Gdy dwa lata temu ATI ujawniło architekturę opracowanego do konsoli Xbox 360 procesora graficznego Xenos, jego makro- i mikroarchitektura okazały się prawdziwą rewelacją. W makroarchitekturze największe wrażenie robiła pierścieniowa wewnętrzna szyna komunikacyjna, zaś jeśli chodzi o mikroarchitekturę, po raz pierwszy zastosowano Unified Shaders – ujednolicone jednostki obliczeniowe, zdolne do obróbki zarówno vertex- jak i pixel shaderów.
Zastąpienie specjalizowanych jednostek shaderów uniwersalnymi ma przede wszystkim na celu zrównoważenie obciążenia – w przypadku jednostek specjalizowanych część z nich zwykle nie jest wykorzystywana.
W przypadku jednolitych shaderów takie marnotrawstwo nie występuje – zadania, niezależnie od typu, są po prostu rozdzielane pomiędzy dostępne jednostki obliczeniowe.
Obecnie takie rozwiązanie wydaje się oczywistością – stosuje je NVIDIA w architekturze G80, zamierza je wykorzystywać w konstrukcji własnego GPU również Intel, jednak w chwili debiutu Xenosa architektura zastosowana przez ATI stanowiła rewolucję. Na „potomstwo” Xenosa przyszło jednak poczekać jeszcze dwa lata – ATI w tym czasie doskonaliło architekturę jednolitych shaderów, równocześnie produkując bardziej konwencjonalne GPU.
Jeśli popatrzymy na schemat funkcjonalny Radeona HD 2900 XT, podobieństwo do Xenosa widać na pierwszy rzut oka.
Zasadnicze różnice mają jedynie ilościowy charakter – w miejsce 48 jednostek obliczeniowych Xenosa, w 2900 XT znajdujemy ich... 320.
320 jednostek – magia liczb
We wszystkich opisach układu 2900 XT spotykamy informację o 320 jednostkach obliczeniowych. Jednak patrząc na schemat funkcjonalny układu widzimy blok 64 jednostek SPU – Streaming Processing Units, gdzież więc owe 320?
Wyjaśnijmy więc, czym jest SPU – jednostkę tę można potraktować jako procesor wyposażony w 6 jednostek: pięć obliczeniowych.
Cztery z nich to proste zmiennoprzecinkowe jednostki obliczeniowe ADD/MUL, realizujące podstawowe operacje dodawania i mnożenia. Piąta również wykonuje operacje dodawania/mnożenia, ale przystosowana jest również do działań bardziej złożonych. Wszystkie jednostki mogą wykonywać także operacje całkowitoliczbowe i logiczne. Jednostki operują na wspólnej tablicy 32-bitowych rejestrów. Jeśli do tego dodamy szóstą jednostkę, obsługującą skoki (rozgałęzienia programu), widzimy wyraźnie, że mamy do czynienia z pełnoprawnym procesorem. Jest to procesor o architekturze VLIW – Very Long Instruction Word. O cóż chodzi w tym bardzo długim słowie instrukcji?
Znamy już od lat instrukcje SIMD, Single Instruction Multiple Data, umożliwiające wykonanie tej samej operacji na wielu zestawach operandów. W architekturze VLIW jedna instrukcja może natomiast wykonać różne operacje na różnych zestawach operandów. W praktyce wygląda to tak, że długie słowo instrukcji zawiera „mikroinstrukcje” dla poszczególnych jednostek obliczeniowych. Mamy więc procesor, który w jednym cyklu jest w stanie wykonać 5 operacji na danych oraz ewentualną instrukcję skoku. Tak wysokiego współczynnika IPC (Instructions Per Cycle) nie osiąga żaden z konwencjonalnych procesorów ogólnego przeznaczenia!
Przy dalszej analizie architektury R600 należy więc zapomnieć o dobrze brzmiących marketingowo 320 jednostkach, zastępując to pojęcie 64 procesorami SPU. Jest to o tyle istotne, że SPU wykonuje tylko instrukcje wchodzące w skład pojedynczego shadera, równocześnie więc mogą być przetwarzane nie więcej niż 64 shadery.
Kto tu rządzi wydajnością?
Moc obliczeniowa kilkudziesięciu SPU nie bedzie jednak miała żadnej wartości, jeśli działanie tych jednostek nie zostanie odpowiednio skoordynowane. Do tego zadania przeznaczony jest najważniejszy chyba z układów funkcjonalnych R600 (oprócz oczywiście jednostek obliczeniowych) - procesor zarządzający Ultra-Threaded Dispatch Processor.
