Aukcja
Na forum regularnie pojawiają się wątki z pytaniami o legalność systemów na aukcjach. Utworzyły się trzy fronty. Jedni twierdzili, że system jest legalny, inni – że legalny na wskazanych na nośniku markach komputerów, pozostali – że legalny nie jest. Ja stanąłem po stronie tych ostatnich, by dzielnie walczyć o dobro naszych użytkowników :) Czy miałem rację?
Ponieważ nie byłem pewny legalności systemów sprzedawanych na niektórych aukcjach internetowych, postanowiłem zaczerpnąć informacji u źródła. Zadałem kilka pytań pracownikom firmy Microsoft, podając za przykład pewną aukcję, którą widać poniżej. Po wymianie maili i lawinie pytań mogę Wam przekazać kilka cennych informacji. Odpowiedzi udzielili mi panowie kompetentni w tej dziedzinie.
Treść aukcji, którą podałem za przykład, wyglądała tak:
Przykładowa aukcja internetowa, na której sprzedawany jest Windows XP OEM
Moją uwagę zwróciło kilka informacji (pisownia jak w oryginale):
- „płyta instalacyjna systemu (znajduje się na niej napis DELL)”;
- „system instaluje się na każdym typie komputera”;
- „nalepka licencyjna z kodem produktu (wolna od dedykacji) do naklejenia na komputer nabywcy";
- „nie rejestrowany w bazie Microsoftu!”;
- „Daje się aktywować na 100% w MS”;
- „W razie problemów wymiana bądź pomoc przy aktywacji”;
- „Jeśli masz zainstalowaną piracką wersję systemu Windows XP Professional. Po zakupie oryginalnego windowsa na mojej aukcji, mogę Ci pomóc zaaktywować swój piracki windows, bez konieczności reinstalacji całego systemu”;
- „Transakcja przeprowadzana jest zgodnie z warunkami licencji Microsoft OEM. Program sprzedawany jest z komputerem bądź jego elementem (zgodnym z licencją OEM) z jakim został wcześniej zakupiony (w tym wypadku z niesprawnym komputerem DELL OPTIPLEX GX1 PII 350MHz w podstawowej konfiguracji)”.
Innymi słowy, miałem zastrzeżenia do większości opisu aukcji.
Zadałem pytania o legalność odsprzedaży systemu Windows XP OEM (ang. Original Equipment Manufacturer) z uszkodzonym komputerem, brak informacji o możliwości instalacji systemu tylko na sprzęcie, z którym został zakupiony, aktywację takiego systemu i kilka innych, a także poprosiłem o ogólne informacje na temat tej i podobnych aukcji.
Sprzedaż systemu z komputerem, płyta CD
Jedną z ważniejszych informacji dotyczących powyższej aukcji jest to, że Windows XP nigdy nie był sprzedawany z konfiguracją, o której pisze sprzedający. Więc albo Windows po prostu nie jest sprzedawany ze sprzętem, z którym został zakupiony, albo jest to podróbka systemu (płyty z systemami dedykowanymi, które nie mają hologramu na całej powierzchni, a zwykły nadruk, są o wiele łatwiejsze do podrobienia, a jakość podróbki jest na tyle wysoka, że ciężko odróżnić ją od oryginału).
