R E K L A M A
Radeon X1950 Pro to następca modelu X1900 GT. Specyfikacja techniczna obydwu układów jest podobna: Radeona X1950 Pro wyposażono w 36 jednostek pixel shader, 8 jednostek vertex shader i 256-bitową szynę danych do pamięci (w przypadku najszybszego modelu X1950 XTX to odpowiednio 48 jednostek pixel shader i 8 jednostek vertex shader). Nowy procesor graficzny wykorzystuje jednak zupełnie inny rdzeń o nazwie kodowej RV570. Dla przypomnienia, Radeon X1900 GT bazuje na rdzeniu R580 z zablokowanymi lub uszkodzonymi potokami. RV570 to natomiast układ, który od samego początku ma 36 jednostek Pixel Shader, a co za tym idzie - mniejszą powierzchnię i liczbę tranzystorów (około 330 milionów). Ponadto układ produkowany jest w zakładach TSMC w nowocześniejszym, 80-nanometrowym procesie technologicznym. Dzięki mniejszym rozmiarom samego rdzenia, chip ma wytwarzać mniej ciepła niż jego poprzednik. W następstwie powyższych zmian zmniejszeniu mają ulec również koszty produkcji, dzięki czemu Radeon X1950 Pro będzie tańszy od X1900 GT. Taktowanie układu graficznego wynosi 575 MHz, czyli tak samo jak w modelu X1900 GT. Zmianie uległa jednak częstotliwość pracy pamięci - wynosi teraz 1380 MHz efektywnie. Nie spodziewamy się wielu fabrycznie podkręconych akceleratorów ze względu na to, że na drodze do łatwego podkręcania stoi wysoka liczba tranzystorów i standardowa prędkość pracy GPU, która nawet domyślnie jest niemała.
Do opisanych powyżej zmian w budowie rdzenia należy doliczyć jeszcze jedną: RV570 zawiera zintegrowany silnik składający (compositing engine), udostępniając tym samym natywną obsługę CrossFire (szerzej na ten temat na następnej stronie). Wreszcie obejdzie się bez konieczności zakupu specjalnej karty CrossFire Edition i zewnętrznego połączenia kablem. Na zdjęciu karty referencyjnej wyraźnie widzimy dwa złącza służące do wewnętrznego łączenia ze sobą kart.
Sugerowana cena kart Radeon X1950 Pro wynosi 200 euro. W swojej cenie nowe modele będą zatem konkurować z GeForce 7900 GS.
Nowe oblicze CrossFire
Być może najważniejszą innowacją w Radeonie X1950 Pro jest zintegrowany w układzie graficznym moduł, który odpowiada za łączenie ze sobą wyników pracy akceleratorów w trybie CrossFire. To zmiana, która stawia technologię ATI w znacznie korzystniejszym świetle. Silnik składający, tzw. compositing engine, wbudowano w układ graficzny (dotychczas był wlutowany na kartach jako osobny chip). W pierwszych odsłonach CrossFire wymiana danych pomiędzy kartami następowała za pomocą transmiterów TMDS, które - nie ukrywajmy - dobrze nadają się do przesyłania obrazu, a nie do wymiany danych opisujących trójwymiarową przestrzeń. Teraz, gdy wreszcie zintegrowano oba układy, transmisja danych może być dokonywana za pomocą mostka (aż chce się powiedzieć: "mostka SLI" ;-) umieszczonego przy górnej krawędzi karty.
Dwa złącza to w rzeczywistości niezależne, 12-bitowe kanały. Przy łączeniu akceleratorów ATI zaleca użycie dwóch mostków, mimo że technicznie tylko jeden jest wymagany. Jako że z każdą kartą otrzymujemy elastyczny mostek, nie musimy się martwić o obowiązek zakup dodatkowej sztuki. Przy połączeniu kart parą mostków, maksymalna obsługiwana rozdzielczość pracy tandemu wynosi 2560x2048. Według ATI, podzielenie połączenia na dwa kanały w przyszłości umożliwi stosowanie 3, czy nawet 4 równolegle pracujących akceleratorów. Nie wykluczona jest również możliwość dołączenia do tandemu Radeonów dedykowanej karty do obliczeń fizyki.