Przede wszystkim rozdziela on napływający strumień instrukcji na osobne kolejki – verteksów, pikseli i geometrii. System arbitracji i sekwencer przekazują instrukcje do wykonania do procesorów SPU, podzielonych na cztery grupy po 16 SPU. Do obsługi każdej grupy przeznaczone są dwa układy arbitracji i dwa sekwencery, co pozwala na przesłanie do dwóch SPU dwóch kolejnych instrukcji z tego samego wątku. Oddzielne sekwencery i układy arbitracji nadzorują pobieranie danych przez jednostki verteksów i tekstur.
Wykonywanie wątku może zostać przez układ arbitracji zawieszone, jeśli zabraknie wolnej jednostki SPU dla wątku o wyższym priorytecie – kontynuację zawieszonego wątku może przejąć dowolny procesor SPU z danej grupy. Zawieszenie wątku następuje również w przypadku chybienia cache – jednostka SPU zajmuje się obsługą innego wątku, podczas gdy wstrzymany wątek oczekuje na pobranie danych z pamięci, po czym zostaje wznowiony na kolejnej wolnej jednostce SPU.
Nietrudno zauważyć, że dzięki takim rozwiązaniom liczba równolegle przetwarzanych wątków może być znacznie większa od liczby procesorów SPU – zawieszanie wątków na czas pobierania danych z pamięci, a także w innych sytuacjach, daje procesorom SPU czas na obsługę innych wątków. Ile równoległych wątków jest w stanie obsługiwać Ultra-Threaded Dispatch Processor? Odpowiedź ATI nie jest szczególnie precyzyjna, brzmi bowiem „setki”. Ale precyzja nie jest tu bardzo potrzebna – dla 64 procesorów SPU setki wątków jak najbardziej wystarczą, by w pełni zagospodarować ich wydajność obliczeniową.
Oj! zaledwie 475 GFLOPS, aż o 10% mniej niż GeForce 8800 GTX? Zauważmy jednak dwie rzeczy – pierwsza to fakt, że Radeon HD 2900 XT jest układem należącym do „górnej klasy średniej”, podczas gdy wspomniany GeForce to już najwyższa półka. Drugą istotną różnicę stanowi fakt, że 520 GFLOPS to teoretyczne maksimum osiągów, tymczasem system rozdziału zadań w R600 zapewnia maksymalne wykorzystanie jednstek SPU, więc wydajność teoretyczna jest osiągana również w praktyce.
Dostarczyć danych!
Warunkiem pełnego wykorzystania potencjału obliczeniowego 64 procesorów SPU jest dostarczenie im odpowiedniej ilości danych wejściowych i płynny odbiór danych wyjściowych. Służy temu system pamięci cache, stosowanych praktycznie wszędzie tam, gdzie występuje intensywny przepływ danych. Równocześnie jednak niektóre typy danych są wstępnie obrabiane przed dostarczeniem ich do SPU. Tak jest na przykład z teksturami.
Każda z czterech jednostek tekstur, obsługująca blok 16 procesorów SPU, jest w stanie w jednym cyklu zaadresować osiem tekstur, pobrać dwadzieścia próbek i przefiltrować dwuliniowo jedną 64-bitową wartość (filtracja 4-liniowa wymaga dwóch cykli). Warto zwrócić uwagę na wielkość pamięci cache należących do jednostek teksturujących – cache L2 w modelu HD 2900 ma pojemność 256 KB, w HD 2600 – 128 KB. Najniższy model, HD 2400, ma tylko cache L1.
Odbiorem danych wyjsciowych z procesorów SPU zajmują się bloki końcowego renderingu. Każdy z nich jest w stanie w jednym cyklu zegara przetestować osiem pikseli z buforem Z i szablonów, na tej samej liczbie dokonywane są operacje zamglenia lub przezroczystości. Programowalny układ MSAA umożliwia realizację dostosowanego antyaliasingu (Custom Filter AA). Oczywiście układ obsługuje już formaty danych przewidziane dla DirectX 10, jak np. 128-bitowy format pikseli czy format FP 11:11:10.
Ale pamięci cache, nawet o dużej pojemności, nie rozwiązują na dłuższą metę komunikacji GPU z pamięcią RAM. 512-bitowa zewnętrzna szyna RAM, pracująca w trybie GDDR4, zapewnia co prawda wystarczającą przepływność danych, ale... jak je rozprowadzić po wszystkich jednostkach?
