ABIT BD7II-RAID
ABIT BD7II-RAID to klasyczna płyta główna dla procesorów Celeron/Pentium 4 z chipsetem Intel 845E (Brookdale-E). Sam chipset nie jest już nowy, więcej na jego temat przeczytacie w naszej recenzji płyty MSI 845E Max2-BLR. Cóż ciekawego znajdziemy na płycie ABIT-a? Kartę sieciowa Fast Ethernet 10/100 Mbps, kodek dźwięku AC'97 Realteka oraz kontroler RAID HighPoint 374. W pudełku, obok samej płyty, producent umieścił płytkę CD z pakietem najpotrzebniejszych sterowników oraz dyskietkę z driverami do kontrolera RAID. Instrukcja obsługi napisana jest w języku angielskim, polskiej wersji brak. Dodatkowy śledź z gniazdami USB 2.0 również jest obecny w zestawie.
ABIT dodał też piłkę plażowa w swoich barwach (taka śmieszna, duża, dmuchana), zapominając o bardzo przydatnym śledziu z wyjściami mini-jack do tylnych głośników. Kodek na pokładzie płyty obsługuje dźwięk 5.1, więc zacząłem wymagać od producentów płyt głównych, by wyjścia do tylniej pary głośników znajdowały się osobno na śledziu. Dlaczego? Standardowo na płycie mamy trzy gniazdka mini-jack, będące wyprowadzeniami wyjść (i wejść) kodeka AC'97. Są to: Line Out (wyjście liniowe), Line In (wejście liniowe) oraz Mic In (wejście mikrofonowe). Jeśli chcemy wykorzystać dwie pary głośników (parę głośników na przód i parę na tył), musimy zrezygnować z wejścia Line In. Posiadacze tunerów telewizyjnych nie będą tym faktem uszczęśliwieni, gdyż urządzenia te podłączane są bezpośrednio z kartą muzyczną kabelkiem właśnie do wejścia Line In.
Płyta BD7II-RAID działa wspaniale. Stabilna w 100%, umożliwia bezproblemowe podkręcanie procesorów przy podnoszeniu im napięcia o 5, 10 i 15%. Wspaniałym patentem ABITa jest FIX PCI. Nieważne, jaką ustawimy częstotliwość FSB, szyny PCI oraz AGP taktowane są odpowiednio: 33 i 66 MHz. Nie musimy martwić się o przetaktowanie PCI i ewentualne uszkodzenie dodatkowych kart czy dysków twardych.
Poważną wadą chipsetu 845E jest brak oficjalnego wsparcia dla pamięci szybszych niż DDR266. Jeśli posiadamy pamięci DDR333 czy DDR400, to oczywiście będą one działać poprawnie, jednak taktowane zegarem zaledwie 266 MHz (a więc jako pamięci DDR266).
O przetaktowywaniu modułów DDR266 nie ma mowy (używany do testów moduł DDR266 na płytach MSI oraz ASUS dawał przetaktowywać się do częstotliwości 360 MHz). Dodatkowym problemem przy przetaktowywaniu pamięci na opisywanej płycie okazał się brak poprawnej współpracy dwóch - nawet identycznych - modułów pamięci. Toteż jeśli chcemy kręcić pamięci, powinniśmy zaopatrzyć się od razu w jeden moduł spełniający nasze oczekiwania także pod względem pojemności (zalecamy zatem nabyć od razu DIMM-a 512 MB).
ABIT IT7 MAX
Propozycja dla najwybredniejszych. Na tej płycie ABIT chciał umieścić wszystko, co tylko można. Czy mu się to udało? Zobaczmy!
