznej.

Testy syntetyczne – Sandra

Zaczęliśmy jak zwykle od testów syntetycznych w Sandrze 2009. Wyniki z Sandry nie reprezentują co prawda wydajności w konkretnych zastosowaniach, ale pozwalają przewidzieć i wyjaśnić wyniki z aplikacji użytkowych.

W testach arytmetyki stało- i zmiennoprzecinkowej różnica w wydajności między Phenomem 955 a 965 jest proporcjonalna do różnicy w ich taktowaniu. 965 ma o około 2% niższą teoretyczną wydajność niż Core 2 Quad Q9650, a od Phenoma 955 jest o około 4% szybszy. W przetwarzaniu multimediów oba Phenomy wygrywają w obliczeniach stałoprzecinkowych, a w zmiennoprzecinkowych i o podwójnej precyzji Phenom 965 jest o kilka procent szybszy od Q9650. Wielowątkowość daje i7-920 sporą przewagę nad resztą procesorów.

Zmierzyliśmy też przepustowość pamięci i czas dostępu. Na wszystkich platformach pamięć działała z częstotliwością 1333 MHz i opóźnieniami 7-7-7-20 1T. Na platformie AM3 i LGA1366 kontrolery pamięci w procesorach działały z domyślną częstotliwością, a na platformie LGA775 parametr tRD (Performance Level) ustawiliśmy na 8.

Wyniki nie zaskakują: procesory AMD dzięki wbudowanemu kontrolerowi pamięci zostawiają Core 2 Quad daleko w tyle zarówno w testach przepustowości, jak i opóźnienia. Ulegają natomiast Core i7 i jego trzykanałowemu kontrolerowi pamięci.

Testy syntetyczne – 3DMarki

Następnym testem syntetycznym był 3DMark06.

W programie 3DMark06 Phenom 965 niemal zrównuje się z Core i7-920, i to mimo znacznie niższych wyników w testach sztucznej inteligencji. Jego przewaga nad Q9650 i Phenomem 955 sięga prawie 5%.

Następnie zmierzyliśmy wydajność w 3DMarku Vantage.

W testach fizyki i sztucznej inteligencji w 3DMarku Vantage Phenom 965 jest o około 7% wolniejszy od Core 2 Quad Q9650 i o 5% szybszy od swojego niżej taktowanego poprzednika.

Testy rzeczywiste – kompresja plików

W testach kompresji plików zrezygnowaliśmy z formatu RAR. Test w 7-Zipie również się zmienił: zamiast kompresji LZMA do formatu .7z stosujemy teraz kompresję do zwykłego formatu ZIP. W przeciwieństwie do LZMA, do ZIP program 7-Zip umie kompresować wielowątkowo z użyciem do ośmiu wątków. Jest to jeden z niewielu sposobów spakowania pliku ze skutecznym wykorzystaniem mocy wielowątkowych procesorów. Zmieniliśmy też pliki poddawane kompresji: małe pliki to teraz część instalatora Photoshopa CS4, złożona z 14 625 plików zajmujących w sumie 586 MB, a duży plik to zajmujący 1,54 GB Objects.pak – jedno z archiwów przechowujących dane gry Crysis.

Co dla wielu może być zaskakujące, algorytm ZIP jest wykonywany na Phenomach 2 szybciej niż na Core i7. Jeden duży plik Phenom 965 pakuje o sekundę szybciej niż i7-920 i o 10 s szybciej niż 955. Kompresja małych plików trwa na Phenomie 965 o 2 s krócej niż na 955 i o 6 s krócej niż na i7-920.

Testy rzeczywiste – kodowanie wideo, renderowanie

Zbadaliśmy też prędkość konwersji materiału wideo z formatu MPEG-2 na x264. Również w tym teście zaszły zmiany. Zamiast programu AVISynth będziemy używać kompilacji x264 dostępnej na stronie projektu. Poddajemy konwersji jednominutowy film w rozdzielczości 1280×720. Film przed konwersją zajmuje 1,98 GB, a po konwersji – 11,8 MB.

W pierwszym przejściu Phenom II X4 965 koduje o 2% wolniej od Core 2 Quad Q9650 i o 5% szybciej od Phenoma II 955. W drugim, dłuższym przejściu 965 jest o 5% szybszy od 955, a o 8% od Q9650.