W R600 zastosowano wewnętrzną pierścieniową magistralę pamięci, podobną do tej, jaką znamy z Xenosa czy Radeonów serii X1000. Jest ona jednak znacznie udoskonalona w stosunku do pierwowzorów. Pozwala na utworzenie ośmiu niezależnych, 64-bitowych kanałów transmisyjnych. 512-bitowa szyna zewnętrzna jest podzielona na osiem 64-bitowych segmentów, co w pewnym sensie pasuje do architektury szyny. Jednak najważniejszym elementem szyny jest „przystanek” (bus stop) – każdy z czterech zapewnia dostęp do dwóch 64-bitowych segmentów RAM. Magistrala pierścieniowa zapewnia dużo lepszą płynność przepływu danych pomiędzy GPU a pamięcią RAM niż stosowany we wcześniejszych konstrukcjach zespół przełaczników krzyżowych, jest również łatwiej skalowalna, szczególnie w dół, kiedy wystarczy likwidować kolejne przystanki. A skalowaność w dół jest istotna...
Mniejsi braciszkowie
Zaprezentowana architektura Radeona HD 2900 jest najbardziej rozbudowana spośród wersji przedstawionych przez AMD/ATI. Jak wyglądają niższe modele?
Jak widzimy, model HD 2600 stracił aż 40 procesorów SPU – zostały mu jedynie 24. Nie koniec na tym, z czterech jednostek końcowego renderingu została mu tylko jedna, zaś z czterech jednostek tekstur pozostały tylko dwie. Amputacje dość drastyczne, ale to jeszcze nie koniec...
...bo w HD 2400 znajdujemy zaledwie 8 SPU i jedną jednostkę tekstur. No cóż, ten układ zapewne nie będzie demonem wydajności, ale nie o to chodzi – ma on być tanim procesorem graficznym w pełni obsługującym DirectX 10 i jako taki cieszy sie już obecnie ogromnym zainteresowaniem producentów sprzętu.
Niższe modele R600 mają, oczywiście, znacznie niższą wydajność, co wynika z okrojonej architektury. Mają jednak równocześnie inne zalety.
Radeon HD 2900 produkowany jest przez TSMC w procesie technologicznym 80 nm, podczas gdy modele HD 2600 i HD 2400 już w nowej, 65-nanometrowej technologii. Zapewnia ona przeszło trzykrotne zmniejszenie prądów upływu, powodujących znaczną część poboru mocy przez układ, a także możliwość szybszego taktowania. Do nowej technologii przenoszona jest obecnie również architektura HD 2900 i niedługo zapewne zobaczymy model 2900 XTX, już 65-nanometrowy. Na razie jednak zajmijmy się osiągami Radeona HD 2900 XT.
Karta referencyjna
Zdjęcia karty ATI Radeon HD 2900 XT krążyły już w internecie od kilku tygodni. Karta jest konstrukcją dwuslotową, na której zainstalowano pokaźnych rozmiarów system chłodzenia. Chłodzenie jest w całości miedziane, a szereg blaszek przecinają dwa ciepłowody. Za przetłaczanie przez nie powietrza odpowiada turbina, która niestety potrafi dać się we znaki w czasie obciążenia.
Układ graficzny działa z częstotliwością 743 MHz, a towarzysząca mu pamięć (512 MB GDDR3) pracuje z częstotliwością rzeczywistą 828 MHz (1,66 GHz efektywnie).
Na śledziu umieszczono dwa gniazda dual-link DVI-I, z których jedno wyposażono w opcję transmisji 6-kanałowego dźwięku po kablu HDMI (w tym celu wykorzystano jeden dodatkowy pin złącza).
Cechą charakterystyczną produktu jest również obecność podwójnego gniazda zasilania, z czego jedno z nich jest 8-pinowe. Karta działa jednak najzupełniej poprawnie przy włożonych dwóch wtyczkach 6-pinowych. Jednym dostrzeżonym przez nas minusem jest brak funkcji Overdrive w sterownikach (automatyczne podkręcanie).
Sugerowana cena kart wyniesie około 1400 złotych brutto.
HIS Radeon HD 2900 XT
Do naszego laboratorium dotarło także kilka innych kart z układem Radeon HD 2900 XT. Pierwszą z nich jest produkt marki HIS, który wykorzystuje referencyjną konstrukcję AMD - karta od standardowego modelu różni się wyłącznie naklejką na wentylatorze. Zmianie nie uległy również zegary taktujące układ graficzny i pamięć: 743 MHz dla GPU i 828 MHz dla pamięci. Od firmy HIS otrzymaliśmy informację, że niedługo w sprzedaży pojawi się też wersja ze zmienionym system chłodzenia, IceQ3.
