nForce2 - co nowego?
18:40 Zanim przejdziemy do opisu płyty głównej Chaintecha, kilka słów o samym chipsecie nForce2. Ponieważ nie różni się on tak bardzo od zaprezentowanego ponad rok temu nForce, zapraszamy do lektury naszej recenzji płyty MSI opartej na nForce. Opisaliśmy tam dokładnie możliwości tego chipsetu.
nForce2, jak na typowy chipset przystało, składa się z mostka północnego (zawierającego interfejs do procesora, kontroler AGP i kontroler pamięci) oraz mostka południowego (zawierającego kontroler PCI, USB 2.0 i ATA). Jak pamiętacie już z naszej recenzji płyty MSI K7N420 Pro, w przypadku pierwszego nForce, mostek południowy nosił miano IGP (Integrated Graphics Processor), gdyż miał zintegrowane jądro graficzne (GeForce2 MX). Mostek południowy został nazwany przez NVIDIĘ MCP (Media & Communications Processor) ze względu na wbudowany rozbudowany procesor dźwięku.
W przypadku nForce2 rozróżniamy już dwa mostki północne, IGP (Integrated Graphics Processor) oraz SPP (System Platform Processor). Ten pierwszy ma wbudowane jądro graficzne, drugi zaś jest go po prostu pozbawiony. Ponadto, oba chipy już niczym się od siebie nie różnią, więc używać będziemy zwrotu IGP/SPP na określenie mostka północnego nForce2.
Układ graficzny wbudowany w nForce2 IGP to GeForce4 MX. Podkreślmy jeszcze raz, że MX pozbawiony jest jednostek cieniowania pikseli i wierzchołków, w przeciwieństwie do GeForce4 Ti. Jego wydajność jest porównywalna z GeForce4 MX 420 lub GeForce4 MX 440.
GF4 MX zintegrowany w nForce2 IGP pracuje z częstotliwością 250 MHz, a więc taką samą, jak GeForce4 MX 420. Korzysta z pamięci operacyjnej, której potrafi zaadresować maksymalnie 64 MB. Obsługuje nView, a zatem możliwe jest zbudowanie płyty głównej z chipsetem nForce2 i dwoma wyjściami monitorowymi.
Jadro graficzne zintegrowane w IGP nie jest jednak najważniejszą cechą nForce2. Skupmy się na tych parametrach, które wyróżniają go na tle chipsetów VIA i SiS.
IGP/SPP ma interfejs do procesorów AMD Duron, Athlon i Athlon XP, z FSB 66, 100, 133 lub 166 MHz (taktowanie rzeczywiste). nForce2 obsłuży zatem najnowsze procesory Athlon XP z efektywnym FSB 333 MHz. Nieoficjalnie mówi się też o tym, że zapewniono wsparcie dla FSB 400 MHz. Na razie nie mamy odpowiedniego procesora w naszym laboratorium, by to sprawdzić.
W SPP i IGP zintegrowano dwukanałowy kontroler pamięci, znany już z nForce. Tym razem nie nosi on już miana TwinBank, a DualDDR. Kontroler obsługuje pamięci DDR200, DDR266, DDR333 i DDR400, co oznacza, że w trybie dwukanałowym umożliwia uzyskanie przepustowości na linii SPP/IGP-pamięć na poziomie 6,4 GB/s (z wykorzystaniem pamięci DDR400)! Żaden istniejący procesor Athlon XP nie jest w stanie spożytkować aż tak szerokiego pasma, gdyż szyna główna Athlon XP pracująca z częstotliwością efektywną 266 MHz potrafi przepchnąć "zaledwie" 2,1 GB/s, a w przypadku procesorów z FSB 333 MHz, wartość ta wzrasta do 2,7 GB/s - wciąż daleko do 6,4 GB/s. Jaki jest zatem sens mostka północnego, który zapewnia aż tak dużą przepustowość pamięci? Otóż zostanie ona spożytkowana tylko i wyłącznie w przypadku odmiany IGP ze zintegorwanym jądrem graficznym. Z dostępnych 6,4 GB/s (dwa moduły DDR400 dają właśnie pasmo 2 x 3,2 GB/s), procesor wykorzysta swoje 2,1 GB/s, zaś pozostałe nieco ponad 4 GB zostanie dostępne dla karty graficznej.
W przypadku SPP wystarczające będzie obsadzenie na płycie tylko jednego modułu pamięci, bowiem drugi raczej nic nie da. Przynajmniej teoretycznie. Czy tak jest w rzeczywistości, przekonamy się podczas testów płyty. W IGP/SPP zintegrowano procesor DASP (Dynamic Adaptive Speculative Pre-Processor), o którym pisaliśmy już wcześniej w naszej recenzji płyty MSI. Tym razem NVIDIA twierdzi, iż jest to procesor "drugiej generacji" - ponoć poprawiono algorytmy przewidywania danych i zmniejszono opóźnienia wynikające z pobierania danych z pamięci cache. Czy optymalizacje te wpłyną na osiągi? Zobaczymy.
IGP/SPP obsługuje trzy sloty pod moduły DIMM. W każdym można obsadzać moduły o maksymalnej pojemności 1 GB. Łącznie na płytach z nForce2 możemy zatem obsadzić 3 GB pamięci.
IGP/SPP, jak na nowoczesny mostek północny przystało, mają ponadto kontroler AGP zgodny ze specyfikacją AGP 3.0, a więc pracujący w trybie AGP 8x. Postaramy się sprawdzić również i to, czy karty AGP 8x są w jakimkolwiek stopniu szybsze od kart AGP 4x.
W parze z IGP/SPP pracuje mostek południowy, który też nazywa się MCP (Media & Communications Processor) - jak w przypadku pierwszego nForce. Dzieli się tym razem na dwa układu: wersja bez przyrostka (po prostu "MCP") to kość kompatybilna pinowo ze starym nForce MCP. Posiada jednak kontroler USB 2.0 (nForce MCP miał kontroler USB 1.1), a także kontroler ATA133 i kontroler sieciowy NVIDIA Ethernet MAC (Media Access Controller). Pozbawiony jest znanego ze starego nForce modułu dźwiękowego APU i współpracuje jedynie z prostymi, sześciokanałowymi kodekami AC'97.
Druga wersja MCP nosi miano MCP-T ("T" od "Turbo", co nie oznacza wyższej wydajności, a jedynie większą ilość funkcji). MCP-T ma już wbudowany moduł APU (Audio Processing Unit), zresztą ten sam, jaki jest obecny w starym MCP. Nie pojawiła się żadna nowa funkcja, a szkoda. Przydałoby się chociaż modne ostatnio wsparcie dla standardu 24/96.
Mimo to APU jest jednostką bardzo silną, zdolną do kodowania dźwięku do formatu Dolby Digital w czasie rzeczywistym. Funkcja ta obecna była już w starym nForce MCP i jakoś nikt z niej nie korzysta...
Do niektórych płyt głównych z chipsetem nForce2 dołączona będzie karta NVIDIA SoundStorm (w postaci karty rozszerzeń ACR), z dyskretnymi wyjściami dźwięku umożliwiającymi podłączenie sześciu analogowych głośników. SoundStorm ma także cyfrowe wyjście elektryczne dźwięku (S/PDIF).
Niektórzy producenci, ze względu na koszty, będą montować dyskretne wyjścia dla głośników tylnych i subwoofera/głośnika centralnego już na samej płycie głównej. Jeśli ich rozwiązanie przejdzie testy NVIDII, ich płyta również otrzyma certyfikat SoundStorm.
MCP-T ma ponadto wbudowany kontroler FireWire (IEEE 1394) oraz - uwaga - dwa kontrolery MAC. Jeden NVIDII, a drugi 3Com. Dzięki tanim zewnętrznym układom PHY (PHYsical layer) producenci płyt głównych mogą integrować na nich dwie sieciówki jednocześnie! Możliwe jest zatem realizowanie na płytach głównych z chipsetem nForce2 funkcji routera. Do jednego gniazdka sieciowego wpinamy - przykładowo - modem szerokopasmowy (ADSL), a do drugiego - switch, pod który podpięte są inne komputery. Czy jednak funkcja ta (nazywana przez NVIDIĘ DualNet) jest konieczna? W redakcji PCLab.pl dostęp do internetu mamy właśnie przez modem szerokopasmowy ADSL Lucenta (usługa Neostrada Plus), który wpięty jest bezpośrednio do switcha. Pod tem sam switch podpięty jest komputer, który poprzez protokół RASPPPoE łączy się z modemem ADSL, a uzyskane połączenie z internetem udostępnia innym komputerom w sieci. Wcale nie są zatem potrzebne w komputerze dwie sieciówki. Ale - jak kto woli.
Szkoda natomiast, że kontrolery sieciowe zintegrowane w MCP/MCP-T obsługują tylko tryb Fast Ethernet (10/100 Mbps). W dzisiejszych czasach standardem staje się już Gigabit Ethernet (1000 Mbps). Co prawda cieżko jest kupić switcha 1000 Mbps, ale za kilka miesięcy zacznie się migracja urządzeń sieciowych w kierunku właśnie Gigabit Ethernet.
Mostki północny (IGP/SPP) i południowy (MCP/MCP-T) dogadują się ze sobą poprzez magistralę HyperTransport o przepustowości 800 MB/s. Tu też nic się nie zmieniło w stosunku do starego nForce. NVIDIA mogła chociaż poszerzyć szynę danych z ośmiu do 16 bitów. Przynajmniej ładnie by to wyglądało ze strony marketingowej :-). Transmisję danych wspiera ponadto technologia StreamThru, umożliwiająca na izochroniczną transmisję danych - paczki danych przesyłane są w trybie ciągłym, w czasie rzeczywistym (bez konieczności buforowania). Zapewnia to lepszą pracę płyt głównych nForce2 np. w systemach do nieliniowej edycji wideo.