Pyty z systemem Windows XP (u góry płyta z miedzianym hologramem i falistą krawędzią, u dołu płyty DELL i HP)
Płyty, których dystrybutorem jest Microsoft, zawierają szereg zabezpieczeń:
- Falista krawędź - Miedziana warstwa ma falistą krawędź
- Stereogram - Jest to hologram o wysokiej rozdzielczości, flaga „powiewa” przy przechylaniu płyty
- Poprawka zabezpieczeń - Słowo „Microsoft” podczas przechylania płyty zmienia się w „GENUINE”
- Hologram w tle - Hologram znajduje się wewnątrz płyty, nie na jej powierzchni; podczas przechylania holograficzne tło zmienia kolor i widać trójwymiarowe efekty
- „Wyryty” tekst - Kolor napisu wyglądającego, jakby był wyryty, zmienia się podczas przechylania z jasnego w ciemny
Dlatego właśnie ciężko jest je podrobić. Łatwiej jest z płytami systemów dedykowanych, które zawierają zwykły nadruk – widać to na zdjęciach powyżej. Między innymi dlatego na większości aukcji spotkacie się właśnie z takimi systemami. Szereg zabezpieczeń jednak nie odstrasza od prób podrobienia nośnika. Jak widać na przykładach poniżej, podrabiane są także oryginalne zabezpieczenia Microsoftu, i to z dobrym rezultatem (użytkownik, który nie miał większej styczności z oryginalnymi nośnikami, może nie zauważyć różnicy):
- Hologram - nierówna krawędź niskiej jakości
- Hologram - naklejka na płycie, wyczuwalna pod palcem, zamiast hologramu wewnątrz płyty
- Stenogram - niska rozdzielczość i słaba jakość stereogramu
- Hologram - wyczuwalna krawędź naklejki
To, że Windows w wersji OEM jest sprzedawany z niesprawnym komputerem, nie uprawnia do instalowania go na innym komputerze. Taka informacja to tylko zasłona dymna (zapis mówiący o braku możliwości odsprzedaży samego systemu, ponieważ jest to system dołączany do nowego komputera). Taki system może być instalowany tylko i wyłącznie na komputerze, z którym został zakupiony, na przykład system z logo firmy DELL jest przeznaczony do wykorzystania z komputerami tej właśnie firmy. Od tej reguły nie ma wyjątków. Nie ufajcie żadnemu tłumaczeniu, że system będzie legalny. Sprzedawca takiego systemu często o tym nie wspomina, ponieważ wie, że system, mimo iż da się zainstalować, legalny nie będzie.
Treść aukcji wyraźnie mówi, że chodzi o sprzedaż systemu z uszkodzonym komputerem, a powinno być na odwrót – sprzedaży powinien podlegać komputer z dodatkowo dołączonym systemem. Logiczne zatem wydaje się, że sprzedawany jest Windows, a nie uszkodzony DELL. Komputer z systemem w wersji OEM (jeśli przyjmiemy tę kolejność ;)) powinien mieć ten system preinstalowany. Do tego zobowiązuje umowa. Ciężko jednak wyobrazić sobie preinstalację na uszkodzonym sprzęcie ;)
A zatem doszliśmy do tego, że taki system zazwyczaj da się zainstalować na innym komputerze, ale nie oznacza to jego legalności.
Certyfikat Autentyczności, aktywacja
Okazuje się także, że systemy dedykowane (w tym przypadku DELL), które pojawiają się na aukcjach lub są sprzedawane w inny sposób, w większości nie mają oryginalnych Certyfikatów Autentyczności (ang. Certificate of Authenticity, COA). Certyfikaty w tym przypadku zapewne pochodzą ze złomowanych komputerów lub z kradzieży, a wtedy są blokowane przez system WGA, który nie pozwoli na aktywację systemu. Oczywiście zdarzają się przypadki, kiedy klucze nie trafiają do WGA i próba aktywacji kończy się sukcesem.
Ponadto komputery sprzedawane z dedykowanymi CoA mają je naklejone na obudowę komputera. Nie ma więc mowy, aby w aukcji widniała informacja, że naklejka nie była naklejana na obudowie komputera, podobnie jak informacja, że naklejka jest „wolna od dedykacji”. Zgodnie z opisem powyższej aukcji powinien być to dedykowany CoA od tego samego producenta, od którego pochodzi nośnik. Inne certyfikaty po prostu nie są oryginalne, a co za tym idzie, nie są legalne. Nie inaczej jest z naklejkami w „średnim/dobrym stanie wizualnym” (jak możemy przeczytać na innej aukcji internetowej) – naklejki takie zostały zerwane z komputera, na którym były naklejone, i uszkodzone podczas odklejania.