Pierwsze spojrzenie na laminat i na usta ciśnie się okrzyk: "Ale ta płyta jest wielka!" Fakt, wymiary płyty robią wrażenie. Jeszcze większy szok wywołuje lista umieszczonych dodatków. Czterokanałowy kontroler RAID ATA133 (HPT 374), sześć gniazd USB 2.0, karta sieciowa Fast Ethernet 10/100 Mbps, 6-kanałowy kodek audio (5.1), dwa gniazda FireWire (IEEE 1394). Cóż, czegoś tu jednak brakuje... Spoglądamy na gniazda:
Płyta nie posiada złącz PS/2 dla klawiatury i myszki! Ewenement na rynku! ABIT postanowił wyznaczyć nowy trend w konstruowaniu płyt głównych, pozbywając ich archaicznych złączy. Skoro mamy tyle portów USB, możemy bez bólu skorzystać z klawiatury podłączanej pod ten port i wszystko gra. Czy aby na pewno?
Postanowiliśmy to sprawdzić. Do płyty podłączyliśmy dysk twardy z zainstalowanym systemem Windows 2000 Pro SP3 PL. System wykrył nowe urządzenia, zaczął je instalować, prosząc o podanie mu odpowiednich sterowników. Pojawił się jednak pewien problem. Kontroler USB nie został rozpoznany, a co za tym idzie - klawiatura nie była dostępna! Poczuliśmy bezradność...
Instalować system od początku? Zrobimy to, sprawdzając przy tym, jak zachowa się klawiatura USB podczas instalacji systemu. Spróbowaliśmy jednak powalczyć ze sterownikami, z nadzieją, że klawiaturę uda się jednak uruchomić.
Nasz błąd polegał na tym, ze klawiaturę podpięliśmy pod jedno z dwóch gniazd USB znajdujących się pod złączem karty sieciowej (na prawo od gniazdek audio). Są one sterowane przez kontroler VIA, wymagający specjalnych sterowników.
Tymczasem porty USB będące wyprowadzeniem kontrolera Intela znajdowały się po lewej stronie - cztery obok siebie (patrz fotka powyżej). I tam należało podpiąć klawiaturę. Po przepięciu klawiatury w jedno z czterech gniazd USB umieszczonych po lewej zrestartowaliśmy komputer. Chwila grozy i... sukces! Działa! Można zabrać się za instalowanie całej masy dodatków.
IT7 - ciąg dalszy
Zainstalowany system nie miał prawa działać niestabilnie. Komponenty użyte na płycie robią wrażenie bardzo solidnych, zrobionych z materiałów najwyższej jakości.
Kondensatory niczym nie przypominają tych z płyt ABIT BE6 (Intel 440BX) czy SE6 (Intel 815E), które po paru latach pracy potrafiły się... rozpadać! Niestety z przypadłością tą osobiście spotkaliśmy się dwukrotnie...
Mimo tak wielu dodatków, płyta posiada też 4 porty PCI oraz gniazdo AGP 4x. Spotkaliśmy się z opiniami, że cztery PCI to zdecydowanie za mało.Cóż więcej można dodawać? Kontroler SCSI, tuner telewizyjny, kartę do montażu wideo? Można zainstalować także lepszą kartę muzyczną i... więcej pomysłów nie przychodzi nam do głów. Sześć złącz IDE na płycie umożliwia podłączenie aż 12 urządzeń IDE (dysków twardych, czytników CD-ROM lub DVD-ROM, nagrywarek). 12 urządzeń zadowoli każdego - bez dwóch zdań.
W pudełku z płytą znajdziemy także trzy bardzo charakterystyczne, czarne kable ATA133:
Zwracaliśmy tez uwagę na sztywność laminatu, czy płyta po założeniu radiatora zbytnio nie wykrzywia się.
Powyższe zdjęcie może wywołać potężne zdziwienie u osób nie znających platformy Intel Pentium 4. Tym bardziej ich zaskoczymy: inny płyty wyginają się jeszcze bardziej! :-)
ABIT IT7 MAX, podobnie jak opisywana wcześniej płyta ABIT BD7II-RAID, oparta jest na chipsecie i845E. Od jakiegoś czasu można kupić unowocześnioną wersję IT7, płytę o nazwie ABIT IT7 MAX2 2.0. Zbudowana jest ona na bazie chipsetu i845PE, oficjalnie wspierającego pamięci DDR333. Inżynierowie z ABIT-a posłuchali też głosów swoich klientów i na płycie IT7 MAX2 2.0... przywrócili złącza PS/2.