Dość już o samym nForce2 - przejdźmy do testowanej płyty Chaintech 7NJS Zenith.
Chaintech 7NJS Zenith
19:07 Pierwsza płyta z chipsetem nForce2, jaką testujemy w naszym laboratorium, to Chaintech 7NJS Zenith. Firma Chaintech zawsze stawiana była na równi z producentami takimi, jak ECS czy Jetway. Od niedawna wprowadziła ona nową linię produktów, którymi stara się konkurować z wiodącymi producentami płyt głównych: ABIT, ASUS, MSI czy Gigabyte. Jak Chaintech zamierza tego dokonać?
Firma postawiła teraz na najwyższą jakość swych nowych produktów, a także na ich przebogate (w pełni znaczenia tego słowa) wyposażenie. Zaraz to zresztą wykażemy.
Już samo pudło z płytą Chaintech 7NJS Zenith robi duże wrażenie:
19:11 Pudło jest dwukrotnie grubsze od tych, w jakie pakowane są zazwyczaj płyty główne. Można się domyśleć, że jego zawartość jest bogatsza, niż zwykle.
Z przodu wycięto "okienko" w kształt - charakterystycznej dla linii płyt Zenith - litery "Z". Przez "okienko" widać zresztą już samą płytę 7NJS.
19:23 Jeszcze rzut okiem na tył pudła:
Widzimy na nim wydrukowane zdjęcie płyty, a także po części odkryto już ciekawostki znajdujące się w jego wnętrzu. Są to - między innymi - żółte, okrągłe kable IDE, a także panel montowany we wnęce 5,25" obudowy komputera.
Kolorowe loga sygnalizują najważniejsze cechy płyty: chipset nForce2, AGP8x, IEEE 1394, S-ATA, RAID, DualDDR, S/PDIF, USB 2.0, LAN, 6ch Sound oraz Round Cable ("okrągłe kable").
19:31 No i wreszcie - bohaterka dzisiejszej recenzji, płyta Chaintech 7NJS.
Sama płyta ma ciemnobrązowy lamiat, a najważniejsze gniazda są w żółtym kolorze. Mostek północny chłodzony jest złotym radiatorem z wiatraczkiem. W złotym kolorze są też blaszki wokół gniazd zewnętrznych: PS/2, Centronics, RS-232, joystickowego, audio, RJ-45 (LAN) i USB. Całość wygląda bardzo gustownie, chociaż może trochę za bardzo "szpanersko". Przyjrzyjmy się płycie nieco bliżej.
19:42 Na początku warto sprawdzić, co kryje się pod złotym radiatorkiem. Po braku gniazdka D-Sub na płycie (wyjścia monitorowego) można się jednak domyśleć, że mamy do czynienia z mostkiem SPP bez zintegrowanego jądra graficznego.
Radiator dał się zdjąć bez najmniejszych problemów. Okazało się, że mostek północny nie został posmarowany pastą termoprzewodzącą. I rzeczywiście, pod radiatorem schowany był nForce2 SPP.
20:00 Skoro już ściągnęliśmy radiatorek z mostka północnego, spójrzmy jeszcze raz na płytę Chaintecha:
Przeanalizujmy jej konstrukcję. Gniazdo Socket 462 pod procesory AMD umieszczone jest w typowym miejscu. Po jego prawej stronie widzimy cztery kondensatory, które mogą utrudniać instalację większych wiatraczków na procesorze.
Gniazdo zasilania ATX (u dołu po lewej) umieszczone jest trochę niefortunnie, bo wymusza ciągnięcie kabla zasilającego nad wentylatorem na procesorze. Lepiej by było, gdyby gniazdo to zostało umieszczone nad podstawką Socket 462, a nie pod nią.
U góry po lewej widzimy trzy gniazda pod moduły DIMM, dwa leżące obok siebie (DDR1 i DDR2) oraz trzecie osamotnione (DDR3). Gniazda DDR1 i DDR2 obsługuje pierwszy kontroler pamięci w mostku SPP, podczas gdy gniazdo DDR3 połączone jest z drugim kontrolerem. Jeśli chcemy uzyskać tryb DualDDR, powinniśmy obsadzić jeden moduł w gnieździe DDR1, a drugi - w gnieździe DDR3 (osamotnionym).
Na płycie widzimy także gniazdo AGP, pięć gniazd PCI (żółtych) i gniazdo ACR (też żółte). U góry po prawej widoczne są trzy gniazda IDE, za dwa odpowiada kontroler ATA zintegrowany w mostku południowym, zaś trzecie to wyprowadzenie dodatkowego kontrolera (o którym za chwilę).
W prawym górnym rogu płyty widzimy też gniazdo stacji dyskietek. Jeśli budując komputer zdecydujecie się, że zainstalujecie w nim jeszcze "flopa", tu podłączacie dołączony do płyty kabel. Ma on długość aż 60 cm, więc nie będzie problemu z dociągnięciem go do stacji.
20:35 Wspomnieliśmy już o mostku południowym, zatem pora napisać o nim nieco więcej. Chaintech wlutował na swojej płycie kość MCP-T, a więc tę bardziej "wypasioną". Jak już pisaliśmy, od MCP różni się wbudowaną silną jednostką dźwiękową APU oraz dwoma sieciówkami (DualNet).
Chaintech nie wykorzystał jednak możliwości drzemiących w MCP-T. Na płycie znajduje się tylko jedno gniazdo sieciowe (RJ-45), zamiast dwóch. Możemy zatem zapomnieć o DualNet. Także za wyjście dźwięku odpowiada zwykły sześciokanałowy, popularny kodek AC'97, wzbogacony o funkcje pozycjonowania dźwięku HRTF - CMI8738.
20:47 Na swojej płycie Chaintech zintegrował także kontroler Serial ATA, za który odpowiada układ Promise PDC20376. Pełni on także rolę kontrolera RAID (możemy dyski twarde zestawiać w macierze). Trzecie gniazdo IDE również jest jednym z jego wyprowadzeń - oprócz widocznych na poniższej fotce gniazdek Serial ATA:
21:19 Wiemy już, jak zbudowana jest płyta Chaintech 7NJS. Pora sprawdzić, dlaczego jej pudło jest tak duże. Oto jego kompletna zawartość:
22:44 Jeśli myśleliście, że to już wszystko - jesteście w błędzie :-). W wielkim pudle z płytą Chaintech 7NJS znajdziemy także małe pudełko:
W środku zaś znajduje się panel Cbox 2:
Umieszczono na nim kolejny komplet gniazdek: cztery porty USB (2.0), jeden FireWire, a także dwa gniazdka mini-jack - wejście mikrofonowe oraz wyjście liniowe dźwięku (na wypadek, gdybyśmy chcieli podłączyć np. słuchawki).
Na przedniej ściance Cbox 2 znajduje się także dwucyfrowy wyświetlacz LCD. Pokazuje on kod reprezentujący obecny stan płyty (podczas startu komputera). Wszelkie nieprawidłowości w jej działaniu zostaną natychmiast zgłoszone. Przykładowo, błąd w inicjalizacji portu AGP czy kontrolera klawiatury. System ten został nazwany przez Chaintecha DigiDoc i jeśli zdaje się Wam, że nie jest to nic nowego, to macie rację. Wyświetlacz LED znajdziemy na niektórych płytach EPoX, NMC oraz ABIT. Z kolei MSI stosuje system D-LED, składający się z czterech diod świecących się na zielono lub czerwono.
Oczywiście Cbox 2 trzeba jakoś podłączyć do samej płyty. Z pomocą przychodzi tu pokaźny zestaw kabelków, który znajduje się wraz z Cbox'em w małym kartonowym pudełku:
Ciekawe, dlaczego Chaintech zdecydował się na taki sposób połączenia panelu z płytą. Czy nie łatwiej było zastosować jeden szerszy kabel, jak to ma miejsce w przypadku kart Sound Blaster Live i Audigy z serii Platinum?...
23:14 Ponoć z płytą Chaintech 7NJS Zenith powinniśmy otrzymać także breloczek z logo Zenith (litera Z) oraz nalepkę na obudowę komputera. Elementów tych nie było w pudełku z testowaną płytą. Niestety jesteśmy którąś z kolei redakcją, która testuje ten egzemplarz, więc być może te niewielkie elementy zaginęły któremuś z naszych poprzedników...
Kończymy zatem opis samej płyty i przechodzimy do najważniejszego - testów.
Testy, testy
23:50 Na dzisiejszą noc oraz zbliżającą się niedzielę przygotowaliśmy cały arsenał różnych komponentów. Na początku na płycie obsadzimy procesor AMD Athlon XP 1900+ (1,6 GHz) z FSB 266 MHz. Mamy zdjęty komplet wyników z tym samym procesorem z płyt z chipsetami DDR333 oraz DDR400, więc będziemy mogli porównać do nich wydajność nForce2.
Na swoją kolei czeka także procesor Athlon XP 2700+ z FSB 333 MHz. Planowaliśmy zaprezentować oddzielną recenzję tego procesora, jednak zabrakło nam czasu. Weźmie on zatem udział w testach płyty Chaintecha.