W pudełku z kartą znaleźć można kabel HDTV, kabel S-Video, dwie przelotki DVI->D-Sub, przejściówkę DVI->HDMI, naklejki na obudowę, kupon The Black Box (Half-Life 2: Episode 2, Portal, Team Fortress 2), sterowniki i grę płytę DVD m.in. z grą Dungeon Siege.
Cena karty na naszym rynku wyniesie około 1450 złotych brutto.
MSI RX2900XT-VT2D512E
Akcelerator MSI dotarł do nas bez pudełka, sterowników i pozostałych dodatków - sama karta graficzna. Produkt również nie różni się od referencyjnej karty AMD - ta sama płytka drukowana, chłodzenie i taktowanie. Na karcie zainstalowano 512 MB pamięci GDDR3. Tym razem naklejka producenta znajduje się na całej osłonie radiatora, a nie tylko na wentylatorze.
Cena karty (sugerowana) jest identyczna, jak w przypadku produktu HIS i wynosi 1450 złotych brutto.
ASUS EAH2900XT
Do grona producentów oferujących karty z układem Radeon HD 2900 XT dołącza także ASUS. Do testów otrzymaliśmy model EAH2900XT z 512 MB pamięci GDDR3 i taktowaniem 743/828 MHz, odpowiednio dla układu graficznego i pamięci (zegary zgodne z zaleceniami AMD). Produkt będzie oferowany w sugerowanej cenie 1449 złotych brutto - czyli również identycznie, jak w przypadku pozostałych kart. Na karcie umieszczono obrazek z gry S.T.A.L.K.E.R.: Shadow of Czernobyl.
Do swojej karty ASUS dołącza kabel S-Video, kabel HDTV, dwa kable zasilające, przelotki DVI->D-Sub, DVI->HDMI, mostek CrossFire, sterowniki, grę S.T.A.L.K.E.R., Black Box (m.in. Half-Life 2: Episode 2), oprogramowanie firmy ASUS, instrukcję instalacji i etui na płyty. Wyposażenie karty jest zatem najlepsze z wszystkich opisywanych modeli (dwie pełne wersje gier).
Platforma testowa
Kartę ATI Radeon HD 2900 XT przetestowaliśmy w komputerze z procesorem Intel Core 2 Extreme X6800 (2,93 GHz) i 2 GB pamięci DDR2 800. Szczegółowa specyfikacja zestawu poniżej:
| Komponenty zestawu testowego | ||
| Typ komponentu | Model | Dostarczył |
| Procesor | Intel Core 2 Extreme X6800 (2,93 GHz) | redakcyjny |
| Wentylator | Scythe Infinity | www.zenfist.pl |
| Płyta główna | Intel D975XBX | redakcyjna |
| Pamięć | 2 GB DDR2 800 MDT (5-5-5-12) | redakcyjne |
| Dysk twardy | Seagate Barracuda 7200.8 400 GB | www.seagate.com |
| Napęd optyczny | NEC ND-4571A (DVD±RW DL) | redakcyjny |
| Monitor | IBM P275 (21") | redakcyjny |
| Zasilacz | Antec TruePower Trio 550 W | www.cooling.pl |
Na komputerze zainstalowaliśmy system Windows XP Professional SP2 i sterowniki do płyty głównej (Intel INF 8.1.1.1010). Karty z układami NVIDII zostały przetestowane ze sterownikami ForceWare 158.19. Kartę ATI Radeon HD 2900 XT przetestowaliśmy z nieoficjalnymi sterownikami 8.37.4-070419a.
Testy - uwagi
Do Radeona HD 2900 XT porównamy wszystkie topowe karty NVIDII - od najwolniejszego GeForce 8800 GTS 320 MB do wersji 8800 Ultra, ze szczególnym uwzględnieniem modelu 8800 GTS z 640 MB pamięci, ponieważ właśnie ta karta będzie bezpośrednim konkurentem cenowym nowego Radeona. Wydajność przedstawimy w dwóch testach 3DMark i zestawie dziewięciu gier. Zdecydowaliśmy się wyłącznie na testy w trybach 1600x1200 oraz 2048x1536, z wygładzaniem krawędzi i bez tego dodatku. Dodatkowo na wykresach pokażemy wydajność tandemu 2900 XT CrossFire. Uprzedzając Wasze pytania, w czasie testowania nie mieliśmy dwóch kart GeForce 8800 GTS, by sprawdzić ich wydajność w trybie SLI. Tę kwestię poruszymy w osobnym artykule, który opublikujemy w niedalekiej przyszłości.