Nowa wersja IT7 różni się od swojego poprzednika także ilością złączy IDE. Teraz można podłączyć już "tylko" osiem urządzeń. Przybył za to kontroler SerialATA 150, umożliwiający przyłączenie dwóch dysków SerialATA.
Obie płyty IT7 są bardzo wysoko cenione przez overclockerów. W BIOS-ie możemy ustawić napięcie dla procesora nawet na poziomie 1,85 V, włączyć opisywany już przez nas FIX PCI i podciągnąć FSB do ponad 200 MHz. Obecny rekord świata w wysokości FSB, wynoszący - uwaga - 220 MHz (!) został ustanowiony właśnie na płycie ABIT IT7 MAX2 2.0. Informuje nas o tym zresztą sam ABIT na swojej stronie.
IT7 w akcji
Postanowiliśmy sami sprawdzić, czy faktycznie IT7 jest tak dobrym sprzętem dla "podkrecaczy". Do testów użyliśmy dwóch procesorów Intel Pentium 4 1,6A. Pierwszy z nich jest modelem wielce opornym i nie chce się podkręcać tak dobrze, jak nasz drugi egzemplarz.
"Opornego" umieszczamy na płycie, smarujemy dokładnie cieniutką warstwą pasty srebrowej Arctic Silver III i montujemy na nim BOXowy radiator Intela. Uruchamiamy komputer, szybka wizyta w BIOSie: napięcie procesora ustawiamy na poziomie 1.65 V, magistrala FSB 145 daje 2320 MHz. Komputer wstał, załadował system. Czas na test. Puszczamy program 3DMark2001 SE. Brak jakichkolwiek oznak nieprawidłowej pracy. Temperatura lekko przekracza 50oC. Lekkie zdziwienie na naszych twarzach - procesor ten nigdy nie działał stabilnie z tak wysoką częstotliwością!
Cóż, idziemy krok dalej. Restart, podnosimy FSB do 148MHz (2368 MHz), nie zmieniając napięcia. 1.65 V w dalszym ciągu. Ponownie system załadował się szybko i sprawnie. 3DMark2001 problemów nie sprawił i tym razem. Z uśmiechem na twarzy mowię: "Idziemy wyżej!"
Magistrala 150 MHz - system działa, 3DMark zaczyna wychodzić do pulpitu. Zwiększamy nieznacznie napięcie do 1.7 V, lecz nie poprawia to sytuacji. Teraz należy sprawdzić maksymalną częstotliwość, przy której komputer "wstanie". Ustawiliśmy Vcore na 1,8 V, a FSB na 155 MHz, co dało Taktowanie procesora na poziomie 2480 MHz. Nowy rekord. Niestety po pięciu sekundach komputer zawisł. Sygnalizator zamontowany przy żółtych portach IDE zasygnalizował błąd podczas testowania pamięci cache L2 w procesorze. Skąd to wiemy? Każda operacja testowania sprzętu ma swój kod. Gdy test zakończy się sukcesem, na wyświetlaczu ukazuje się nam symbol FF. Teraz, niestety, na wyświetlaczu pojawił się kod oznajmiający testowanie cache L2 i na tym koniec....
O próbie podkręcenia naszego drugiego procesora Pentium 4 1,6A napiszę krótko. 1,85 V, magistrala FSB 168 MHz, taktowanie procesora - 2695 MHz, wszystko działa stabilnie w 100%. Takiego wyniku nie uzyskaliśmy na żadnej innej płycie.
Podsumowując, płyta ABIT IT7 MAX należy do grona najlepszych płyt tego świata dla procesorów Pentium 4. Stabilna jak skała, podkręca procesory jak szatan, a dodatków ma tyle, co najlepsze torty weselne.