Mamy też przygotowane cztery moduły pamięci DIMM. Dwa z nich to identyczne moduły PC3200 (DDR400) Corsair CAS2 o pojemności 256 MB każdy, udostępnione nam do testów przez firmę dimm.pl. Posłużą nam one do badania wydajności nForce2 w trybie jednokanałowym oraz dwukanałowym (DualDDR). Sprawdzimy na Chaintechu także dwustronny moduł 256 MB DDR333 Samsunga oraz podobny moduł 256 MB DDR333 Samsung, ale jednostronny. Jak pamiętacie z naszej recenzji płyty MSI z nForce, chipset ten miał pewne problemy z obsługą dwustronnych modułów DIMM.
Główny komplet testów przeprowadzimy z tą samą kartą graficzną, jakiej zawsze używamy przy badaniu wydajności płyt głównych - Gainward GeForce3, udostępnioną przez firmę Multimedia Vision. W pogotowiu czeka jednak kilka innych kart grafiki, między innymi PNY GeForce4 Ti 4800 (odpowiednik GeForce4 Ti 4600, ale z AGP 8x), wypożyczona przez firmę Servodata Elektronik, a także Sapphire Atlantis RADEON 9700 PRO Ultimate Edition, którą otrzymaliśmy od firmy Sapphire. Karty PNY i Sapphire posłużą nam do badania trybu AGP 8x, udostępnianego przez nForce2.
Pozostałe komponenty, jakie wezmą udział w naszych testach, to dysk twardy Seagate Barracuda ATA IV 80 GB, napęd CD-ROM MSI 52x oraz monitor Samsung SyncMaster 17GLsi (17"). Zasilania płycie dostarczy zasilacz Hipro 235 W.
Niedziela, 9 marca
00:19 Przystępujemy do testów. Złożyliśmy już komputer (bez obudowy) na bazie płyty Chaintecha o następującej konfiguracji:
Jak widzicie, procesor chłodzimy wiatrakiem Titan TTC-D5TB, a na płycie na początek obsadziliśmy tylko jeden moduł pamięci DDR400 Corsair w slocie DDR1.
00:43 Po włączeniu komputera, POST (Power On Self Test) powitał nas komunikatem o tym, że procesor został zmieniony:
Zobaczmy zatem, co oferuje BIOS płyty 7NJS.
01:07 Poza standardowymi opcjami, jak Standard CMOS Features czy Advanced BIOS Features, ciekawie zaczyna się robić w Advanced Chipset Features:
Mamy tu pełną kontrolę nad najważniejszymi parametrami wpływającymi na wydajność naszego komputera. Możemy ustawiać FSB procesora w granicach od 100 do 200 MHz, z krokiem co 1 MHz. Jeżeli posiadamy procesor z odblokowanym mnożnikiem, to możemy zmieniać jego wartość w granicach od 5 do... 22,5 (!). Udostępniona została także opcja zmiany częstotliwości taktowania pamięci. Co ciekawe, nie wybieramy zegara, a stosunek częstotliwości taktowania pamięci do FSB procesora - podawany w procentach FSB. Możemy wybrać wartości od 50%, poprzez tzw. Sync (100%) aż po 200%. Przykładowo, dla procesora z FSB 133 MHz (taki, jak nasz Athlon XP 1900+), 50% to 66 MHz (DDR133 - gdyby istniał taki standard), 100% to 133 MHz (DDR266), a 200% to 266 MHz (DDR533 - jeszcze takich modułów nie ma :-)).
Mamy także dość swobodną kontrolę nad timingami pamięci, aczkolwiek i tak najwięcej opcji udostępniają tu płyt EPoX i NMC. Możemy też zmienić ilość dodatkowej pamięci przydzielonej karcie graficznej na tekstury w obrębie RAMu komputera (AGP Aperture Size), a także wyłączyć tryb AGP 8x - na wypadek, gdyby praca w trybie AGP 8x sprawiała jakieś problemy. Można także wyłączyć tryb szybkich zapisów (Fast Writes).
Ciekawą funkcją jest możliwość niezależnej regulacji częstotliwości AGP, w granicach od 50 do 100 MHz. Taktowanie magistrali AGP jest całkowicie niezależne od FSB. Jest to jedna z ciekawych cech nForce2.
01:19 Oczywiście nie zabrakło też możliwości regulacji napięcia na jądrze procesora (w zakresie od 1,400 aż do 2,150 V), na AGP (od 1,6 do 2,0 V) oraz na modułach pamięci (od 2,7 do 3,2 V). Jak widać, napięci można regulować w bardzo szerokich zakresach.
Płyta 7NJS to prawdziwy raj dla overclockerów.
01:29 Przyszła wreszcie pora na instalację systemu operacyjnego. Będzie nim oczywiście Windows XP Professional. Właśnie uruchomiliśmy instalację. Potrwa zapewne kilkadziesiąt minut.
01:52 System już zainstalowany. Teraz należy doinstalować sterowniki do płyty głównej. Ale muszę się trochę przespać :-). Ciąg dalszy recenzji - po 12-tej. Dobranoc!
12:06 Po nocnej przerwie powracamy do testów. Przed nami - instalacja sterowników dla chipsetu nForce2.
12:25 Na płytce CD dołączonej do płyty Chaintecha znajduje się pakiet sterowników dla nForce i nForce2 - tzw. NVIDIA nForce Unified Driver Package. Zawiera on drivery w następujących wersjach:
- Audio driver 2.83 (WHQL)
- Audio utilities 2.83
- Network driver 2.81 (WHQL)
- GART driver 2.78 (WHQL)
- SMBus driver 2.75 (WHQL)
- Memory controller driver 2.75 (WHQL)
- IDE driver 2.84
- Installer 2.85
Są to sterowniki już przestarzałe, dlatego skorzystamy z najnowszych, dostępnych na stronie NVIDII, datowanych na 30-tego stycznia. Oznaczone są one wersją 2.03 i zawierają sterowniki w wersjach:
- Audio driver 3.17 (WHQL)
- Audio utilities 3.17
- Network driver 3.13 (WHQL)
- GART driver 2.78 (WHQL)
- SMBus driver 2.75 (WHQL)
- Memory controller driver 2.75 (WHQL)
- IDE driver 2.70 In The Box (WHQL)
- Display Drivers 41.13 (WHQL)
Pakiet waży niecałe 30 MB i właśnie go ściągamy. Z jego opisu wyczytać możemy: Audio drivers will not install on the following nForce2 products: Chaintech 7NJS. Please use the drivers that come with these products to enable audio functionality. Wynika z tego, że wynika, że sterowniki dla układu CMI8738 na naszej płycie będziemy musieli doinstalować potem ręcznie, z krążka CD Chaintecha.
13:32 Zainstalowaliśmy już pakiet sterowników dla nForce, a także DirectX 9.0 oraz Detonator 40.72 dla GeForce3. Zabieramy się za mierzenie wydajności.
DualDDR vs "SingleDDR" - pomiary przepustowości pamięci
14:28 Najciekawszym aspektem w nForce2 będzie udostępniana przepustowość pamięci. Z pojedynczym modułem DIMM dostęp do pamięci odbywa się przez 64-bitową szynę danych. Przy pamięciach DDR266, szyna taka udostępnia przepustowość na poziomie 2,1 GB/s (stąd nazwa pamięci - "PC2100"). Przy pamięciach DDR333 (PC2700) przepustowość pamięci wzrasta do 2,7 GB/s. Z kolei dla pamięci DDR400 (PC3200) przepustowość pamięci wynosi już aż 3,2 GB/s.
Po zestawieniu dwóch modułów parami, nForce2 zaczyna pracować w trybie DualDDR. Dostęp do pamięci odbywa się wtedy przez dwie niezależne, 64-bitowe szyny (stąd mówi się o 128-bitowej magistrali pamięci w nForce2). Efektywna przepustowość pamięci jest podwojona. Dla dwóch modułów pamięci DDR266 uzyskujemy przepustowość 4,2 GB/s (2 x 2,1 GB/s), dla dwóch modułów DDR333 - 5,4 GB/s (2 x 2,7 GB/s), zaś dla dwóch modułów DDR400 - 6,4 GB/s (2 x 3,2 GB/s).
Na płycie obsadziliśmy procesor Athlon XP 1900+ z FSB 266 MHz. Szyna danych również jest 64-bitowa, a zatem procesor ten "wypompowuje" na zewnątrz dane z szybkością zaledwie 2,1 GB/s. Teoretycznie zatem, idealnie dopasowane są do niego pamięci DDR266 pracujące w trybie jednokanałowym. Pamięci DDR333 udostępniają już nadwyżki przepustowości - procesor jest w stanie spożytkować jedynie 2,1 z udostępnianych mu 2,7 GB/s. Teoretycznie, jeśli mamy w komputerze urządzenie pracujące w trybie DMA (Direct Memory Access), może ono zużyć pozostałe pasmo. Czy jednak w praktyce odczujemy jakikolwiek przyrost wydajności, jeśli Athlonowi XP udostępnimy aż tak wysoką przepustowość pamięci?
Skoro wystarczy mu pojedynczy moduł DDR266, to teoretycznie wymiana go na DDR333 lub DDR400 nie da już żadnego przyrostu wydajności. Tym bardziej tryb DualDDR powinien być już całkowicie zbyteczny. Oczywiście na razie tylko teoretyzujemy. Czy teoria sprawdzi się w praktyce? Czy nForce2 okaże się szybszy od KT333 i KT400? Trzeba się przekonać!
SiSoftware Sandra 2002
14:44 Pomiary zaczynamy od SiSoftware Sandra 2002. Testy CPU Benchmark oraz CPU Multimedia Benchmark wypadły standardowo dla Athlona XP 1900+, dlatego podamy tylko uzyskane wartości i nie będziemy ich zestawiać na wykresie (gdyż wykres o słupkach zbliżonej długości nie byłby niczym ciekawym): CPU Benchmark: 4396/2214, CPU Multimedia Benchmark: 8772/9730. Jeśli interesuje Was, jakie wartości uzyskaliśmy na innych płytach z tym samym procesorem, poszukajcie w dziale Artykuły recenzji płyt MSI KT4 Ultra lub Gigabyte GA-7VAXP.