ASUS EAX1950PRO
Jednym z pierwszych akceleratorów opartych o układ Radeon X1950 Pro jest karta ASUS EAX1950PRO.
Produkt wyposażano w dwuslotowy system chłodzenia zaprojektowany przez firmę ASUS. Ma on postać radiatora ze zintegrowaną turbinką, która wydmuchuje rozgrzane powietrze w kierunku tylnych zaślepek obudowy. Z tego powodu zalecamy odsłonięcie przynajmniej jednej z nich, aby powietrze mogło zostać efektywnej odprowadzone poza obudowę. Radiator wykonano z aluminium i wyposażano w pojedynczy ciepłowód. Poza schładzaniem układu graficznego, moduł chłodzi również układy pamięci. Co ważne, turbinka jest bardzo cicha - nie słychać jej nawet w czasie obciążenia. Kartę pod tym względem można porównać do najcichszych aktywnych rozwiązań na rynku (wentylatory marki Zalman czy Arctic Cooling).
Taktowanie układu graficznego wynosi dokładnie 581 MHz, czyli odrobinę wyżej niż zaleca ATI. Pamięci pracują natomiast z prędkością efektywną 1404 MHz, czyli także nieco ponad zegar referencyjny. Karta udostępnia ponadto 256 MB pamięci GDDR3. Nietypowa jest lokalizacja 6-pinowego gniazdka zasilającego - umieszczono go dokładnie po środku laminatu.
Na śledziu umieszczono dwa gniazda DVI-I oraz wyjście TV/HDTV.
W zestawie otrzymujemy przejściówkę DVI->D-Sub, kabel HDTV i kabel zasilający.
W pudełku znaleźliśmy także etui na płyty, instrukcję instalacji oraz płyty ze sterownikami i oprogramowaniem firmy ASUS (np. Splendid).
Sugerowana cena karty ASUS EAX1950PRO wynosi 789 zł brutto.
PowerColor X1950 PRO
Nie mniej ciekawie wygląda chłodzenie karty PowerColor X1950 PRO. Akcelerator wyposażono w popularny system chłodzenia Accelero X2 firmy Arctic Cooling.
Przez żeberka aluminiowego radiatora przebiega 6 ciepłowodów (heat-pipes). Z radiatorem zintegrowano 60-milimetrowy wentylator, który jest naprawdę bardzo cichy. Jeśli podzespoły komputera nie są chłodzone całkowicie bezgłośnie, to najprawdopodobniej odruchowo zerkniecie, czy wentylator Accelero w ogóle pracuje (jest aż tak cichy!). Ważnym elementem wentylatora jest znajdujący się w jego podstawie, gumowy materiał absorbujący wibracje wiatraka i zapobiegający przenoszeniu się wibracji z obudowy. Wystający z prawej strony "daszek" (lepiej widoczny na rzucie z góry) to z część Voltage Converter Cooling, czyli wymuszonego przepływu powietrza, skierowanego na gorące obszary płytki PCB. Porównując poziom głośności systemów chłodzenia kart PowerColor i ASUS, ciężko wskazać zdecydowanego faworyta - oba wiatraki są ciche.
Układ graficzny działa z częstotliwością 594 MHz, a towarzysząca mu pamięć GDDR3 taktowana jest zegarem efektywnym 1390 MHz. Dzięki wyższemu zegarowi pracy GPU, karta powinna być minimalnie szybsza od modelu Asusa. Na karcie producent umieścił 256 MB pamięci.
Na blaszce mocującej znajdują się dwa złącza DVI i gniazdo VIVO, dzięki któremu będziemy mogli przechwytywać materiał wideo z zewnętrznych źródeł obrazu.
Wraz z kartą otrzymujemy przejściówkę DVI, kabel zasilający, kabel HDTV, przewód S-Video oraz kabel VIVO. W zestawie znajduje się również instrukcja obsługi, płyta ze sterownikami i oprogramowaniem firmy CyberLink.