Systemy dedykowane mają informację o producencie na nośniku, Certyfikacie Autentyczności i Instrukcji Użytkownika. I od tej reguły (podobnie jak wcześniejszej) nie ma odstępstw. Informacja o producencie musi być na każdym z trzech wymienionych elementów. Jeśli któryś nie zawiera tej informacji lub zawiera znak innego producenta, nie pochodzi z tego kompletu i jest nielegalny. W oryginalnej wersji systemu OEM System Builder (do kupienia legalnie osobno od komputera) CoA przyklejony jest do Instrukcji Użytkownika i nie nosi śladów uszkodzenia czy odklejania. W tym wypadku nie może mieć takich śladów. Raz przyklejony certyfikat nie może zostać odklejony od komputera i być sprzedawany w takiej formie – wchodzi w skład tego zestawu. Nie może być zatem mowy o uszkodzonych CoA, przyklejonych ponownie do Instrukcji Użytkownika, lub nawet, jak można zauważyć na innych aukcjach, do kawałka folii czy papieru.
W przypadku klucza zablokowanego przez system WGA zobaczycie po prostu informację „Padłeś ofiarą piractwa...".
Komunikat w przypadku wykrycia nieoryginalnego oprogramowania
W przypadku aukcji internetowych, na których sprzedawany jest system z komputerem dużego producenta, najczęściej system jest wstępnie preinstalowany, a Certyfikat Autentyczności wygląda tak:
Certyfikaty Autentyczności do systemów preinstalowanych przez dużych producentów
Dla porównania – CoA w sprzedaży detalicznej wygląda tak:
Certyfikat Autentyczności do systemów w sprzedaży detalicznej
Podrabiane są nie tylko płyty, ale i same CoA. Poniżej możecie zobaczyć przykłady podróbek dobrej jakości i czym się różnią od oryginału:
- Prostokątne okienko u dołu - równo wycięte i zbyt duże w stosunku do hologramu
- Port-Hole - brak widocznych nitek, równa krawędź wewnętrzna
- Symulowany pasek - znajduje się wewnątrz prostokątnego okna, jest niewłaściwie ułożony
Warunkiem przejścia na licencję Open (licencja wielostanowiskowa, stosowana najczęściej w większych firmach) jest zainstalowanie i aktywowanie systemu na dołączonej licencji OEM. Używany, starszy sprzęt sprzedawany w dużych ilościach w jednej konfiguracji pochodzi najczęściej z wymiany we wspomnianych dużych firmach. Zastanawiało mnie zatem, dlaczego systemy, o których mowa, nie były nigdy aktywowane. Jaki jest cel zakupu komputera z systemem? Oczywiście jest możliwość, że były instalowane systemy Windows na innych licencjach (Select, Enterprise Agreement...) lub też inne systemy operacyjne, jak Linux, komputery mogły także na przykład leżeć niewykorzystane w magazynach, ale naturalne wydaje się, że kupuje się sprzęt z systemem po to, aby na nim ten system zainstalować i aktywować. To także powinien być sygnał, że system może nie pochodzić z legalnego źródła.
Licencja OEM mówi także o tym, że system zainstalowany i aktywowany nie może zostać odsprzedany bez komputera, na którym operacje te zostały wykonane. Wprawdzie na powyższej aukcji jest informacja, że takiej aktywacji nie było, ale jest to bardzo ważne.
Wiemy już zatem, że nawet jeśli system zainstalujemy na innym komputerze i uda się go aktywować, nie będzie to oznaczać, że system jest legalny. Możemy ponadto paść ofiarą fałszerstwa.
Podsumowanie
Uważajcie zatem na aukcje podobne do powyższej. System taki, o ile faktycznie jest legalny, nadaje się do instalacji wyłącznie na komputerze, z którym jest sprzedawany.
Aukcje warte uwagi to te, na których jest sprzedawany system z licencją OEM System Builder (1PK) – licencja ta upoważnia do samodzielnej instalacji systemu na dowolnym komputerze – lub po prostu BOX. Pamiętajcie także, że systemy są sprzedawane nie tylko na aukcjach internetowych (legalne Windowsy można kupić choćby na stronie www.legalnywindows.pl :)). Przy zakupie systemu bez komputera zwróćcie uwagę, czy na płycie nie ma napisu „Nie do odsprzedaży”, czy na certyfikacie autentyczności nie widnieje nazwa innej firmy i czy nie jest to oprogramowanie w wersji OEM (z wykluczeniem OEM System Builder).