17:21 Pierwszy test Memory Benchmark z pojedynczym modułem pamięci DDR400 pracującym z częstotliwością 200 MHz (ustawienie "SPD" w BIOSie) dał przeciętny wynik: 2069/1938 (przy najbardziej wyżyłowanych timingach: RAS-to-CAS: 2, Row-precharge: 2, CAS: 2, Row-active: 8). Dla porównania, na płycie KT3 Ultra z chipsetem KT333 i modułem pamięci DDR333 uzyskaliśmy wynik 2066/1974, a więc praktycznie ten sam. Wytłumaczenie tego stanu rzeczy jest jasne: wąskim gardłem jest magistrala procesora i to ona zaniża przepustowość pamięci w testach.
Przeprowadzimy teraz szereg testów w SiSoftware Sadra 2002 Memory Benchmark przy różnych konfiguracjach pamięci, a więc jeden moduł w slocie DDR1 pracujący w trybie DDR400, DDR333 i DDR266 oraz jeden moduł w slocie DDR1, a drugi w slocie DDR3 (tryb DualDDR), również przy trzech częstotliwościach taktowania. Potem wyniki testów zestawimy na jednym zbiorczym wykresie. Pomiary zajmą prawdopodobnie około godziny.
18:22 Póki testy wciąż trwają, przygotowaliśmy tabelkę, w której zestawiliśmy porównanie przepustowości różnych standardów pamięci, zarówno w trybie jednokanałowym, jak i dwukanałowym. Jednokanałową obsługę pamięci DDR zapewniają takie chipsety, jak KT266(A), KT333, KT400, i845D, i845E, i845PE. Dwukanałową obsługę pamięci DDR udostępniają nForce DDR266 maksymalnie) i nForce2 (DDR400 maksymalnie), a także E7205 (DDR266 maksymalnie) i SiS655 (DDR400 maksymalnie). Dwukanałową obsługę pamięci RAMBUS zapewniają chipsety Intel i850 (PC800) oraz Intel i850E (PC1066).
19:04 Testy już prawie na ukończeniu. Przeprowadziliśmy je w dwóch konfiguracjach: z jednym modułem pamięci Corsair, wetkniętym w slot DDR1:
...oraz z dwoma identycznymi modułami, jeden w slocie DDR1, a drugi w slocie DDR3 - konfiguracja ta uaktywnia tryb dwukanałowy (DualDDR):
20:26 Mamy już wyniki i przygotowaliśmy wykres porównawczy. Tryb dwukanałowy na nForce nazwaliśmy DualDDR (wg nomenklatury NVIDII), zaś tryb jednokanałowy (z pojedynczym modułem pamięci) - SingleDDR. Przeprowadziliśmy testy w obu trybach, z pamięciami DDR400, DDR333 i DDR266. Dla porównania prezentujemy wyniki uzyskane przez KT400 z pamięciami DDR400 i DDR333 (testy przeprowadzaliśmy na płycie Gigabyte GA-7VAXP), a także KT333 z pamięciami DDR333 (płyta MSI KT3 Ultra-ARU).
Radzimy dobrze przestudiować sobie powyższy wykres, bo wiele można z niego wyczytać. Przede wszystkim można stwierdzić jedno: tryb DualDDR praktycznie nic nie daje - uzyskane wyniki są zaledwie o kilka promili wyższe od trybu SingleDDR. Najlepiej nForce2 radzi sobie z pamięciami DDR266, gdy ich taktowanie jest synchroniczne z FSB procesora, a także z pamięciami DDR400. Trochę gorsze wyniki uzyskał z pamięciami DDR333, a także słabo wypadł z pamięciami DDR266 w trybie SingleDDR.
W swoich najszybszych trybach, nForce2 jest tylko o włos szybszy od KT333 i KT400.
Nie oznacza to jeszcze, że nForce2 w testach rzeczywistych wypadnie podobnie, jak KT333 i KT400. Memory Benchmark w SiSoftware Sandra jest testem syntetycznym, który bada przepustowość wyłącznie na linii procesor-pamięć. Już wcześniej stwierdziliśmy, że tutaj wąskim gardłem jest magistrala główna procesora. W aplikacjach rzeczywistych dojdzie jeszcze odczyt z dysku twardego bezpośrednio do pamięci (tryb UltraDMA), a także do pamięci zapisywać będą różne komponenty na płycie głównej, potrafiące pracować w trybie z bezpośrednim dostępem do pamięci (DMA).
Czy zapas mocy drzemiący w nForce2, a właściwie w przepustowości pamięci, da widoczny przyrost wydajności w prawdziwych aplikacjach i grach? Przekonamy się.
PCMark2002
21:55 Mamy już nowy zestaw wyników - tym razem z programu PCMark2002. Test CPU Score i HDD Score wypadł standardowo, a wyniki to - odpowiednio - 4908 i 849 punktów. Podobne wartości uzyskaliśmy na płytach KT3 Ultra (KT333) czy KT4 Ultra (KT400). Najciekawsze są natomiast wyniki testu Memory Score, zresztą spójrzcie na poniższy wykres:
Tutaj widać wyraźną przewagę nForce2 nad KT333 i KT400, niezależnie od trybu pracy (Single czy Dual). Zauważcie, że najwyższy wynik zestaw testowy uzyskał w trybie DualDDR DDR266, a więc gdy pamięci pracowały synchronicznie z FSB procesora. Niższy wynik płyta uzyskała nawet w trybie Dual DDR400!
Tryb SingleDDR jest tylko o włos wolniejszy od DualDDR, co pozwala nam wnioskować, że dobre wyniki w Memory Score to nie zasługa dwukanałowego kontrolera pamięci.. Czyżby procesor DASP w mostku północnym nForce2 tak znacząco podnosił wydajność?
Poniedziałek, 10 marca
00:01 Kończąc testy czysto syntetyczne, uruchomiliśmy jeszcze SiSoftware Sandra 2003. Nasze wyniki to: CPU Benchmark: 5920/2412, CPU Multimedia Benchmark: 8841/9408, File System Benchmark: 28212. Dla porównania wyniki z płyty KT3 Ultra: CPU: 5912/2404, CPU Multimedia: 8804/9357, File System: 28181. Oba zestawy wypadły zatem prawie tak samo - to zrozumiałe, wszak użyliśmy tego samego procesora oraz tego samego dysku twardego. Natomiast wart uwagi jest Memory Benchmark:
Wyniki są jednak podobne do tych z wersji 2002 programu Sandra. nForce2 wypada ciut lepiej w trybie DualDDR od KT333/KT400. Pamięci powinny jednak pracować synchronicznie z FSB procesora.
Pora jednak uruchomić jakąś grę. Zaczniemy od trzeciej części Quake'a.
Quake III Arena
09:27 Testy rzeczywiste rozpoczynamy grą Quake III Arena. Jest ona dość stara, jednak możliwości jej silnika są na tyle zaawansowane, że wciąż powstają oparte na nim tytuły (id Software sprzedaje licencję na silnik Q3A firmom trzecim). Cechą charakterystyczną Q3A jest to, że gra jest w wyjątkowo wysokim stopniu uzależniona od przepustowości pamięci operacyjnej komputera. Wbudowany tryb do testowania wydajności (timedemo) zwraca wyniki na tyle różniące się od siebie, że Quake III Arena wprost rewelacyjnie nadaje się do porównywania wydajności chipsetów. Dlatego rezultaty, które za chwilę zaprezentujemy, prawdopodobnie powtórzą się już w naszych pozostałych testach. Dlatego szczególnie polecamy dokładną analizę poniższego wykresu:
Zaprezentowane powyżej słupki reprezentują wynik testu timedemo (zaokrąglony do wartości całkowitej) w klatkach na sekundę. Grupa słupków "640x16" przedstawia wyniki w rozdzielczości 640x480 przy 16-bitowym kolorze, gdy karta graficzna nie przyhamowuje procesora. Grupa "1024x32" to testy wykonane w rozdzielczości 1024x768 przy 32-bitowym kolorze. Jest to tryb, w jakim większość z nas gra. Tutaj GeForce3 okazał się już wąskim gardłem i uzyskane wyniki na wszystkich porównywanych platformach są do siebie podobne. Dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na tryb 640x480x16 (640x16).
Zauważcie, że nForce2 okazał się najwydajniejszy w trybie DualDDR z pamięciami DDR266, a więc gdy taktowanie pamięci jest synchroniczne z taktowaniem FSB procesora (zegar rzeczywisty 133 MHz). Uzyskany wynik jest o 11 fps wyższy, niż ten, jaki zanotowaliśmy dla chipsetów VIA z pamięciami DDR333, co oznacza, że nForce2 jest o niecałe 5% szybszy od KT333 i KT400.
Także tryb SingleDDR z pojedynczym modułem DDR266 okazał się ciut szybszy od SingleDDR DDR400. Widać ponadto przewagę nForce2 w tym trybie nad KT333 i KT400.
Widzimy zatem, że nForce2 gorzej sobie radzi w trybie z asynchronicznym taktowaniem FSB i pamięci - szczególnie przy FSB 266 MHz i pamięciach 333 MHz. Z pojedynczym modułem DDR333 nForce2 wypadł nawet wolniej od KT333/KT400. Z dwoma modułami DDR333 uzyskał minimalnie wyższe wyniki.