Sugerowana cena karty PowerColor wynosi ok. 800 zł brutto.
Zestaw testowy
Zestaw testowy | ||
Typ komponentu | Model | Dostarczył |
Procesor | AMD Athlon 64 FX-57 (2,8 GHz) | www.amd.com |
Płyta główna | ASUS A8N32-SLI Deluxe | pl.asus.com |
Wentylator | Thermalright XP-120 + Akasa Amber 120 | www.cooling.pl |
Pamięć | 1 GB DDR400 (OCZ Platinum EL PC3200) | redakcyjna |
Dysk twardy | Seagate Barracuda 7200.8 400 GB | www.seagate.com |
Napęd optyczny | LG GSA-4040B (DVD±RW) | redakcyjny |
Monitor | LG Flatron 915FT Plus (19") | redakcyjny |
Zasilacz | Topower TOP-558P6 | www.zenfist.pl |
Na komputerze zainstalowaliśmy system Windows XP Professional SP2 i sterowniki do płyty głównej (6.85). Karty Radeon X1950 Pro przetestowaliśmy z driverkami Catalyst 6.9.
Testy wydajności przeprowadziliśmy za pomocą naszego standardowego zestawu benchmarków i gier. Zdecydowaliśmy się przedstawić wyniki z dwóch trybów graficznych: 1280x1024 i 1280x1024 z włączonym wygładzaniem krawędzi i filtrowaniem anizotropowym. W takich właśnie ustawieniach najprawdopodobniej będą grać przyszli posiadacze Radeona X1950 Pro. Do 1600x1200 z anty-aliasingiem karta może okazać się już niewystarczająca (zwłaszcza w najnowszych grach, jak F.E.A.R. czy Oblivion).
Z powodu tymczasowego braku odpowiedniej płyty głównej, niestety nie udało nam się sprawdzić działania technologii CrossFire. W przyszłym tygodniu przetestujemy jednak działanie kart X1950 Pro w tandemie i opiszemy wrażenia - na przykład w jednej z aktualności lub w kolejnej recenzji.
Jeszcze tylko słowo na temat wysokiej różnicy wydajności kart X1950 Pro i X1900 GT w niektórych testach - model X1900 GT testowaliśmy kilka miesięcy temu, stąd za większe różnice mogą odpowiadać usprawnienia wydajności w sterownikach Catalyst. Dotyczy to szczególnie F.E.A.R. i Age of Empires III. W rzeczywistości różnica dzieląca oba modele, jak się zaraz przekonacie, wynosi ok. 5-6%.
Zaczynamy!
3DMark05
W 3DMark05 karta PowerColor, zgodnie z naszymi przypuszczeniami, wypadła minimalnie lepiej od modelu Asusa. Taka różnica będzie się utrzymywać we wszystkich pozostałych testach. Radeon X1950 Pro jako taki uzyskał wynik wyższy nawet od GeForce 7950 GT - karty kosztującej przynajmniej 1100 zł!
3DMark06
3DMark06 wykazał zaś, że to GeForce 7950 GT jest szybszy. Karty Radeon X1950 Pro znacznie wyprzedziły standardowego GeForce 7900 GS, jednak uzyskały o 100 punktów gorszy wynik od fabrycznie podkręconej karty Galaxy 7900 GS.
F.E.A.R.
W F.E.A.R. widzimy podobną sytuację jak w 3DMarku06 - akceleratory z układem Radeon X1950 Pro wyprzedziły Radeona X1900 GT, X1800 XT i GeForce 7900 GS, ale nieznacznie uległy szybkiemu modelowi od Galaxy.
Włączenie "upiększaczy" obrazu nie zmieniło kolejności kart - Radeon X1950 Pro nadal lepszy od standardowej karty GeForce 7900 GS.