Zadać można jednak ABIT-owi jedno pytanie: czemu do serii MAX nie wykorzystano chipsetu 845G/GE? Kostka jest droższa od 845E/PE tylko o parę dolarów, a dodatkowo posiada całkiem sensowny układ graficzny. Poza tym 845G cechuje się wspaniałą właściwością. Mimo oficjalnego stanowiska Intela, że 845E oraz 845G nie współpracują z pamięciami DDR333 (a obsługują jedynie DDR266), wersja "G" działała z tym typem pamięci bez jakichkolwiek problemów. Pisaliśmy już o nieudanym eksperymencie połączenia pamięci DDR266 z ABITem BD7II i ustawieniu całości w trybie 3:4 (FSB:Pamięć) przy magistrali 133 MHz i wyżej. Takowa sztuczka wyszła przy połączeniu płyty MSI 845G Max z pamięciami Kingston DDR266 oraz z procesorem Pentium 4 1,6A. MSI w swoim BIOS-ie delikatnie wskazuje użytkownikom, jak ustawić pamięci, by działały w trybie DDR333.
MSI 845G
Chipset 845G - bardzo popularny w komputerach biurowych - jest szalenie niedoceniany przez rynek komputerów domowych. Możliwość korzystania z każdej (prawie) częstotliwości pamięci, wysoka stabilność oraz zintegrowany układ graficzny, wydajnością dorównujący kartom graficznym z układem NVIDIA GeForce2 MX 200. Skoro wspomnieliśmy już o MSI 845G Max, należałoby przyjrzeć się także tej właśnie płycie.
Przyrostek "Max" to tylko i wyłącznie chwyt marketingowy. Na dość ładnym, czerwonym laminacie nie znajdziemy praktycznie żadnych ciekawych dodatków. Kodek dźwięku (tylko dwukanałowy) jest jedynym "bajerem", jakim uraczyła nas firma Microstar. Zintegrowanej z płytą karty sieciowej próżno szukać. Ta dostępna jest dopiero w modelu 845G Max-L - zupełnie jakby sieciówka była jakimś ekstrawaganckim dodatkiem. Praktyka MSI nie zakończyła się na płytach zaprojektowanych w pierwszym półroczu 2002 roku. Nawet dziś możemy bez problemów dostać produkt MSI bez karty sieciowej. Porównując ceny i wyposażenie, MSI wypada blado przy konkurencji.
Należy dodać, że płyta zaczęła funkcjonować prawidłowo w 100% dopiero po paru miesiącach jej używania. Problemy z wykrywaniem kart PCI zakończyły się dopiero wraz z wprowadzeniem szóstej wersji BIOSu, oznaczonej numerem 1.5.
Obecnie płycie MSI 845G Max nie można zarzucić kompletnie niczego. Działa stabilnie i bez problemów, można ją postawić na równi z ABITem BD7II. Wielki minus za wyposażenie, plus za stabilność.
ASUS P4S8X
Coż, nigdy nie lubiłem SISa. Mówię o tym otwarcie. Sparzyłem się strasznie, gdy w moje ręce trafiła płyta MSI 645 Ultra z chipsetem SiS 645. Cechowały ją olbrzymie problemy z kontrolerem USB oraz z napędami CD-ROM. Prawdopodobnie wina była po stronie niedopracowanych sterowników SiSa oraz nienajlepszych, pierwszych BIOSów MSI. W końcu nie wytrzymałem już nerwowo i wymieniłem swoją MSI 645 Ultra na płytę z chipsetem Intel 845D.
Po roku od tego momentu w moje ręce trafiła płyta ASUS P4S8X z chipsetem SiS 648.
Tajwańska firma Silicon Integrated Systems, która jako jedyna wykupiła od Intela licencje na platformę P4, postanowiła być zawsze o krok dalej od słynnego producenta procesorów Pentium. Gdy Intel udostępnił obsługę pamięci DDR266 w swoich chipsetach i845E i i845G (DDR333 nieoficjalnie w przypadku i845G), SiS stworzył chipset 648 z kontrolerem pamięci DDR400! Mało tego - mostek północny SiS 648 zawiera kontroler AGP 8x!