3DMark2001 SE
14:10 Wyniki z 3DMarka2001 SE potwierdzają rezultaty uzyskane w Quake III Arena:
Najszybszy na płycie Chaintech 7NJS okazał się ponownie tryb DualDDR z pamięciami DDR266. Trochę wolniejszy był DualDDR z pamięciami DDR400. Wyraźnie gorzej wypadł DualDDR z pamięciami DDR333 (ponownie), od których szybsze okazały się tryby SingleDDR z pamięciami DDR266 i DDR400.
Porównując zaś nForce2 do KT333/KT400: w najszybszym trybie, DualDDR DDR266, chipset NVIDII okazał się znów o niecałe 5% szybszy od chipsetów VIA.
DroneZ
18:41 Kolejnym testem, jakiego wyniki chcielibyśmy zaprezentować, są rezultaty trybu Benchmark w grze DroneZ (pełna wersja). Jest ona w podobnym stopniu uzależniona od przepustowości pamięci, jak Quake III Arena, zatem zawsze testujemy nią płyty główne.
Wyniki są analogiczne do uzyskanych w Q3A czy 3DMarku: najszybszą platformą pod procesory Athlon XP jest nForce2 w trybie DualDDR, z pamięciami działającymi synchronicznie z FSB procesora (u nas: DDR266). Wysokie wyniki uzyskaliśmy także w trybie DualDDR z pamięciami DDR400. Pamięci DDR333 wyraźnie nie podchodzą naszej konfiguracji, zarówno w trybie SingleDDR, jak i DualDDR. Jeszcze słowo na temat wydajności nForce2 w stosunku do KT333/400: w trybie DualDDR z pamięciami DDR266 (146 fps na nForce2 vs 138 fps na KT333/400) chipset NVIDII okazał się znów o 5% szybszy.
Sobota, 22 marca 2003
16:35 Po przerwie powracamy do recenzji płyty Chaintech 7NJS Zenith. Uzbierało nam się trochę fajnego sprzętu, który będziemy testować w ten weekend z płytą Chaintecha. Zostańcie zatem z nami.
Unreal Tournament 2003
W zasadzie wydajność nForce2 jest nam już bardzo dobrze znana, jednak jeszcze - dla formalności - dorzucimy wyniki z gry Unreal Tournament 2003. Użyliśmy testu flyby-antalus, który jest w wysokim stopniu uzależniony od karty graficznej (w wysokich rozdzielczościach) i od przepustowości pamięci operacyjnej komputera (w niskich rozdzielczościach). Dla porównania, test botmatch-antalus bardzo dobrze nadaje się do testowania procesorów.
Można rzec, iż powyższe wyniki nie są już dla nikogo żadnym zaskoczeniem. Ponownie nForce2 okazał się najszybszy w trybie DualDDR przy pamięciach taktowanych synchronicznie z FSB procesora. Z naszym procesorem (Athlon XP 1900+, FSB 266 MHz) najlepiej współpracują pamięci DDR266. Jeśli jednak przeanalizujemy wyniki, to okazuje się, iż nForce2 z dwoma takimi modułami jest zaledwie o 2% wydajniejszy od KT333 z modułem pamięci DDR333. Zaś w rozdzielczości 1024x768x32 nie ma już żadnych różnic między testowanymi platformami.
Pierwsze wnioski
Z przeprowadzonych dotychczas testów możemy już wyciągnąć pierwsze wnioski: nie ulega wątpliwości, że nForce2 to obecnie najszybszy chipset dla procesorów Athlon XP. W połączeniu z dwoma modułami pamięci pracującymi synchronicznie z FSB procesora (FSB 266 MHz - DDR266, FSB 333 MHz - DDR333 itd.) pozwala uzyskać zdecydowanie najwyższą wydajność ze wszystkich platform bazujących na procesorach AMD. Jeśli jednak przeanalizujemy wydajność nForce2 w porównaniu do chipsetu VIA KT333, to okazuje się, że chipset NVIDII jest zaledwie o 5% wydajniejszy (najwyżej!), zaś w grach, w które gramy w wyższych rozdzielczościach, nie ma już żadnej różnicy. Czy zatem warto dopłacać do płyty głównej z chipsetem nForce2? Przeanalizujmy koszty: przeciętna płyta z chipsetem KT333 kosztuje około 400 zł. Do tego dochodzi cena jednego modułu pamięci - na przykład - 512 MB DDR333 - 300 zł. Łącznie mamy 700 zł. Dla porównania, za płytę z chipsetem nForce2 o porównywalnych parametrach (zintegrowana karta sieciowa, dźwięk 5.1 itp.) musimy zapłacić 600 zł. Aby uzyskać możliwie największą wydajność, musimy jeszcze dołożyć dwa moduły pamięci. Niech będą to dwa moduły po 256 MB (łącznie 512 MB RAM-u) - 300 zł. Łącznie mamy zatem 900 zł. A zatem o 200 zł więcej, niż za platformę z chipsetem KT333. Czy warto płacić aż tyle za najwyżej 5% wyższe osiągi? Na pewno nie. Lepiej dołożyć te 200 zł do szybszego procesora czy karty graficznej. Na pewno wzrost wydajności będzie wtedy znacznie wyższy od wspomnianych 5%.
Są jednak osobnicy, dla których liczy się każda dziesiętna część klatki na sekundę w Quake'u, każdy dodatkowy punkt w 3DMarku - oni właśnie na pewno nie zawahają się przed kupnem nForce2. Jeśli chcecie mieć najwydajniejszą platformę z procesorem AMD, a koszty są dla Was nieważne - wybierzcie nForce2. Jeśli jednak chcecie mieć peceta o najlepszym stosunku wydajności do ceny, KT333 (lub KT400) wciąż jest bezkonkurencyjny.
Kontynuujemy testy. Pora na zmianę procesora. Za chwilę wymienimy naszego Athlona XP 1900+ na procesor Athlon XP 2700+ z FSB 333 MHz.
17:33 Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, przesiadamy się na szybszy procesor - Athlon XP 2700+, taktowany zegarem 2,16 GHz, pracujący na magistrali efektywnej FSB 333 MHz (rzeczywiste taktowanie magistrali: 166 MHz, mnożnik 13). Zastosowano w nim jądro Thoroughbred B, o którym szerzej pisaliśmy we wrześniu ubiegłego roku, w naszej recenzji procesora Athlon XP 2600+.
Jak pamiętacie, Athlon XP 2600+ z FSB 266 MHz taktowany był zegarem 2,13 GHz. Model 2700+ z FSB 333 MHz pracuje z częstotliwością niewiele wyższą - 2,16 GHz. Czy szybsza magistrala da mu dodatkowego "kopa"? Spróbujmy się o tym przekonać.
18:57 Procesor został poprawnie przez płytę wykryty jako Athlon XP 2700+, a wskazanie WCPUID jest następujące:
Przy okazji sprawdziliśmy w BIOS-ie płyty Chaintecha, czy możliwa jest zmiana mnożnika dla procesora. Da się, w dodatku okazało się, iż nasz procesor nie ma zablokowanego mnożnika. Oznacza to, że będziemy mogli obniżyć mu wartość mnożnika i puścić go przy FSB 400 MHz. Ale to nieco później.
SiSoftware Sandra 2003
20:47 Zaczynamy od testu SiSoftware Sandra 2003. Przedstawimy jedynie wyniki Memory Benchmark. Pozostałe testy, jak CPU Benchmark czy CPU Multi-Media Benchmark zaprezentujemy w oddzielnym artykule poświęconym procesorowi Athlon XP 2700+.
Wykres prezentuje się bardzo ciekawie, aczkolwiek można było przewidzieć uzyskane wyniki. Zgodnie z tym, co zauważyliśmy już wcześniej, nForce2 jest najwydajniejszy w trybie DualDDR, przy pamięciach pracujących synchronicznie z FSB procesora. Tak też było przy Athlonie XP 2700+ z FSB 333 MHz - tym razem najwydajniejszy okazał się tandem dwóch modułów pamięci pracujących w trybie DDR333. Bardzo zbliżoną wydajność zaoferował pojedynczy moduł DDR333. Wyraźnie wolniej wypadły pamięci DDR400 - zarówno w trybie SingleDDR, jak i DualDDR.
Widzimy ponadto, że pamięci DDR266 okazały się wąskim gardłem przy procesorze z FSB 333 MHz. Ciekawe jest natomiast to, że przyhamowały one testową platformę nawet w trybie DualDDR, gdy powinny zapewnić wystarczającą przepustowość Athlonowi XP 2700+. W trybie DualDDR pamięci DDR266 umożliwiają uzyskanie transferu danych z prędkością nawet 4,2 GB/s, podczas gdy CPU z FSB 333 MHz przesyła "zaledwie" 2,7 GB/s. Wniosek jest jeden: przy nForce2 powinniśmy zawsze dobierać taktowanie pamięci synchroniczne z FSB procesora, niezależnie od teoretycznej przepustowości pamięci.
PCMark2002
20:54 Podobne wyniki uzyskaliśmy w teście PCMark2002 Memory score:
Najwydajniejszy okazał się tryb DualDDR DDR333, ale niewiele gorsze osiągi można uzyskać z pojedynczym modułem DDR333. Pamięci DDR400 mimo faktu, iż zapewniają najszersze pasmo, to są "rozsynchronizowane" z magistralą główną procesora i nie pozwalają mu w pełni rozwinąć skrzydeł. DDR266 znów okazały się być zaciągniętym hamulcem ręcznym.