W osobnej publikacji zwrócimy uwagę na obciążenie procesora w czasie odtwarzania filmów w rozdzielczości HD (1920x1080), a także sprawdzimy wyższe tryby wygładzania krawędzi (12- i 24X). Na publikację tych testu zabrakło nam trochę czasu (wciąż testujemy karty do porównania). Jesteśmy również w trakcie przesiadki na system Windows Vista - zamierzamy sprawdzić wydajność kart także w tym środowisku (przypuszalnie jutro). O wszelkich aktualizacjach będziemy Was informować w aktualnościach.
Zaczynamy!
3DMark05
Według starszej wersji benchmarka, Radeon HD 2900 XT dysponuje trochę wyższą wydajnością od GeForce 8800 GTS. Przewaga jest najbardziej widoczna w trybie 1024x768; w ustawieniach z wygładzaniem krawędzi zmniejsza się.
3DMark06
W 3DMarku06 Radeon również nie dał się wyprzedzić karcie z układem 8800 GTS. Przewaga tego pierwszego jest dość wyraźna - od 6 do 18 procent.
F.E.A.R.
W trybie 1600x1200 nowy Radeon wypada bardzo obiecująco. O 15% lepiej od GeForce 8800 GTS.
W trybie z 4-krotnym wygładzaniem krawędzi karty dysponują podobną wydajnością. Dobrze skaluje się duet CrossFire - wydajność wzrasta o 77%.
Oba testy w 2048x1536 wypadają tak samo - na kilkunastoprocentową korzyść Radeona HD 2900 XT.
Doom 3
Doom 3, mimo sędziwego wieku, w naszym zestawieniu znalazł się przypadkiem. Nasza instalacja gry Prey odmówiła posłuszeństwa i nie działała nawet po ponownej reinstalacji. Trzecia odsłona Dooma posłuży nam zatem jako reprezentant gier OpenGL. Poniżej wyniki:
1600x1200 to zdecydowanie zbyt niski tryb graficzny dla kart nowej generacji (przynajmniej przy procesorze klasy Core 2 Extreme X6800). Wyniki mówią nam niewiele. Przekonajmy się więc, co stanie się, gdy dołożymy wygładzanie krawędzi.
Od razu ciekawiej :-) Radeon HD 2900 XT pozytywnie zaskoczył nas swoją wydajnością! Produkt jest o 24% bardziej wydajny od GeForce 8800 GTS i wcale nie ma tak daleko do dużo droższego modelu 8800 GTX.
W wysokich trybach 2048x1536 mamy identyczną sytuację. W tej samej kategorii cenowej karta z układem ATI Radeon wygrywa z korespondującym produktem NVIDII w grze na silniku OpenGL - to zaiste pamiętna chwila ;-)
Far Cry
Far Cry ma już prawie 3 lata, jednak nadal świetnie sprawdza się w roli benchmarka nowych kart graficznych. Ponadto pozwala ocenić, jak nowe karty mogą zachowywać się w nieco starszych już tytułach, w które wciąż gra wiele osób.
Pierwszy pomiar i pierwsza niespodzianka: akcelerator z układem Radeon HD 2900 XT uzyskuje 30-procentową przewagę nad konkurencyjnym 8800 GTS. Tandem kart w CrossFire nie może rozwinąć skrzydeł przy naszym procesorze.
Radeon 2900 najwyraźniej ma problem z wygładzaniem krawędzi (podobnie będzie w Counter-Strike: Source) - po jego włączeniu wydajność karty drastycznie spada. GeForce 8800 GTS tym razem nie miał więc trudnego zadania.
W 2048x1536 Radeon jest już jednakże o 37% szybszy...
Następnie ponownie przegrywa z 8800 GTS.
Counter-Strike: Source
W rozdzielczości 1600x1200 wąskim gardłem okazał się nasz procesor - wszystkie karty mają podobne wyniki.
Bardzo słabo wypadł nowy produkt AMD w czasie pomiaru z anty-aliasingiem. Karta uzyskała najniższy wynik, gorszy nawet od Radeona X1950 XTX. Od firmy AMD dostaliśmy jednak informację, że problem jest znany i zespół pracuje już nad odpowiednią poprawką w sterownikach.
W 2048x1536 wyniki wracają do normy. GeForce 8800 GTS góruje tutaj nad Radeonem HD 2900 XT.
Poniżej możemy zobaczyć powtórkę sytuacji sprzed chwili. Karta z układem R600 radzi sobie bardzo licho...