Następnym testem było renderowanie sceny testowej w Cinebenchu R10.

Wyniki nie odbiegają od przewidywanych: Phenom 965 osiąga około 8% przewagi nad 955 dzięki zwiększonemu taktowaniu. Pozwala mu to wyprzedzić w obu testach Q9650, ale nie wystarcza, żeby dogonić ośmiowątkowego Core i7-920.

Testy rzeczywiste – ray-tracing, Photoshop

Przeprowadziliśmy następnie test ray-tracingu w programie POV-Ray (zmieniliśmy wersję z beta26 na beta33, dlatego wyniki nie są porównywalne z tymi z poprzednich recenzji).

Przewaga 200 MHz w taktowaniu daje około 7% przewagi w wydajności w śledzeniu promieni. Osiem wątków Core i7-920 wciąż jest poza zasięgiem Phenomów 2, ale Q9650 zostaje nieco w tyle.

Sprawdziliśmy też, jak procesory radzą sobie z wykonywaniem operacji na obrazach w Photoshopie. Zamiast mierzyć czas wykonania jednego filtru na monstrualnym obrazie, od tej pory będziemy korzystać z testu przygotowanego przez portal DriverHeaven. Składa się on z 15 kolejnych operacji, głównie skomplikowanych filtrów. Taka kombinacja sprawdza od razu wydajność w arytmetyce z użyciem instrukcji multimedialnych i przepustowość pamięci. Na wykresach przedstawiamy czas, w jakim procesory ukończyły wszystkie operacje.

Oba procesory Intela radzą sobie w Photoshopie nieco lepiej od AMD. Phenom 965 jest o około 3% wolniejszy od Core 2 Quad Q9650 i o około 8% wolniejszy od i7-920.

Gry

Po aplikacjach użytkowych przyszedł czas na gry. Jak wspomnieliśmy na początku, wszystkie testy wykonujemy teraz w rozdzielczości 1680×1050. Dodatkowo Supreme Commandera zastąpiliśmy inną strategią, World in Conflict. Left 4 Dead powróci do procedury testowej w następnym artykule.

Odwrotnie niż w programach użytkowych, Phenom 965 w większości gier przegrywa z Core 2 Quad Q9650, ale różnice nie przekraczają 5% (w Unreal Tournament 3 to Phenom wygrywa).

Podkręcanie

Jak zawsze zbadaliśmy podatność nowych procesorów na podkręcanie. Zasady i orientacyjne limity podkręcania układów AMD nie powinny być obce stałym Czytelnikom działu Procesory. Phenom 965 dał się przetaktować z zachowaniem stabilności do 3812 MHz po podniesieniu napięcia zasilania do 1,46 V (napięcie na zrzucie ekranu jest podawane nieprawidłowo):

Co ciekawe, procesor działał prawie stabilnie przy taktowaniu 4 GHz przy takim samym napięciu. Jedynym testem, którego nie udało się ukończyć, był... Far Cry 2. To samo zjawisko zaobserwowaliśmy w przypadku poprzednich Phenomów 2.

Podkręcanie – testy wydajności

Przeprowadziliśmy testy wydajności po podkręceniu procesorów:

Podkręcony Phenom II X4 965 Black Edition wyprzedza we wszystkich grach Core 2 Quad Q9650, a w Unreal Tournament 3 – nawet Core i7-920. Wyniki nie są oszałamiające, bo podobne taktowanie udawało się uzyskać już w poprzednich czterordzeniowych Phenomach 2. Ponadto nie da się ukryć, że podkręcenie z 3,2 do 3,8 GHz robi nieco większe wrażenie niż z 3,4 do 3,8 GHz.

Pobór mocy

Zmierzyliśmy pobór mocy całej platformy testowej. Przy obciążeniu był on mierzony po 10 minutach od uruchomienia testu stabilności programu OCCT, a w stanie spoczynku – po 10 minutach wyświetlania pulpitu.

Jak wszystkie Phenomy II, 965 doskonale sobie radzi w spoczynku. Dzięki obniżeniu taktowania do 800 MHz i napięcia zasilającego do 0,975 V pobór mocy zostaje skutecznie ograniczony. Inaczej jest pod obciążeniem, gdy wymagający większych napięć zasilania proces technologiczny 45 nm w wykonaniu AMD przegrywa z 45 nm Intela. Pod obciążeniem Phenom II 965 pobiera aż o 40 W więcej niż Q9650. Należy jednak pamiętać, że w typowym komputerze procesor dłużej znajduje się w stanie spoczynku lub działania na „niskim biegu” niż pod pełnym obciążeniem.