Quake III Arena
21:07 Zobaczmy, jak przekładają się wyniki teoretyczne na rzeczywiste. Quake III Arena - po raz kolejny:
Uzyskaliśmy dokładnie takie same proporcje, jak w testach pamięci. Najlepsze osiągi testowany komputer uzyskał w trybie DualDDR DDR333, troszkę niższy framerate został wyliczony z pojedynczym modułem pamięci DDR333, trzecią lokatę zajął tryb DualDDR DDR400, a jeszcze wolniejszy był tryb SingleDDR DDR400.
Niedziela, 23 marca 2003
nForce2 i FSB 400 MHz
13:13 Dziś rano podjąłem próbę zmuszenia naszego nowego procesora (Athlon XP 2700+) do pracy z FSB 400 MHz (efektywnie). Ustawiłem FSB w BIOSie na 200 MHz (w BIOSie operuje się na wartościach rzeczywistych, nie efektywnych), a mnożnik zmieniłem na 11. Procesor powinien pracować z częstotliwością 2,2 GHz (200 MHz x 11) - w zasadzie tylko ciut wyższą, niż domyślna (2,16 GHz).
Niestety komputer nie obudził się. Po wyłączeniu go i ponownym włączeniu płyta sama wyczyściła CMOS, a zatem wszystkie parametry w BIOSie zostały ustawione na wartości domyślne.
Jeszcze raz wszedłem do BIOSu i ustawiłem FSB na 200 MHz, ale mnożnik na 6. Tym razem komputer wstał, POST wskazał taktowanie procesora 1194 MHz, a pamięci 199 MHz. System operacyjny uruchomił się. Z ciekawości przeprowadziłem szybko test Memory Benchmark w SiSoftware Sandra 2003 - uzyskałem wynik 2735/2353 - bardzo wysoki! Test Memory score w programie PCMark2002 dał wynik 4186 - tutaj raczej słabo, widocznie na test pamięci w PCMarku ma także wpływ efektywne taktowanie procesora (na razie nasz Athlon pracuje z częstotliwością 1,2 GHz).
Postanowiłem zwiększyć wartość mnożnika. Zrestartowałem komputer i wszedłem do BIOSu, gdzie podniosłem mnożnik z 6 na 9. Komputer obudził się, a Windows XP się uruchomił.
Postanowiłem zrestartować go, by ustawić nieco agresywniejsze timingi dla pamięci. Po zamknięciu systemu operacyjnego, komputer... zasnął, a monitor przeszedł w tryb uśpienia (stand by). Wyłączyłem na chwilę komputer i włączyłem go ponownie. Mimo że wszystkie wiatraczki się kręciły, testowa platforma nie się nie obudziła. Zresetowałem CMOS i ustawiłem FSB na 200 MHz i mnożnik na 6. Niestety znów komputer nie wstał. Zresetowałem CMOS i ustawiłem FSB na 166 MHz. Obudził się. Ponownie podniosłem FSB na 200 MHz, ale po raz kolejny komputer się nie obudził.
Postanowiłem wymienić zasilacz. Odpiąłem HiPro 235 W i podpiąłem Codegena 300 W. Nie pomogło. Jeszcze chwilę powalczę z FSB 200 MHz, ale jeśli płyta nadal nie będzie się budziła, przejdę do kolejnej części naszej recenzji. Może Wy macie jakieś sugestie odnośnie tego, jak zmusić testową platformę do pracy przy FSB 200 MHz?
13:49 Próbowałem podnieść lekko napięcie na procesorze (do 1,7 V), a także - na wszelki wypadke - napięcie na modułach pamięci (do 2,7 V), ale wciąż nie pomaga.
Jeden z Czytelników zasugerował w komentarzu do artykułu, by użyć mocniejszego zasilacza. Niestety nie mamy na stanie nic innego, niż wymieniony Codegen 300 W i HiPro 235 W, więc nie pozostaje nam nic innego, jak przejść do kolejnych testów.
Eksperymenty z pamięciami
14:45 Spróbujmy teraz trochę poeksperymentować z różnymi konfiguracjami pamięci. Niestety musieliśmy oddać już dwa moduły Corsair PC3200, które brały udział w dotychczasowych testach. Udało nam się natomiast wypożyczyć od firmy ENDOR cztery moduły GeIL. Dwa z nich to moduły GeIL PC3200 (DDR400) o sugerowanych parametrach pracy: CL 2,5 6-3-3-3 2T @ DDR400.
Jak widać na fotce, moduły posiadają niebieskie, aluminiowe "odprowadzacze" ciepła (Heat Spreader). Płytka PCB modułu jest sześciowarstwowa. Wlutowano na niej kości GeIL o czasie dostępu 5 ns (osiem sztuk).
Pozostałe dwa to moduły GeIL PC3500 Ultra Platinum Series (DDR433) o sugerowanych parametrach pracy: CL 2 6-3-3 1T @ DDR433. Płytka PCB też jest sześciowartstowa, a kości pamięci (GeIL) charakteryzują się czasem dostępu 4,5 ns.
Moduły te pakowane były zresztą w zabawne, jaskrawe, zielono-żółte "neonowe" pudełka:
W testach wezmą także udział nasze redakcyjne moduły pamięci DDR333 Samsunga - jeden jednostronny, a drugi dwustronny. Zaczynamy.
22:40 Przeprowadziliśmy testy w dziesięciu różnych konfiguracjach pamięci. Na ich podstawie możemy teraz opisać, jakie moduły i w jaki sposób należy obsadzać na płytach z chipsetami nForce2.
Przypomnijmy, że na płycie Chaintech 7NJS mamy trzy sloty pod moduły pamięci, opisane DDR1, DDR2 i DDR3. DDR1 i DDR2 kontrolowane są przez pierwszy kontroler pamięci w mostku nForce2 SPP, DDR3 - przez drugi kontroler. Aby uzyskać tryb DualDDR, należy obsadzić jeden moduł pamięci w slocie DDR1, a drugi - w DDR3.
Wszystkie testy przeprowadziliśmy z procesorem Athlon XP 2700+ (FSB 333 MHz). Taktowanie pamięci ustawiliśmy na 333 MHz.
Na początku obsadziliśmy na płycie dwa identyczne moduły GeIL DDR400 w slotach DDR1 i DDR3 (w celu uzyskania trybu DualDDR). Widać to na poniższej fotce. Slot DDR1 jest u górze (obsadzony niebieskim modułem GeIL), DDR2 po środku (pusty), DDR3 - u dołu (obsadzony niebieskim modułem GeIL).
Następnie uruchomiliśmy test Memory Benchmark w SiSoftware Sandra 2003, by sprawdzić, czy tryb DualDDR działa poprawnie. Wynik 2577/2458 to potwierdził - wszystko jest w porządku. Szybki test w Quake III Arena dał wynik 303 fps. A zatem uzyskaliśmy te same wyniki, jak wcześniej, przy dwóch modułach Corsair DDR400. Na razie wszystko zgodnie z planem.
22:55 Wyciągnęliśmy moduł ze slotu DDR3, pozostawiając tylko jeden moduł GeIL w slocie DDR1:
Ponownie, test SiSoftware Sandra 2003 - 2512/2351, Quake III Arena - 296 fps. Typowe wyniki dla trybu "SingleDDR", jakie znamy już z poprzednich stron naszej recenzji. To tyle testów "przygotowawczych".
Poniedziałek, 24 marca 2003
01:38 Wreszcie próba, jakiej wcześniej nie przeprowadzaliśmy. Mianowicie - jakie wyniki uzyska testowa platforma po obsadzeniu slotów DDR1 i DDR2 identycznymi modułami pamięci. Oba sloty obsługuje ten sam kontroler pamięci, a zatem mimo obsadzenia dwóch modułów, płyta powinna pracować tylko w trybie SingleDDR.
I rzeczywiście, wyniki testów pamięci potwierdzają to, co napisaliśmy przed chwilą: Sandra 2003: 2513/2352, Quake III Arena - 297 fps.
01:56 Kolejny test - próba współpracy dwóch różnych modułów pamięci w trybie DualDDR. W slocie DDR1 obsadziliśmy moduł pamięci GeIL DDR400 (niebieski), zaś w slot DDR3 wetknęliśmy moduł pamięci GeIL DDR433 (srebrny). Oba moduły mają podobną konstrukcję - są jednostronne i mają osiem kostek RAM-u.
Powyższa konfiguracja okazała się być niestabilna. Windows uruchomił się, jednak Quake III Arena - zawieszał. W końcu udało nam się zdjąć jeden wynik - 303 fps, jednak komputer pracował wyraźnie niestabilnie. Wynik testu Sandra 2003 to 2579/2458. Oznacza to, że przy dwóch różnych modułach pamięci praca w trybie DualDDR powoduje utratę stabilności.
Z ciekawości dołożyliśmy jeszcze jeden moduł, GeIL DDR400 (niebieski) do slotu DDR2:
Nadal jednak system był niestabilny, a powodem tego faktu było obsadzenie slotów DDR1 i DDR3 różnymi modułami pamięci (mimo że oba były jednostronne, o ośmiu kostkach TSOP).
Udało nam się zdjąć wyniki z Sandra 2003 - 2563/2405 i z Quake III Arena - 302 fps, jednak co chwilę testowy komputer się zawieszał.
03:32 Skoro już wiemy, że moduły o podobnej budowie, ale nieco inne, powodują niestabilną pracę platform nForce2, to postanowiliśmy przeprowadzić kolejny test - jak współpracować będą ze sobą dwa skrajnie różne DIMMy. W slocie DDR1 obsadziliśmy moduł GeIL DDR400 (jednostronny), zaś w slocie DDR3 - dwustronny moduł Samsung DDR333.