Company of Heroes
Grę zaktualizowaliśmy do wersji 1.3, wybraliśmy najwyższe dostępne opcje szczegółowości grafiki, a następnie skorzystaliśmy z wbudowanego w grę trybu sprawdzenia wydajności. Prezentowane na wykresach liczby to średnie wartości FPS podawane przez grę. Nie podajemy wyników z wygładzaniem krawędzi, bo zwyczajnie nie udało nam się zmusić gry (względnie sterowników) do aktywacji anty-aliasingu. Mamy nadzieję, że zostanie to poprawione w nowszych sterownikach.
Wynik testu bardzo nas zaskoczył - Radeon HD 2900 XT wypadł aż o 34% lepiej niż GeForce 8800 GTS 640 MB. Całkiem sprawnie radzi sobie również tandem dwóch kart.
Podobna różnica dzieli rywali w wyższej rozdzielczości. Radeon HD 2900 XT zbliża się do GeForce 8800 GTX - całkiem nieźle! Dzięki CrossFire zyskujemy 66% dodatkowej wydajności.
Supreme Commander
Supreme Commander to gra, która dobrze nadaje się do porównania wydajności całego systemu, ale i samej karty graficznej. Po odtworzeniu wbudowanej sekwencji gra generuje specjalny plik, w którym zawarte jest całe mnóstwo informacji pomiarowych - w tym również minimalna, średnia i najwyższa liczba FPS.
Według testu, w 1600x1200 obie karty dysponują dość porównywalną wydajnością. GeForce 8800 GTS jest o niecałą klatkę na sekundę szybszy.
Podobne wnioski wynikają z testu szybkości wyświetlania obrazu z aktywnym wygładzaniem krawędzi 4X.
Niespodziewanie w trybie 2048x1536 na prowadzenie wychodzi karta z układem ATI Radeon. Jej przewaga nad GeForcem nie jest duża, jednak przekracza 10%.
Po włączeniu "upiększaczy" obrazu wydajność obu kart ponownie wyrównuje się.
Jak widać, Supreme Commander to gra, w której CrossFire w ogóle nie działa - będziemy musieli zaczekać na update sterowników. W obecnej ich wersji najwyraźniej nie dodano odpowiedniego profilu ustawień dla tytułu.
Serious Sam II
W pierwszym trybie Radeon HD 2900 XT radzi sobie bardzo dobrze, uzyskując dużo wyższe wyniki od GeForce 8800 GTS. Przewaga karty AMD sięga 30%.
Po włączeniu wygładzania krawędzi GeForce wychodzi jednak na prowadzenie.
W 2048x1536 mamy natomiast powtórkę z rozdzielczości 1600x1200.
I znowu przetasowanie w trybie z wygładzaniem krawędzi - GeForce 8800 GTS wypada o 20% lepiej.
Serious Sam II to jeden z tytułów, gdzie zysk z CrossFire nie zachęca do nabycia drugiej karty - wynosi maksymalnie 37% w 2048x1536 z wygładzaniem krawędzi.
S.T.A.L.K.E.R.
S.T.A.L.K.E.R. to jeden z najnowszych przedstawicieli gatunku FPS. Gra wykorzystuje bardzo zaawansowany silnik graficzny, który obsługuje setki dynamicznych świateł, prawie milion polygonów na każdą ramkę, miękkie cienie i efekty post-processingu. Z powodu metody renderingu, którą wybrali twórcy, gra nie działa ze sprzętowym wygładzaniem krawędzi oferowanym przez dostępne na rynku układy 3D. Z tego powodu zmuszeni byliśmy zrezygnować z testów anty-aliasingu i poprzestać na włączonym filtrowaniu anizotropowym 16X. Wszystkie opcje w grze ustawiliśmy na maksymalne wartości (także dystans widzenia).
Już pierwszy pomiar bardzo nas zaskoczył. Zobaczcie sami:
Nawet "poczciwy" Radeon X1950 XTX wypadł lepiej, niż najszybsze karty NVIDII. Będziemy starać się wyjaśnić przyczynę tych bądź co bądź niespodziewanych rezultatów.
W 1600x1200 sytuacja przedstawia się bardzo podobnie do poprzedniego wykresu.
Dopiero w 2048x1536 wyniki nieco bardziej "normalnieją". Mimo wszystko, Radeon HD 2900 XT dysponuje w tym środowisku wydajnością na poziomie GeForce 8800 GTX. Dość dobrze wypada tryb CrossFire - zysk z drugiej karty wynosi 65%.
Oblivion: Shivering Isles
Zainstalowaliśmy najnowszy dodatek do gry The Elder Scrolls IV: Oblivion, który wnosi kilka poprawek i usprawnień do ogólnej jakości grafiki. Test przeprowadziliśmy na otwartej przestrzeni, w pobliżu jednej z Oblivion Gate. Benchmark polegał na biegu w kierunku portalu, w czasie gdy kilka piekielnych stworzeń atakuje gracza czarami.
W 1600x1200 bez wygładzania krawędzi Radeon HD 2900 XT wyprzedza GeForce 8800 GTS 640 MB o przeszło 16%. Nie pokażemy wyników z trybu z włączonym wygładzaniem 4X, ponieważ... anty-aliasing w 1600x1200 na nowej karcie AMD po prostu nie działa - czekamy na aktualizację sterowników.
Podbijamy rozdzielczość... i Radeon ponownie uzyskuje wyższe wyniki od swojego rywala. Tym razem o niecałe 19%. Karcie AMD nie tak daleko do GeForce 8800 GTX.
Co ciekawe, wygładzanie krawędzi poprawnie funkcjonuje w rozdzielczości 2048x1536. Świetnie radzą sobie dwie karty Radeon HD 2900 XT w trybie CrossFire - po dołożeniu drugiego akceleratora wydajność wzrosła o 85%.
Podkręcanie
Do podkręcania karty wykorzystaliśmy program AMD GPU Clock Tool. Aplikacja pozwala nie tylko na podkręcanie karty, ale także monitorowanie jej temperatury (o czym na kolejnej stronie).
Nasza zabawa w podkręcanie potwierdza krążące od jakiegoś czasu w Sieci informacje. Układ graficzny podkręcił się z 743 do 830 MHz. Pamięci, pracujące domyślnie z częstotliwością 828 MHz, udało nam się zmusić do stabilnej pracy z zegarem 970 MHz. Nasze wyniki uzyskaliśmy z dwoma 6-pinowymi wtyczkami PCI-E wpiętymi w kartę. Na razie nie wiemy, czy skorzystanie z wtyku 8-pinowego cokolwiek zmieni. Poniżej kilka wyników na podkręconej karcie:
Przyrost wydajności waha się od 6% w 3DMarku06, do 9% w grze S.T.A.L.K.E.R., co nie jest imponującym efektem. Lepsze to niż nic ;-)
Temperatura
Sprawdziliśmy temperaturę karty ATI Radeon HD 2900 XT. Okazuje się, że układ graficzny R600 działa z niższą temperaturą, niż konkurencyjny GeForce 8800 GTS - zarówno w spoczynku, jak i pod obciążeniem. Nasze pomiary wskazują na 3 stopnie przewagi Radeona w czasie pracy w środowisku 2D, która w czasie testu 3DMark06 powiększa się do 8 "kresek" w skali Celsjusza.
Karta w dotyku rzeczywiście jest trochę chłodniejsza od obu modeli GeForce 8800. Najcieplejszym elementem produktu jest metalowa ramka z tylnej strony płytki drukowanej - nie da się na niej dłużej przytrzymać palca. Niższa temperatura pracy ma jednak swoją cenę...
Poziom głośności
...którą jest, niestety, wyższy poziom głośności. I to nie trochę, lecz znacznie wyższy. W trybie 2D karta działa bardzo cicho - dokładnie tak samo, jak GeForce 8800 GTS i GTX. Problemy zaczynają się po przejściu w środowisko 3D - cooler chłodzący układ R600 rozkręca się wówczas do wysokich obrotów. Wprawdzie nie jest tak źle, jak w kartach X850 XT PE czy X1800 XT, ale dźwięk jest wyraźnie słyszalny nawet z odległości 2-3 metrów. Sytuację ratuje trochę zamknięcie obudowy - wtedy można to zaakceptować po jakimś czasie, choć daleko tutaj do cichej, komfortowej pracy GeForce 8800 GTS (którego turbina nie przyspieszyła nawet po długim "katowaniu" testem 3DMark06 w trybie 2048x1536 z wygładzaniem 4X).
Pobór mocy
Kolejnym interesującym aspektem jest pobór mocy tego "potwora". Tutaj również wyniki nie są obiecujące, chociaż ten czynnik dla potencjalnego użytkownika karty ma z pewnością mniejsze znaczenie od głośności (jeśli kogoś stać na kartę za 1400 złotych, to raczej nie korzysta z zasilacza o mocy poniżej 400 watów).
Podłączyliśmy do zestawu testowego miernik poboru mocy i obserwowaliśmy jego wskazania, podmieniając w międzyczasie tylko karty graficzne. Wartości na wykresie obrazują pobór mocy całego komputera. Oto jak prezentują się nasze pomiary:
Okazuje się, że Radeon HD 2900 XT to najbardziej łakoma na prąd karta, jaką kiedykolwiek testowaliśmy w redakcji. Według naszych pomiarów, akcelerator potrzebuje ok. 180 W mocy. Jest to wartość o jakieś 70 W większa niż dla GeForce 8800 GTS. Ogólny pobór mocy jest najbardziej zbliżony do GeForce 8800 Ultra. W zdumienie wprawił nas również zmierzony pobór dla tandemu CrossFire - niemal 500 W! Jeśli podmienić procesor na czterordzeniowy, dołożyć kartę dźwiękową i kolejny dysk twardy, nie obejdzie się bez jednostki o mocy co najmniej 600 W - zalecalibyśmy raczej zasilacz 800-watowy.
Podsumowanie
ATI Radeon HD 2900 XT to produkt stanowiący konkurencję dla modeli kart graficznych z układem GeForce 8800 GTS 640 MB - obie propozycje znajdują się dokładnie w tym samym segmencie cenowym - około 1400 złotych. Z naszych testów wynika, że choć sterowniki dla nowego Radeona wymagają jeszcze pewnych poprawek (dziwnie niskie rezultaty w Far Cry i Counter-Strike: Source z włączonym wygładzaniem krawędzi; niedziałający anty-aliasing w Oblivionie w 1600x1200), to karta AMD już teraz dysponuje ogólnie wyższą wydajnością od swojego najbliższego przeciwnika. Akcelerator odniósł bowiem zwycięstwo w większości gier (w tym nowszych Company of Heroes, S.T.A.L.K.E.R. i Oblivion: Shivering Isles), składających się na nasz zestaw testowy. Wyraźnie przegrał natomiast tylko w dwóch: Counter-Strike: Source i Far Cry.
Wydajność to jednak nie jedyny istotny aspekt - znaczenie ma również poziom generowanego hałasu i pobór mocy (modny ostatnimi czasy stosunek wydajności do apetytu na prąd). W kwestii zapotrzebowania na prąd, bezdyskusyjnie lepszy okazuje się produkt NVIDII - karta 8800 GTS potrzebuje ok. 60-70 watów mniej. Szacowany pobór mocy Radeona HD 2900 XT, wynoszący 180 W, może wprawdzie w pierwszej chwili przyprawić o zawrót głowy, jednak nie przewidujemy, by w praktyce miało to duże znaczenie dla użytkowników. Jak już wcześniej napisaliśmy, osoby decydujące się na zakup takiej karty raczej nie będą mieć słabych zasilaczy przeciętnych producentów, a raczej jednostki wyższej klasy. Nie zmienia to jednak faktu, że w kategorii wydajność/pobór mocy to rozwiązanie NVIDII góruje.
Dużo ważniejsza dla potencjalnych nabywców jest cicha praca karty graficznej, a na tym polu to również GeForce 8800 GTS prezentuje się lepiej - karta jest po prostu bardzo cicha, podczas gdy Radeon HD 2900 XT jest wyraźnie słyszalny w zamkniętej obudowie. Nie jest to co prawda irytujący odgłos, ale dla wielu osób może stanowić minus (choć w czasie grania przy włączonych głośnikach karty już nie słychać, a w trybie 2D jest niemal niesłyszalna).
Jeśli mielibyśmy wybrać pomiędzy Radeonem HD 2900 XT a GeForce 8800 GTS, zdecydowalibyśmy na Radeona. Na plus karty przemawiają głównie wyższe osiągi, a także możliwość przesyłania sygnału HDMI - obrazu i dźwięku, co może spodobać się entuzjastom niewielkiej liczby kabli i materiałów wideo high-definition. Minusami karty są głośność i pobór mocy, jednak nie dla każdego. Ci, dla których są to cechy nie do zaakceptowania, mogą wybrać kartę z układem NVIDII. Z obu produktów można być równie usatysfakcjonowanym, zależnie od preferencji i od tego, na co położymy główny nacisk. Z tego powodu przyznajemy karcie naszą rekomendację.
W tej chwili trudno wyrokować, która karta okaże się lepsza w środowisku DirectX 10. Na odpowiednie gry będziemy musieli zaczekać jeszcze pół roku, więc dopiero wtedy przekonamy się, która architektura sprawdzi się lepiej. Pewien przedsmak oferuje jednak gra Call of Juarez (z patchem DirectX 10). Jeśli wierzyć publikowanym w Sieci testom, nowy Radeon zyskuje pewną przewagę nad konkurentem (my przeprowadzimy własne testy już jutro).