Warto w tym miejscu dodać, że system zakupiony na przedstawionej aukcji prawdopodobnie zainstalowałby się na dowolnym komputerze PC, możliwe także, że dałby się aktywować bez problemów. Jednak w żadnym razie nie byłby legalny. Tłumaczenie się niewiedzą (np. w przypadku kontroli) jest bezcelowe – użytkownik przed przystąpieniem do instalacji powinien zapoznać się z umową licencyjną. Licencję OEM można oczywiście odsprzedać, ale tylko z komputerem, na którym system jest zainstalowany (nie można oddzielić systemu od sprzętu), oraz oryginalnym nośnikiem, certyfikatem autentyczności oraz instrukcją użytkownika. Dowodem posiadania licencji obok certyfikatu autentyczności, umowy licencyjnej (ang. End User License Agreement, EULA) i nośnika jest faktura lub inny dowód zakupu.
Uważajcie, kupując system w okazyjnej cenie, unikajcie systemów dedykowanych, sprzedawanych z uszkodzonym sprzętem. Jeśli macie jakiekolwiek podejrzenia co do legalności, lepszym wyjściem jest rezygnacja z zakupu u tego sprzedawcy. Jeśli jednak sprzedawany jest komputer z legalnym systemem, nic nie stoi na przeszkodzie, aby go kupić.
Z obserwacji wynika, że co najmniej połowa systemów, które można znaleźć na aukcjach internetowych, to bardzo dobrej jakości podróbki. Większość pozostałych to systemy sprzedawane niezgodnie z licencją (np. dedykowane). Informacje te potwierdza Organizacja Business Software Alliance (BSA). Sprzedawca może przy tym informować, że niska cena wynika ze sprzedaży po „likwidacji” lub w wyniku specjalnych umów z firmą Microsoft. Na niektórych aukcjach można zobaczyć pakiety, które zawierają m.in. oryginalną płytę CD, CoA i EULA, ale nigdy nie były przeznaczone do wspólnej sprzedaży. Oczywiście wtedy całość nie jest legalna – jest również fałszerstwem. Kilka ciekawych informacji możecie znaleźć w raporcie przygotowanym przez IDC – „Ryzyko związane z pozyskiwaniem i korzystaniem z pirackiego oprogramowania”.
Obecnie Microsoft prowadzi kilka postępowań w sprawach sprzedaży podrobionych wersji systemów. Niektóre z nich niebawem się zakończą i trafią do sądów. Jako ciekawostkę możemy podać, że w sprawie tylko jednego sprzedawcy z Allegro w ramach postępowania prokurator nakazał zabezpieczenie dowodów w postaci zakupionych pakietów u ponad 1900 osób. Tak, niektórzy usłyszeli pukanie (albo dzwonek) do drzwi i musieli oddać zakupiony system :) Oszukanych osób może być nawet kilkadziesiąt tysięcy.
W przypadku wątpliwości zawsze można zwrócić się do firmy Microsoft z pytaniem o legalność oprogramowania. Jeśli podejrzewacie, że padliście ofiarą oszustwa, możecie zgłosić się do Zespołu Identyfikacji Produktu Microsoft:
lub na adres e-mailowy: piratnie@microsoft.com.
Zwróćcie uwagę na to, że wymianie nie podlegają systemy dedykowane, o których mowa (np. do komputerów DELL, HP, Fujitsu Siemens...).
Lista partnerów Microsoft znajduje się pod adresem: http://www.microsoft.com/poland/partner/lista/default.aspx. Tu możecie się dowiedzieć, gdzie legalnie kupić system.
Zalecamy ostrożność nie tylko przy zakupie systemów Windows XP OEM, ale także starszych wersji OEM produktów: Windows 98, MS Office 97, MS Office 2000, które również są często dobrze podrabiane.
______
Na zakończenie chciałbym serdecznie podziękować Panom Dominikowi Sołtysikowi i Krzysztofowi Janiszewskiemu z Microsoft Polska za wyczerpujące informacje i odpowiedzi na moje pytania.