W mostku południowym, SiS 963, zawarto kontroler USB 2.0 oraz IDE ATA133. Oba mostki komunikują się poprzez szynę MuTIOL o przepustowości aż 1 GB/s.
Co znajdziemy na płycie ASUS P4S8X? Jest karta sieciowa (Fast Ethernet 10/100 Mbps), a także sześciokanałowy kodek AC'97 C-Media. Trzeba przyznać, że dźwięk brzmi bardzo czysto, basy są odpowiednio nasycone, nie słychać szumów oraz zakłóceń powstających podczas pracy dysku twardego. Aż chciałoby się wykorzystać wszystkie kanały oferowane przez układ C-Media - niestety znów, jak w przypadku ABITa BD7II-RAID, także ASUS nie dodał śledzia z dodatkowymi wyjściami audio. Przykro mi bardzo, ale do Line In tylnej pary głośników nie podłączę, gdyż w gnieździe tym urzęduje już kabelek od karty telewizyjnej AVerMedia TV Phone.
Powyższa fotka przedstawia zawartość pudełka P4S8X. ASUStek uraczył nas dwoma śledziami, na których znajdziemy 9-pinowe wyjście typu COM (RS-232), dwa dodatkowe gniazda USB 2.0 oraz gniazdo joysticka. Wraz z płytą otrzymujemy także 80-żyłowy kabelek ATA, a także kabel ATA... 40 żyłowy! Olbrzymi minus dla firmy! W dziejszych czasach dwa 80-żyłowe kable ATA to podstawa.
Pozostałe komponenty są standardowe: blaszana zaślepka, kabel do flopa, instrukcja, drivery na płycie CD oraz przewodnik typu: zrób to sam, złóż sobie komputer :-)
Zwróciliśmy uwagę na błędne odczyty temteratur chipsetu i procesora. O ile nie mamy porównania pomiaru temperatury chipsetu SiS 648, to w przypadku procesora możemy mówić o błędzie w pomiarze ze względu na to, że płyty z chipsetami 845E/EP/G pokazywały temperaturę o 15oC wyższą.
P4S8X - test stabilności
Zintegrowana na płycie karta sieciowa działa poprawnie - żadnych błędów w transmisji nie zauważyłem. Po zainstalowaniu systemu Windows 2000 SP3 PL oraz niezbędnych sterowników, przystąpiłem do próby "powieszenia" płyty. Wykorzystałem do tego celu wspaniały program BorgTV 2.1, który służy do oglądania i nagrywania obrazu z kart telewizyjnych. Potrzeba niebywale szybkiego i stabilnego sprzętu, by można było nagrać strumień wideo, kodując go w czasie rzeczywistym do formatu AVI z ekstremalnymi ustawieniami kodeka DivX 5.0.3. By nie ograniczać się do samego zgrywania filmu, w tle włączałem popularną Sandrę 2003 oraz uruchamiałem strony WWW w przeglądarce IE 5.0 Ku mojemu zaskoczeniu, kompletnie NIC nie było w stanie wyprowadzić ASUSa P4S8X z równowagi. Film nagrywał się bez najmniejszych problemów, klatki nie były gubione, BorgTV nie korzystał z bufora.
Po kilkugodzinnych testach stwierdziłem, że płyta jest naprawdę stabilna. Jeśli jej cena będzie konkurencyjna w stosunku do markowych produktów z chipsetami Intela, to będzie na pewno warta zakupu.
Niestety jej wydajność w grach, mimo zastosowania pamięci DDR400, jest wyraźnie słabsza od tej, którą uzyskamy na chipsetach 845E/PE i 845G/GE.