Tym razem testowy komputer nawet się nie obudził. Ruszyły wiatraczki, ale obraz na ekranie monitora się nie pojawił.
A co, jeśli przełożymy moduł Samsunga do slotu DDR2?
Tym razem komputer wstał, zobaczyliśmy ekran POST, a na nim informacja o tym, że rozpoznano 512 MB pamięci. System zaczął się uruchamiać i... powitał nas niebieskim ekranem. Zrestartowaliśmy go, ale uzyskaliśmy ten sam efekt. Nie udało nam się ujrzeć pulpitu Windows.
Następna próba: GeIL DDR400 w slocie DDR1, jednak w slocie DDR2 obsadziliśmy moduł jednostronny Samsunga.
Tym razem komputer się uruchomił i bez problemu udało nam się przeprowadzić wszystkie testy. Wynik w SiSoftware Sandra 2003 - 2514/2351 (mamy przecież tryb SingleDDR), Q3A - 298 fps.
Możemy dojść zatem do kolejnego wniosku: przy odrobinie szczęścia, możliwie jest uzyskanie stabilnej platformy z nForce2 przy dwóch różnych modułach pamięci, pod warunkiem, że obsadzimy je w slotach DDR1 i DDR2 (kontrolowanych przez ten sam kontroler pamięci).
Następny test był następujący: w slotach DDR1 i DDR3 obsadziliśmy identyczne moduły GeIL DDR400, zaś w slocie DDR2 - jednostronny moduł Samsunga.
Także w takiej konfiguracji testowa platforma była stabilna. Pracowała ponadto w trybie DualDDR, a uzyskane wyniki to 2560/2410 w Sandra 2003 oraz 303 fps w Quake III Arena.
Podsumujmy: na pewno nForce2 nie lubi różnych modułów pamięci. Raczej nie liczmy na to, że złożymy teraz komputer z płytą główną opartą na chipsecie nForce2 oraz jednym modułem pamięci, a "drugi dokupimy za jakiś czas". Jeśli ten drugi moduł będzie się nawet w niewielkim stopniu różnił od pierwszego, to nasz komputer prawdopodobnie przestanie pracować stabilnie, a już prawie na pewno nie zmusimy go do pracy w trybie DualDDR. Jeśli rozważacie zakup płyty Chaintech 7NJS czy jakiejś innej z chipsetem nForce2, od razu miejcie świadomość, że powinniście wraz z nią kupić nie jeden, a dwa, identyczne moduły pamięci. Jeśli zdecydujecie się na jeden, ryzykujecie to, że w przyszłości nie dokupicie drugiego takiego samego - do pary. No chyba, że nie planujecie nigdy zestawiać trybu DualDDR. Jednak w takim wypadku... lepiej kupić dużo tańszą płytę z chipsetem KT400.
Czwartek, 27 marca 2003
14:44 Na płycie Chaintecha obsadziliśmy właśnie procesor Athlon XP 2500+ z rdzeniem Barton (512 kB pamięci cache L2). Płyta niestety nie rozpoznała nowego procesora, więc będziemy musieli wymienić BIOS. Trzymajcie za nas kciuki - oby się udało! :-)
Ładować będziemy BIOS z 24 lutego 2003. Jest to już trzecia wersja BIOSu dla płyty 7NJS Zenith. Plik pobrać można stąd (355 kB). Obecnie testowana płyta posiada BIOS z 18 listopada 2002.
16:46 Z instrukcji zamieszczonych na stronie Chaintecha wynika, że płyta ma wbudowany programator BIOSu. Należy przy starcie komputera na ekranie POST wcisnąć ALT-F2, by pojawił się program AWDFLASH. Potrafi on załadować BIOS z dyskietki umieszczonej w stacji dysków A. Problem w tym, że... nie używamy dyskietek już od ładnych paru lat i w naszym laboratorium nie mamy już ani jednej działającej stacji :-). Musimy zatem dokonać aktualizacji BIOSu inną metodą.
Z tej strony pobraliśmy programator AWDFLASH 8.08. Miejmy nadzieję, że zadziała z naszą płytą (powinien! :-)).
19:21 Aktualizacja BIOSu się udała. Właśnie trwają testy Bartona 2500+. Zamieścimy oddzielny artykuł o tym procesorze na PCLab.pl.
Sobota, 12 kwietnia 2003
13:52 Po przerwie, powracamy do niniejszej recenzji. Nie oznacza to jednak, że przez ostatnie dwa tygodnie płyta Chaintecha się kurzyła. Wręcz przeciwnie - niemal codziennie brała udział w testach. Była podstawową platformą, na której przetestowaliśmy procesor AMD Athlon XP 2500+ (Barton), a także wzięła udział w testach kart GeForce FX. Zainteresowanych, jak wypadła, zapraszamy do następujących recenzji:
Chaintech 7NJS jako platforma pod AMD Athlon XP 2500+ (Barton) Testy GeForce FX w trybie AGP 8X na Chaintech 7NJS
Wracamy teraz do recenzji 7NJS. Prosiliście o porównanie zintegrowanego na płycie układu dźwiękowego z kartą Sound Blaster Live!. Oto i ono.
Zintegrowany układ dźwiękowy
Jak już pisaliśmy na początku niniejszego artykułu, na płycie Chaintech 7NJS zintegrowano sześciokanałowy układ dźwiękowy, CMI8738. Jego architektura jest bardzo prosta: najważniejsze elementy to 16-bitowy kodek AC'97 i prosty procesor sygnałowy (DSP), odpowiedzialny za algorytmy pozycjonowania dźwięku w przestrzeni (a konkretniej za funkcję przenoszenia związaną z głową, tzw. HRTF - Head-Related Transfer Function).
Jak widać na przedstawionym powyżej diagramie, układ nie posiada sprzętowego miksera cyfrowego. Jest jedynie mikser analogowy odpowiedzialny za miksowanie sygnału z wejść analogowych: przedwzmacniacza mikrofonowego, wejścia liniwego (Line In) czy wejścia CD-Audio (CD In).
Bezpośrednio z kodeka wyprowadzone są trzy stereofoniczne kanały: jedna para odpowiada za wyjście liniowe dla głośników przednich (na diagramie: Line Out Front Left/Right), druga za wyjście liniowe dla głośników tylnych (Rear Left/Right), zaś trzecia za wyjście dla głośnika centralnego i niskotonowego (Center/Bass).
Brak miksera sprzętowego oznacza, że miksowanie wszystkich cyfrowych źródeł dźwięku (np. efektów w grach czy wielokanałowej muzyki) zrzucone jest na barki procesora. Innymi słowy - układ w relatywnie wysokim stopniu obciąża procesor i na pewno powodować będzie spadek wydajności w grach.
Na początek jednak kilka słów o jakości dźwięku. Przeprowadziliśmy subiektywne testy odsłuchowe przy pomocy słuchawek, ze względu na to, że prawie każde słuchawki (nawet te tańsze) mają lepszą charakterystykę, niż audiofilskie głośniki (zwłaszcza w zakresie wysokich częstotliwości). Oceniliśmy jakość generowanego dźwięku w porównaniu do karty Sound Blaster Live!. Naprzemiennie puszczaliśmy ten sam utwór raz na układzie CMI8738, a raz na Live! i odsłuchiwaliśmy go na tych samych słuchawkach (które wpinaliśmy raz w gniazdko mini-jack na płycie głównej, a raz w gniazdko na karcie Sound Blaster).
Dźwięk generowany przez układ na płycie 7NJS jest bardzo wysokiej jakości. Stosunek sygnału do szumu (SNR) jest bardzo wysoki, gdyż gdy nie jest odtwarzany żaden dźwięk, w słuchawkach panowała całkowita cisza. W odtwarzanej muzyce nie dało się usłyszeć zbędnego szumu. Brawo!
W wysokich zakresach częstotliwości, CMI8738 jest porównywalny z Live!. Sound Blaster schodzi natomiast nieco niżej z niskimi częstotliwościami - ma nieco lepsze basy. Różnica jest bardzo subtelna, ale słyszalna.
Z ciekawości przeprowadziliśmy także testy na pozycjonowanie dźwięku w przestrzeni przy użyciu programu AudioWinbench 99. Niestety mimo funkcji HRTF, dźwięk jest bardzo słabo lokalizowany w wirtualnej przestrzeni przez układ CMI. W zasadzie słuchać jedynie, czy dźwięk znajduje się z prawej lub lewej strony, ale prawie nie ma różnicy między dźwiękiem dobiegającym z przodu lub tyłu, a już żadnej różnicy nie słychać między dźwiękiem z dochodzącym nas z góry lub dołu. Live! radzi sobie na tym polu lepiej, ale też nie jest idealnie. Zdecydowanie najlepsze efekty uzyskaliśmy na karcie WINMAX Blade 320 z układem Aureal Vortex 2 (AU8830), który słynie zresztą z rewelacyjnego dźwięku 3D, zwłaszcza dzięki systemowi A3D (AudioWinbench korzysta niestety tylko z DirectSound3D).
Przeprowadziliśmy także testy mające wykazać, jak bardzo karta dźwiękowa wpływa na spadek wydajności w grach. Na płycie Chaintech 7NJS Zenith obsadziliśmy kartę Sapphire Atlantis RADEON 9700 PRO Ultimate Edition. Przy okazji chcemy podkreślić, że karta graficzna z układem ATI bez najmniejszych problemów pracuje na płycie z chipsetem NVIDIA nForce2 - wbrew plotkom, jakie rozpuszczają niektórzy :-).