Temperatura działania

Zmierzyliśmy również temperaturę działania nowego procesora. Aby lepiej zrozumieć przedstawione tu wyniki, warto zapoznać się ze sposobem testowania, który przedstawiliśmy w recenzji Phenomów II AM3.

W spoczynku różnice między procesorami są znikome – wyniki świadczą bardziej o sprawności układu chłodzenia. Pod obciążeniem 965 działa w temperaturze zaledwie o 1 stopień wyższej niż 955.

Podsumowanie

Kolejne procesory AMD najczęściej są coraz wyżej taktowane. Zamiast wprowadzać najpierw najwyższy model, a potem coraz niższe, AMD uzupełnia swoją ofertę o układy z coraz wyższej półki. Możemy sądzić, że jest to strategia, która zakłada nieustanne, stopniowe usprawnianie procesu technologicznego, nawet w ramach jednego steppingu i jednego modelu procesora. Oznacza to, że dwa procesory o tym samym oznaczeniu modelu i tym samym steppingu nie muszą być zbudowane z identycznych kawałków krzemu: choć schemat logiczny pozostaje bez zmian, układ tranzystorów może być usprawniony. Dzięki temu z czasem wzrasta odsetek procesorów zdolnych do stabilnego działania w ścisłych granicach założonego TDP, napięcia zasilającego i taktowania. Dlatego po miesiącach od premiery widzimy coraz szybsze procesory, których nie dało się wprowadzić wcześniej. Do tego nowe modele często przejmują ceny starszych, tak że najszybszy procesor dziś kosztuje tyle samo co poprzednik kilka miesięcy temu.

Dzięki tej strategii oferta AMD wydaje się klientom coraz bardziej atrakcyjna: za te same pieniądze można kupić coraz szybsze układy.

Możemy potraktować Phenoma II X4 965 jako zastępcę Phenoma 955 w jego kategorii cenowej albo jako kolejny, wydajniejszy model. Biorąc pod uwagę, że 945 jest niewiele wolniejszy, za to aż o 200 zł tańszy, ciężko uzasadnić sens kupienia nowego Black Edition – stosunek wydajności do ceny jest niewątpliwie gorszy. Za to patrząc tylko pod kątem wydajności, trzeba uznać, że 965 spełnił swoje zadanie. Jest nowym flagowym modelem Phenoma II i w pełni zasługuje na tę pozycję. Wzrost wydajności względem 955 jest zauważalny, a cena jest bardziej atrakcyjna niż cena 955 w momencie jego wprowadzenia.

Musimy napisać jeszcze o czymś: o całej platformie AM3 w kilka miesięcy po tym, jak pojawiła się na rynku. Wprowadzanie kolejnych, coraz szybszych układów daje jej dużą „dynamikę” – widać, że producent stara się ulepszać jak najwięcej. AMD Overdrive 3.0, o którym pisaliśmy w recenzji Phenoma 955, okazał się przydatnym narzędziem. AMD wciąż dodaje profile BEMP dla kolejnych zestawów pamięci, wciąż pojawiają się nowe ustawienia Smart Profiles dla popularnych aplikacji. Do tego spodziewane już za kilka dni sterowniki ATI Catalyst 9.8 mają znacznie usprawnić działanie kart graficznych ATI z płytami i procesorami AM3. Wraz z nowymi procesorami, stopniowym spadkiem cen i perspektywą ukazania się układów sześciordzeniowych z podstawką AM3 nie pozwala to spuścić oka z tej platformy – była atrakcyjna od samego początku i ciągle się poprawia.

Phenom II X4 965 Black Edition jest bardzo udanym procesorem, choć może paść ofiarą powodzenia Phenoma II X4 955 BE, który w tej chwili jest sporo tańszy, podkręca się podobnie i również ma odblokowany mnożnik. Jeśli 965 pójdzie w ślady 955 i po kilku tygodniach stanieje, stanie się najatrakcyjniejszym układem z podstawką AM3 w tym segmencie cenowym.

Do testów dostarczył: AMD

Cena w dniu publikacji (z VAT): ok. 930 zł