Testy wydajności
Pora zaprezentować wyniki porównawcze wydajności opisywanych płyt. Do testowania wydajności kontrolera IDE użyliśmy dysku Seagate Barracuda ATA IV 80 GB, użyczonego naszej redakcji przez firmę Seagate.
Jak widać, zarówno układ SiS-a, jak i Intela, przy testowaniu programem HD Tach charakteryzują się podobną wydajnością. Sytuacja wygląda troszkę inaczej w przypadku testów programem SiSoftware Sandra 2003. Tutaj układ Intela zadziwia znaczącą zmianą wydajności w przypadku pracy na szynie FSB w przedziale wartości 100-138 MHz. W związku z tym, iż wyniki wzbudziły nasze wątpliwości, testy powtwarzaliśmy aż sześciokrotnie.
W dalszej części artykułu zamieszczamy wyniki wszystkich płyt w programie 3DMark2001 SE z kartą MiNt RADEON 9000 PRO.
W związku z tym, iż na pewnej polskiej stronie o komputerach pojawiła się informacja o tym, iż karty ATI RADEON 9500 przerabiane na 9700 (patrz opis przeróbki wykonanej przez nas tutaj) po kilku dniach kończą żywot, pragniemy podkreślić, iż nasz egzemplarz działa bezawaryjnie już ponad miesiąc. Na codzień karta osadzona jest na płycie ABIT IT7 MAX2 2.0 i od chwili przeróbki pracuje 24 godziny na dobę, a w wyświetlanej grafice nie widać żadnych błędów. Wyniki uzyskane także przez tę kartę prezentujemy poniżej.
Sprzęt testowy
Procesor: Intel Pentium 4 1,6A
256 MB pamięci DDR400 Kingston
Dysk twardy: Seagate Barracuda IV 80GB HDD
Karta graficzna: MiNt RADEON 9000 PRO 64 MB (275/550)
Windows 2000 Pro PL SP3
Oprogramowanie
Intel Application Accelerator 2.3
Intel Chipset Software 4.30.1006
DirectX 9.0
A oto nasze wyniki:
Podsumowując nasz krótki przemarsz po pokładach ABITów, ASUSa i MSI przychodzi nam do głowy pewne przesłanie.
Warto kupować markowe produkty. Szkoda wydawać pieniądze na produkt niestabilny, z którym byłyby same problemy. Jednak gdy na naszej liście potencjalnego zakupu znajdą się trzy wielce podobne pozycje, wybierzmy tę, która oferuje najwięcej dodatków. Warto zwrócić uwagę na detale. Na jakość kabli, ilość wyjść audio, dołączone oprogramowanie czy urządzenia dodatkowe zintegrowane na pokładzie płyty.
ABIT BD7II (obecnie BE7) cechuje się stabilnością, dużymi możliwościami overclockerskimi oraz dość solidną dawką dodatkowych urządzeń.
ABIT IT7 MAX (IT7 MAX2 2.0) - i czego chcieć więcej? Olbrzymia ilość dodatkowych złączy, rewelacyjna jakość.
ASUS P4S8X - stabilność za dobrą cenę. Gorzej z wydajnością.
MSI 845G Max (845GE Max) - stabina płyta z kartą graficzną na pokładzie i... nic poza tym. Mimo wszystko, gdy nie wymaga się więcej, można polecić. Cenowo płyta prezentuje się bardzo przyzwoicie.
Sprzęt do testów dostarczyły firmy:
ABIT BD7II-RAID, ABIT IT7 MAX - Veracomp, www.veracomp.pl
ASUS P4S8X - Endor, www.endorsc.com.pl/
Moduł pamięci Kingston DDR400 - Primum PR, www.primum.pl
Dysk twardy Seagate Barracuda ATA IV 80 GB - Seagate, www.seagate.com
Procesory Pentium 4 1,6A, karty graficzne MiNt RADEON 9000 PRO oraz X-Power RADEON 9500 PRO, płyty MSI 845G Max oraz ABIT IT7 MAX2 2.0 to sprzęt własny autorów artykułu.