Spójrzcie na poniższy wykres:
Test timedemo w Quake III Arena z wyłączonym dźwiękiem dał wynik 292 fps. Po włączeniu dźwięku gra lekko zwolniła - do 265 fps przy karcie Vortex 2, 264 fps przy karcie SB Live! oraz 258 fps przy CMI8738. Wyraźnie widać, że CMI8738 znacznie bardziej obciąża procesor, niż Live!. Z drugiej jednak strony - spadek wydajności jest stosunkowo nieduży, zaledwie 6 fps.
Podobna sytuacja powtórzyła się w grze Comanche 4:
I ponownie, przy dźwięku "z płyty głównej" (za który odpowiedzialny jest CMI8738), wynik w teście jest niższy, niż przy karcie Sound Blaster Live!.
Ciekawe wyniki uzyskaliśmy natomiast w grze Unreal Tournament 2003. W grze tej można ustawić trzy tryby dźwięku: Software 3D Audio, Hardware 3D Audio oraz Hardware 3D Audio + EAX. Na początek wyniki z Software 3D Audio:
Ten wykres potwierdza wyniki uzyskane w grach Quake III Arena i Comanche 4.
Tymczasem interesująco zrobiło się po wybraniu "Hardware 3D Audio". Po wyborze tej opcji gra informuje, że tryb "Hardware 3D Audio" spowoduje wyraźny spadek wydajności. Trochę dziwne, gdyż przy "sprzętowym" dźwięku 3D wydajność w grze powinna być wyższa, niż gdy efekty 3D liczone są programowo.
Rzeczywiście, wydajność spadła na Vorteksie i Live!, zaś przy CMI8738 - nadal 165 fps!
Wystarczyło się wsłuchać w generowany dźwięk, by odkryć, na czym polega tajemnica. Na CMI8738 nie ma absolutnie żadnej różnicy między dźwiękiem "Software" a "Hardware". Tymczasem na Live! dźwięk znacznie się poprawił, słuchać efekty dobiegające z tyłu, przodu, góry i tyłu. Vortex też próbuje generować dźwięk 3D, ale najwyraźniej utrudniają mu to sterowniki (notabene "wbudowane" w Windows XP - innych dla Vortexa dla Windows XP niestety nie ma...). Po uaktywnieniu opcji "Hardware 3D Audio", Vortex zupełnie zmienił dźwięk - już nawet "kliknięcia" w menu gry zupełnie się zmieniły (a nie powinny), zaś w samej grze dźwięk jest zniekształcony. Lepiej zatem pozostać przy Software 3D Audio.
Nie prezentujemy wyników w Hardware 3D Audio + EAX, bo są identyczne, jak w trybie Hardware 3D Audio.
Jeszcze na koniec kilka uwag. Do CMI8738 dołączono program Audio Rack do odtwarzania plików MIDI, MP3, WAVE oraz odtwarzania muzyki z płyt CD, a także filmów z płyt VCD.
Jest też program Multi-Channel Audio Demo, mający zademonstrować możliwości odtwarzania wielokanałowego dźwięku przez CMI8738. Rzeczywiście, działa, układ niezależnie kontroluje dźwięk na sześciu dyskretnych kanałach. Jednak znajdujące się w programie demo dźwięku 3D ("HRTF demo") to prawdziwa porażka. Grafiki nie będziemy komentować, bo nie o nią tu chodzi. Ale efektów dźwiękowych 3D naprawdę w ogóle nie słychać. Z nostalgią wspominamy czasy gier z dźwiękiem A3D i A3D 2.0...
Przyczepimy się także do błędu znajdującego się w BIOS-ie płyty Chaintecha. Mimo że zaaplikowaliśmy jej dwa tygodnie temu najnowszy dostępny BIOS, wciąż nie poprawiono w nim błędu polegającego na niemożności wyłączenia zintegrowanego układu dźwiękowego. Mimo że w BIOS-ie ustawiliśmy opcję "Integrated Audio" na "Disabled", układ dźwiękowy cały czas jest widziany przez Windows i... gra. Nie da się go w ogóle wyłączyć i już.
Po instalacji w komputerze karty Sound Blaster Live! w Menedżerze urządzeń mamy zatem dwie dźwiękówki: CMI8738 oraz Live!:
To, która z nich jest akurat aktywna, musimy wybierać z poziomu Panelu Sterowania:
Nie jest to może jakieś duże uniedogodnienie, bo po instalacji zewnętrznej karty dźwiękowej wybieramy ją jako urządzenie domyślne i mamy CMI8738 "z głowy". Niektórzy jednak lubią mieć "czystkę" w Menedżerze urządzeń - by nie było tam peryferiów, z których w ogóle nie korzystają.
Z ciekawości obsadziliśmy na płycie Chaintecha... dwie dźwiękówki. Sound Blastera Live! i Aureal Vortex 2:
Bez problemu! :-) Wszystkie trzy działały i nie gryzły się ze sobą. W Panelu Sterowania można wybrać jedną z trzech jako aktywną. Lub możemy ustawić tak, by jedna odtwarzała dźwięk, inna zaś go nagrywała, a jeszcze inna odpowiadała za syntezę instrumentów przy odtwarzaniu plików MIDI. W sumie fajna sprawa :-).
I jeszcze mały żarcik: trzy karty dźwiękowe PCI na płycie Chaintecha: Aureal Vortex 2, Sound Blaster Live! i Sound Blaster Audigy 2 - gdyby karty Sound Blastera i Aureal miały łapki, to na pewno by się ze sobą pobiły :-)
Czas wyciągnąć wnioski z dźwiękowych zabaw (chociaż pewnie sami już do własnych doszliście). Układ CMI8738 na płycie Chaintech 7NJS Zenith na pewno nie zastąpi porządnej, zewnętrznej karty dźwiękowej (w stylu Sound Blaster Live!), zwłaszcza jeśli komputer wykorzystujemy do grania. Całą obróbkę dźwięku układ CMI zleca procesorowi komputera, czym obciąża go znacznie bardziej, niż Live!.
Jeśli komputer wykorzystujecie do pracy, a karta dźwiękowa służy Wam raczej tylko do odsłuchiwania muzyki MP3 czy dźwięku w filmach DVD/DivX, CMI8738 będzie w zupełności wystarczający. Generowany przezeń dźwięk jest czysty i wyraźny, i pozbawiony szumów.
Graczom zalecamy jednak dokupienie lepszej dźwiękówki, najlepiej właśnie Live! lub Audigy/Audigy 2. Pewnie oburzą się zaraz zwolennicy rozwiązań alternatywnych (i zarazem posiadacze kart Herculesa czy Terrateka). Niestety karty Sound Blastera górują nad innymi pod tym względem, że większość gier pisania jest właśnie z myślą o nich - to na nich uzyskamy dokładnie takie efekty środowiskowe (EAX lub EAX Advanced HD), jakie chcieli uzyskać twórcy gry. Z całym szacunkiem dla alternatywnych dźwiękówek - nie ma to, jak Sound Blaster.
Podsumowanie
Mieliśmy przyjemność obcowania z płytą Chaintech 7NJS Zenith przez ponad miesiąc. Musimy przyznać, że płyta zrobiła na nas bardzo pozytywne wrażenie.
Przede wszystkim kilka słów o samym chipsecie nForce2. Niewątpliwie to najszybszy chipset dla płyt głównych pod procesory AMD. We wszystkich testach przegonił on VIA KT333 czy KT400. Przewaga nie jest jednak miażdżąca i wynosi maksymalnie 5% na korzyść nForce2. Czy warto dopłacać do płyty głównej z chipsetem nForce2 - sami musicie zadecydować.
Pod względem jakości wykonania i ilości dołączonych dodatków Chaintech zasługuje na piątkę z plusem (szóstkę przyznalibyśmy płycie z dołączoną radiową sieciówką :-)). Płyta pod żadnym względem nie ustępuje obecnym liderom, ABIT-owi, ASUS-owi, MSI czy Gigabyte. Dotychczas firma Chaintech uznawana była za tzw. low-end. Teraz wspięła się ona na niedostępne dla niej wcześniej wyżyny.
Jedynym mankamentem, na jaki napotkaliśmy, to problemy z pracą płyty w trybie FSB 200 MHz (400 MHz efektywnie). Okazuje się, że wina nie leży po naszej stronie, gdyż i inne redakcje miały podobne kłopoty do naszych. Przykładowo, redaktorom serwisu X-bit labs, nie udało się przekroczyć bariery 180 MHz (360 MHz efektywnie).
Wysłaliśmy list z zapytaniem do firmy Jamicon, od której otrzymaliśmy płytę do testów: "Czy 7NJS potrafi pracować przy FSB 200 MHz". Otrzymaliśmy odpowiedź, że oficjalnie płyta wspiera FSB do 166 MHz włącznie. Ewentualne wsparcie dla FSB 200 MHz zostanie ogłoszone dopiero wtedy, gdy na rynku pojawią się procesory Athlon XP z FSB 200 MHz - prawdopodobnie płyta wymagała będzie także wymiany BIOS-u. Na razie jednak przy FSB 200 MHz pracować nie chce.
Mimo to uważamy, że Chaintech 7NJS Zenith to produkt wart polecenia. Wydajny, bogato wyposażony i stabilny. Niestety - drogi. Ale za wysoką jakość zawsze dużo się płaci.
Zalety
- Świetna wydajność
- Bogate wyposażenie
- Świetne wykonanie
- Bardzo nowoczesna konstrukcja
Wady
- Problemy z FSB 200 MHz
- Brak możliwości wyłączenia zintegrowanej dźwiękówki z poziomu BIOS-u
- Wysoka cena
Do testów dostarczył:
Jamicon www.jamicon.pl Cena: ok. 900 zł z VAT-em