Call of Duty 2
W rozdzielczości 1280x1024 testowane karty radzą sobie o włos lepiej od GeForce 7950 GT. Różnica dzieląca modele X1950 Pro i X1900 GT jest tutaj najlepszym przykładem tej realnej - nowszy produkt jest szybszy o ok. 5%.
W trybie z wygładzaniem krawędzi Radeony X1950 Pro zrównały się ze starszym modelem X1800 XT i GeForce 7900 GT. GeForce 7950 GT tym razem nie dał jednak za wygraną.
Prey
Prey to tytuł bazujący na silniku gry Doom 3, w którym od zawsze lepiej radziły sobie karty z układami NVIDII. Mimo tego, obu kartom X1950 Pro udało się uzyskać lepszy rezultat od GeForce 7900 GS. Przegrały jednak z kartą Galaxy, o znacznie podwyższonych zegarach pracy.
Age of Empires III
W Age of Empires III lepiej czują się natomiast karty z układami ATI Radeon. W trybie 1280x1024 akceleratory ASUS i PowerColor nie dały szans GeForce 7900 GS, pokonując nawet model 7900 GT.
Jeśli chcecie pograć w Age of Empires III z wygładzonymi krawędziami, to Radeon X1950 Pro okazuje się być dużo lepszym wyborem nawet od GeForce 7950 GT.
Counter-Strike: Source
Pierwszy test w Counter-Strike: Source w zasadzie powiedział nam jedynie, że wąskim gardłem jest nasz procesor. Miejmy nadzieję, że już niedługo przesiądziemy się na szybszy model.
W bardziej wymagających ustawieniach na prowadzeniu, przed GeForce 7900 GS (także Galaxy), znalazły się karty Radeon X1950 Pro.
The Elder Scrolls IV: Oblivion
W głośnym Oblivionie karty z układem Radeon X1950 Pro uzyskały lepszy wynik niż GeForce 7950 GT. Oba akceleratory wyprzedziły GeForce 7900 GS o przeszło 30% - to bardzo duża różnica.
Podkręcanie
Podkręcanie, jak zresztą przewidywaliśmy, wypadło przeciętnie. Karta PowerColor X1950 PRO działała stabilnie przy zegarach 655/775 MHz (domyślnie 595/695 MHz). Model firmy ASUS wypadł trochę słabiej - maksymalne taktowanie ustaliliśmy na poziomie 630/775 MHz (standardowe zegary wynoszą 581/702 MHz). Generalnie po Radeonie X1950 Pro nie należy spodziewać się zbyt wiele - wzrost wydajności po podkręceniu sięga maksymalnie 10-11% (w przypadku karty PowerColor).
Odczyty temperatury mogliśmy zanotować jedynie w przypadku akceleratora PowerColor - wówczas w sterownikach, w zakładce Overdrive, widzieliśmy wartość temperatury GPU. W trybie spoczynku temperatura wynosiła 37 stopni Celsjusza. Po dużym obciążeniu wzrastała do 43 stopni, zaś po podkręceniu (w czasie obciążenia) wzrastała jeszcze trochę, do 48 stopni. Nie udało nam się sprawdzić temperatury karty Asusa. Z dziwnego powodu w sterownikach w ogóle nie było zakładki Overdrive. Być może to problem samych driverków, ponieważ w czasie testu korzystaliśmy z nieoficjalnej paczki Catalyst 6.9 (zmodyfikowanej do obsługi kart X1950 Pro).
Podsumowanie
R E K L A M A
Z przeprowadzonych testów wynika, że Radeon X1950 Pro to lider wydajności w segmencie kart poniżej 800 zł - w każdym z przeprowadzonych testów układ pokonał GeForce 7900 GS. Niestety, ATI nie ma łatwo - zdając sobie sprawę z ogromnej popularności podkręconych odmian GeForce 7900 GS, mieszczących się w tym samym przedziale cenowym, postanowiliśmy w teście załączyć wyniki karty Galaxy GeForce 7900 GS. Jak się okazało, wydajność obu akceleratorów jest dosyć wyrównana - raz wygrywa podkręcony GeForce 7900 GS (F.E.A.R., Prey), innym razem to Radeon wychodzi na prowadzenie (Oblivion, Age of Empires III, Counter-Strike: Source). Ciekawszym wyborem wydaje się być jednak propozycja ATI. Warto bowiem zwrócić uwagę, że przewaga karty Galaxy w F.E.A.R. wynosi zaledwie kilka klatek (5%) - to raczej niezauważalna różnica; dużo większe różnice widoczne są zaś w Prey. Z drugiej strony zwycięstwa Radeona X1950 Pro są na ogół bardziej odczuwalne - w Counter-Strike: Source jest o 9% lepszy, w Oblivionie o 14%, zaś w Age of Empires, przy włączonym wygładzaniu krawędzi, prawdopodobnie o jeszcze więcej (nie mamy co prawda wyniku karty Galaxy, ale ta będzie o kilka klatek szybsza od GeForce 7900 GT). W kilku testach układ ATI wyprzedził nawet GeForce 7950 GT, choć generalnie jest od niego wolniejszy. Radeon X1950 Pro pozwala ponadto na uruchomienie wygładzania krawędzi i efektów HDR niezależnie od wybranego tytułu. Ogólnie rzecz biorąc - Radeon X1950 Pro jest szybszy od typowych modeli GeForce 7900 GS i porównywalny (pod względem wydajności) z najwyżej podkręconymi ich wersjami. Wybór należy tutaj do Was i w dużym stopniu zależy od preferowanych gier, sympatii do danego producenta układu graficznego czy chęci podkręcania karty (modele 7900 GS podkręcają się lepiej niż przetestowane Radeony). Niemniej cieszy fakt, że ATI udało się stworzyć konkurencyjny układ dla tak udanych modeli NVIDII.
W końcu firma ATI wprowadziła możliwość wewnętrznego łączenia kart do pracy w trybie CrossFire. Na ten krok czekaliśmy bardzo długo. Połączenie mostkowe jest znacznie bardziej wygodne, niż stosowanie zewnętrznego kabla. Karty X1950 Pro stanowią wreszcie znakomite zastępstwo dla modeli X1900 GT - zarówno pod względem ceny, wydajności, jak i funkcjonalności technologii CrossFire.
Jeśli zaś chodzi o przetestowane dzisiaj karty, oba modele mają w zasadzie jeden wspólny mianownik: cichy system chłodzenia. Nie potrafimy wskazać konkretnego faworyta, ponieważ jedyną wyraźną zaletą karty PowerColor jest gniazdo VIVO, które może się przydać, jeśli zajdzie potrzeba zgrania materiału z zewnętrznego źródła. Pozostałe atuty karty, jak minimalnie wyższa wydajność (zauważalna jedynie w benchmarkach) czy lepszy wynik w podkręcaniu (zależny od egzemplarza), nie są już tak bezdyskusyjne. Z tego powodu zdecydowaliśmy przyznać nagrody obu kartom. Obie oferują wydajność porównywalną do fabrycznie podkręconych modeli GeForce 7900 GS (np. akceleratora Galaxy, który również otrzymał naszą rekomendację), zbliżony poziom głośności i atrakcyjną cenę. Uważamy, że przyszli posiadacze jednej z opisanych kart będą ze swojego wyboru równie zadowoleni, jak z zakupu szybkiej odmiany 7900 GS.
ASUS EAX1950PRO
Zalety
- Wysoka wydajność
- Bardzo cichy system chłodzenia
- Atrakcyjna cena
- Możliwość włączenia HDR i anty-aliasingu w każdej grze
Wady
- Chłodzenie zajmuje dwa sloty
Cena: 789 zł.
PowerColor X1950 PRO
Zalety
- Wysoka wydajność
- Bardzo cichy system chłodzenia
- Atrakcyjna cena
- Możliwość włączenia HDR i anty-aliasingu w każdej grze
- VIVO
Wady
- Chłodzenie zajmuje dwa sloty
Cena: około 800 zł.
Karty do testów dostarczyły firmy: