Najnowsza płyta firmy ABIT nie odbiega możliwościami i wyposażeniem od obecnego standardu. Wykonana jest w znanym i sprawdzonym formacie ATX, włącznie z jego wadami (o czym później). Oprócz złącza dla karty graficznej (PCI Express x16), udostępnia 3 złącza PCI Express x1 oraz dwa PCI 32-bit, 33 MHz. "Południowa" część chipsetu to VIA VT8237, obsługująca zarówno interfejsy równoległy ATA jak i Serial ATA, również w trybie RAID 0/1. Dodatkowo producent zdecydował się umieścić na pokładzie płyty kontroler VIA VT6421L, który pozwala na skorzystanie z trzeciego kanału tradycyjnego ATA oraz z dodatkowych dwóch złącz Serial ATA. W efekcie możliwe jest także tworzenie macierzy 0+1 oraz JBOD. Od razu jednak zwraca uwagę niezbyt logiczne umieszczenie złącz do taśm FDD/HDD. "Na górze" płyty powinny bowiem znajdować się złącza dla taśmy równoległego ATA, natomiast do podłączenia stacji dyskietek powinny być "na dole" płyty, bowiem taka jest typowa konstrukcja obudów ATX, że stacja dyskietek jest poniżej napędów optycznych.
Złącze PCI Express x16 dla karty graficznej wyposażone jest w praktyczną blokadę uniemożliwiającą wysunięcie się karty graficznej z prawidłowej pozycji, choć na szczęście w przypadku złącz PCI Express nie ma to takiego znaczenia jak przy AGP, w którym kontakty umieszczone były w dwóch, zachodzących na siebie rzędach. Warto także zwrócić uwagę na to, że producent przygotował złącze typu molex, do zasilania najbardziej prądożernych kart graficznych. Oczywiście standardowo dla współczesnych konstrukcji płyta zasilana jest w standardzie ATX 2.03, z dwoma wtyczkami zasilającymi - odpowiednio 24- oraz 4-pinowymi.
Typowe dla ABITa jest natomiast udostępnienie 4 złącz dla pamięci DDR, przy czym mogą to być pamięci DDR200 - DDR400. Jednak po obsadzeniu czterech podstawek należy pamiętać o tym, że w przypadku korzystania ze starszych modeli procesorów Athlon 64 częstotliwość pracy zostanie zredukowana do maksymalnie 166 MHz, co odpowiada pamięciom DDR333. Poblem nie występuje jedynie w przypadku nowej wersji układów Athlon 64 - tzw. Stepping E.
W zasadzie nie mamy również zastrzeżeń co do rozmieszczenia poszczególnych komponentów pamięci. Warto natomiast zwrócić uwagę na chłodzenie układu sterującego, a dokładniej mostka północnego. Jest on chłodzony pasywnie, ale... większość powietrza dochodzącego do radiatora jest już znacznie podgrzana przez procesor. Jak na płytę dla overclockera to chyba nie jest to najlepsze rozwiązanie. Co ciekawe, sam radiator chipsetu jest obrócony o 45 stopni względem samego układu, co zapewne zostało zastosowane w celu poprawy przepływu powietrza w obudowie.
Pora uruchomić komputer. O ile wyłączymy pełnoekranowe logo pokazywane w czasie uruchamiania komputera, zobaczymy taki oto ekran. Jak na płytę dla overclockerów nie są to zbyt rozbudowane informacje. Brakuje między innymi informacji o temperaturach, napięciach oraz dokładnych ustawieniach pamięci.
Niestety chipsety VIA z włączonym kontrolerem RAID są konfigurowane przez osobny Setup, którego "ekran POST" pojawia się za każdym razem po restarcie komputera. Co gorsza, za każdym razem przeprowadzany jest pełny test podłączonych urządzeń. Powoduje to, że uruchomienie komputera może się wydłużyć nawet o 1/3. Co prawda nie ma to znaczenia w normalnym używaniu komputera, jednak przy konfigurowaniu systemu, a także przy wszelkiego rodzaju testach związanych z podkręcaniem strasznie wydłuża cały proces. A wystarczyłoby przenieść odpowiednie moduły do BIOSu płyty głównej tak, jak ma to miejsce w przypadku konstrukcji z chipsetem NVIDIA nForce4...
Pozostałe układy umieszczone na tej płycie głównej to kontrolery dźwiękowy, FireWire oraz LAN (1 Gb Ethernet). Niestety, ten ostatni nie jest rozwiązaniem korzystającym z PCI Express, co odbijać się będzie na wydajności. Z kolei zastosowany kodek dźwiękowy Realtek ALC658 to układ 6-kanałowy (5.1). Wśród dodatkowych złącz znajdujących się w pudełku z płytą główną znajdujemy śledzia z dwoma złączami USB oraz dwoma - różnej wielkości - złączami FireWire.
Od konstrukcji płyty głównej, a szczególności od opcji, jakie zawarte są w jej BIOSie zależy, co użytkownik może ustawić i jaką osiągnąć wydajność. Mimo że zintegrowanie kontrolera pamięci z procesorami Athlon 64 powinno w praktyce zniwelować różnice wydajności między płytami głównymi różnych producentów, to tak się nie do końca stało. Powód? Otóż parametry pracy tego zintegrowanego kontrolera są ustawiane przez płytę główną i w zależności od tego, jakie opcje producent pozwoli modyfikować, a jakie ustawi domyślnie, uzyskujemy różną wydajność.
Jak zwykle, by uzyskać optymalną wydajność komputera należy dobrze skonfigurować pamięci. Tutaj widzimy ustawienia optymalne, przy znacznym podkręcaniu. Pozostałe podstrony BIOS pozwalają na ustawienie trybu pracy HyperTransportu (Lightning Data Transfer) oraz włączenie takich składników, jak kontrolery pamięci masowych, dyskietek, FireWire, układu dźwiękowego i sieciowego oraz interfejsów przestarzałych.
A o to i opcje µGuru w całej okazałości. Pierwsza podstrona służy do ustalenia napięć i częstotliwości. I choć ustawienia dostępne są w dość szerokim zakresie, to jednak brakuje pewnych ustawień. Np. zasilanie pamięci można ustawiać na wartości 2,5; 2,55; 2,6; 2,65; 2,7; 2,8; 2,9; 2,95; 3,0; 3,05; 3,1 oraz 3,2 V. Dlaczego brakuje niektórych pośrednich wartości - nie umiem tego wytłumaczyć. A przecież przy przetaktowywaniu kluczem do sukcesu jest pełna kontrola nad zasilaniem i odprowadzeniem ciepła!
Częstotliwość podstawowa może być ustawiona w zakresie 200 do 400 MHz. Mnożnik jej może przyjmować wartości od 5 do 25, jednak brak jest ustawień połówkowych. Częstotliwości magistral PCI Express oraz zwykłego PCI mogą być zablokowane na swoich standardowych wartościach (odpowiednio 100 MHz i 33 MHz). Niestety, napięcie zasilające procesor może być tylko zmieniane z dokładnością do 0,025 V, choć 0,01 byłoby bardziej przydatne. Co gorsza, można jego wartość znacznie podnieść, nie da się jednak obniżyć poniżej wartości nominalnej dla danego układu. Mostek północny chipsetu może być zasilany napięciem 1,5 - 1,6 V, zaś południowy 2,5 - 2,8 V. Testowy egzemplarz płyty miał tendencję do zaniżania tej wartości o około 0,3 V, co powodowało włączanie się alarmu zbyt niskiego napięcia. BIOS płyty pozwala także na ustawienie napięcia na łączach HyperTransport w zakresie 1,2 - 1,4 V.
Dołączone oprogramowanie
Choć zazwyczaj użytkownicy nie instalują tego oprogramowania traktując je jako niepotrzebny balast dla nowego systemu operacyjnego, to jednak w krótkich słowach przedstawimy je. Po zainstalowaniu dołączonych programów i restarcie komputera, na pasku zadań obok zegarka pojawia się jedna ikona grupująca dostęp do pięciu modułów składowych komputera. Przedstawimy je po kolei.
Ze względu na funkcję tego narzędzia nie dziwią jego możliwości konfiguracyjne. Szkoda jednak, że nie może ono monitorować pracy i wyświetlać status na pasku zadań tak jak np. Motherboard Monitor.
Ustawianie wszystkich parametrów trwa dość długo, bowiem dla każdego z nich otwiera się osobne okienko. Szkoda, że nie popracowano nad wygodą korzystania z tego programu, choć z drugiej strony przyjęte wartości są w większości przypadków odpowiednie.
Warto zwrócić uwagę, że w przypadku napięć nie można ustalić limitów, wyświetlane są jedynie bieżące wartości.
Moduł BlackBox służy do przygotowywania raportów dla konsultantów z firmy ABIT. Program może wykryć niektóre zastosowane w komputerze komponenty, możliwe jest także podanie tych informacji ręcznie. W przypadku problemów z płytą, BlackBox wysyła komplet danych do pomocy technicznej firmy ABIT, tak że jej pracownicy znają dokładną konfigurację naszego komputera i łatwiej im będzie nam pomóc.
Kolejny moduł - OC Guru - ma służyć do overclockingu. Wygląda ładnie, choć prezentowane informacje nie są jakoś sensownie pogrupowane.
Niestety, pierwsze próby skorzystania z OC Guru zawiodły, więc dość szybko zrezygnowaliśmy z jego usług.
Użytkownik może samodzielnie skonfigurować ustawienia komputera z poziomu programu windowsowego, zamiast niezbyt jasnych (dla niektórych) zmian wprowadzanych w BIOSie.
Niestety, brak jest możliwości zmiany ustawień "fabrycznych", a co gorsza tryb "normal" ustawia wartość podstawową (tzw. FSB) na 204 zamiast 200 MHz.
Zestaw testowy
Do naszych testów wykorzystaliśmy dwa procesory AMD Athlon 64 3000+ Socket 939 oraz układ AMD Athlon 64 4000+. Procesory Athlon 64 3000+ różniły się czasem produkcji - jeden wykonany był w 38. tygodniu 2004 r., drugi w piątym tygodniu 2005. Jednak obydwa wykonane były w dokładnie tym samym procesie produkcji (90 nm) i były tą samą wersją układu, co potwierdziliśmy za pomocą programu CPU-Z. Kolejnym istotnym dla overclockingu komponentem były pamięci - my skorzystaliśmy z bardzo dobrych pamięci Corsair CMX256-3200XL (DDR400) działających przy bardzo rygorystycznych ustawieniach (timingach). Dotychczas byliśmy przekonani o tym, że górną częstotliwością dla tych pamięci przy najlepszych ustawieniach było 218 MHz. I jest to prawda, ale przy zasilaniu podniesionym do 2,8 V. Ponieważ jednak testowana płyta główna pozwala na ustawienie znacznie wyższego napięcia dla pamięci, ta granica przesunęła się jeszcze wyżej :).
Ponieważ w naszych dotychczasowych testach korzystaliśmy głównie z płyt głównych wyposażonych w karty graficzne AGP, zaś ABIT AX8 wyposażony jest w złącze PCI Express x16, musieliśmy sięgnąć po inną kartę graficzną. Jedną z ciekawszych propozycji obecnie dostępnych na rynku są karty z układami średniej klasy - ATI RADEON X700 PRO. Charakteryzują się one wydajnością nieco ustępującą najlepszym procesorom graficznym, jednak za 1/4 ich ceny. Nasza karta graficzna pracowała ze standardowymi ustawieniami (procesor 425 MHz, 256 MB pamięci 432 MHz). Wykorzystaliśmy też sterowniki Catalyst 5.4. Również w czasie overclockingu karta graficzna pracowała z nominalnymi ustawieniami dzięki temu, że w BIOSie płyty zablokowaliśmy częstotliwość złącza PCI Express na 100 MHz (wartość domyślna). W efekcie użyta karta graficzna nie stanowiła ograniczenia dla naszych potrzeb przetaktowywania.
Kolejnym elementem wykorzystanym w naszym zestawie testowym były dwa dyski 36 GB WD Raptor 10 000 obr./min pracujące w trybie RAID 0 zapewniającym najwyższą wydajność. Dyski te podłączone były do standardowego kontrolera SATA zawartego w kontrolerze VIA VT8237. Instalacja macierzy nie była zupełnie bezproblemowa, bowiem za pierwszym razem - po stworzeniu "logicznym" macierzy, nie miała ustawionego atrybutu boot. W związku z tym była widoczna jako dysk, jednak nie można było uruchomić komputera. Co gorsze ustawienie tego atrybutu nie poprawiło sytuacji, rozwiązaniem okazało się dopiero ponowne przeprowadzenie pierwszego etapu instalacji Windows XP. Z tego rodzaju problemem zetknęliśmy się po raz pierwszy i podejrzewamy, że winę za to ponoszą niedopracowane sterowniki firmy VIA.
Czas więc przedstawić pierwsze wyniki. Należy pamiętać, że obecnie - przy niepodkręconych ustawieniach - różnica wydajności pomiędzy różnymi płytami jest niewielka, dlatego nasz opis będzie niejako uwypuklał różnice między jedno- i dwukanałowym kontrolerem pamięci. Ponieważ nie mieliśmy dotychczas do czynienia z procesorem AMD Athlon 64 3000+ w wersji z dwukanałowym kontrolerem pamięci (Socket 939), wyniki tej płyty prezentujemy na tle dwóch układów oznaczonych również jako AMD Athlon 64 3000+, tyle że w wersji z kontrolerem jednokanałowym (Socket 754) oraz w wersji Mobile, współpracującej przez jeden kanał pamięci z modułami DDR333. W testach, które prezentujemy, zastosowanie innego układu graficznego praktycznie nie wpływa na uzyskane wyniki. A więc do dzieła...
Wydajność - testy syntetyczne
Na początek nieśmiertelny Cachemem.
Przy optymalnie ustawionych pamięciach, dwukanałowy kontroler pamięci pozwala o blisko 20 proc. lepsze szybkości zapisu i odczytu danych.
Jednak co ważniejsze, znacznie skraca on czas dostępu do danych, co ma duże znaczenie w rzeczywistych aplikacjach.
W efekcie test wydajności pamięci przeprowadzany przez ScienceMarka wykazuje blisko 75-procentową przewagę układu w złączu Socket 939 nad Athlonem 64 z podstawką Socket 754 i to mimo 200 MHz przewagi tego drugiego.
Jednak przykładowe algorytmy zastosowane w tym teście do obliczeń zdecydowanie zależą od szybkości samego procesora, zaś wpływ dostępu do pamięci jest już nikły. Mimo tego, szyfrowanie danych odbywa się z podobną wydajnością jak procesora o wyższej częstotliwości współpracującego z wolniejszymi pamięciami.
Wynik ogólny zależy od wielu czynników, między innymi od szybkości karty graficznej oraz dysku. Nie dziwi więc, że Athlon 64 w testowanej przez nas konfiguracji wygrał z komputerem przenośnym.
Te składniki ScienceMarka - tak jak powinny - pokazują wydajność samego procesora. Tak więc 11 proc. większa częstotliwość pracy owocuje lepszymi wynikami.
Jednak już rzeczywiste zadanie takie jak dekodowanie pliku JPG, skalowanie obrazu czy jego obracanie ujawniają, że Athlon 64 z jednokanałowym kontrolerem nie jest optymalnie wykorzystany.
Załadowanie i wyświetlenie strony zależy znacznie od szybkości przesłania danych z pamięci do procesora. Dlatego 1,8 GHz Athlon 64 z dwoma kanałami obsadzonymi pamięciami DDR400 swobodnie pokonuje 2,0 GHz Athlona z pamięcią DDR333.
Kompresja ZIP - widać wyraźnie, że procesor "nudzi" się, tzn. jest w stanie przetworzyć więcej danych, niż dostarczają mu pamięci DDR400 w jednym kanale. W efekcie wolniej taktowany układ z optymalnymi pamięciami jest niemal tak szybki jak układ 2,0 GHz z jednym kanałem pamięci.
Szyfrowanie to zadanie wymagające najwyższej wydajności od procesora. Nic więc dziwnego, że układ o częstotliwości 1,8 GHz nie może się równać z braćmi 2,0 GHz.
Pomiarów część dalsza - aplikacje
Oprócz pomiarów syntetycznych dla oceny wydajności, niezmiernie istotne są pomiary wykonywania konkretnych zadań w rzeczywistych aplikacjach. Wybraliśmy kilka, naszym zdaniem najciekawszych z naszego bogatego zestawu.
Również w teście renderowania sceny Athlon 64 3000+ (Socket 939) okazał się nieco wydajniejszy, niż układ ze złączem Socket 754 pracującym z pamięciami DDR333.
WinRAR, który kompresuje dane nieco "gęściej" niż WinZIP, stawia też większe wymagania odnośnie wydajności procesora. Jednak i tutaj widać istotny wpływ przepustowości pamięci.
Tworzenie panoramy z kilkunastu zdjęć to jeden z tych testów, które stawiają największe wymagania co do przepustowości pamięci, nie dziwi więc, że "dwukanałowy" procesor spisuje się niemal równie dobrze, niż "jednokanałowy", ale szybciej taktowany.
Wydajność - gry
Tym razem ograniczyliśmy się jedynie do jednej gry, jednak uzyskane wyniki mówią wszystko.
Athlon 64 z dwukanałowym kontrolerem pamięci mimo mniejszej częstotliwości pracy praktycznie nie ustępuje w tym teście starszemu, jednokanałowemu bratu. Oczywiście przy większych rozdzielczościach widać różnicę wynikającą z innej karty graficznej.
Nasze obserwacje potwierdziliśmy również za pomocą 3DMarka2001. W niskiej rozdzielczości dwukanałowy kontroler pamięci zapewnia minimalne zwycięstwo procesorowi do podstawki Socket 939; w wyższej rozdzielczości karta graficzna z układem ATI RADEON X700 PRO okazuje się nieznacznie ustępować karcie z układem GeForce 5900 Ultra, jednak różnica nie jest wielka.
Jak więc z powyższych testów widać, AMD Athlon 64 3000+ ze złączem Socket 939 jest zazwyczaj nieco wolniejszy od starszego układu montowanego w podstawce Socket 754, co wynika z nieco niższej częstotliwości pracy. Jednak siła Athlona 64 3000+ ukryta jest w... overclockingu.
Podkręcanie
Przetaktowywanie procesora zależne jest bardzo od możliwości, jakie w tym zakresie oferuje płyta główna. Ponieważ testujemy konstrukcję firmy ABIT, nic dziwnego, że powinniśmy osiągnąć niezłe efekty.
Na wstępie zauważmy, że korzystaliśmy z nieco rozbudowanego chłodzenia powietrznego. Jak już wspomnieliśmy, format ATX ma sporo wad, między innymi procesor jest "chłodzony" powietrzem podgrzanym przez dyski twarde i karty graficzne. Z tego powodu we współczesnych konstrukcjach stosuje się specjalne tunele zapewniające powietrze o niższej temperaturze do chłodzenia CPU. Ponieważ cyrkulacja powietrza w obudowach ATX nie jest idealna, wprowadzenie dwóch dodatkowych wiatraków ułatwiających wyciąganie rozgrzanego przez procesor powietrza pozwoliło na obniżenie temperatury CPU o około 10 st. C. Dodatkowy wiatrak ustawiony na zasilaczu miał za zadanie "naganiać" chłodniejsze powietrze nad wiatrak zamocowany na radiatorze procesora. Oczywiście wszystkie wiatraki po włączeniu powodowały już znaczny szum, jednak dzięki sporej średnicy nie było to bardzo istotnym problemem.
Dzięki takim warunkom pracy procesora mogliśmy spokojnie sprawdzić, co zyskamy dzięki zwiększeniu częstotliwości podstawowej. Wykorzystany procesor (Athlon 64 3000+, 90 nm) pracuje domyślnie z ustawieniami 9 x 200 MHz. Tą pierwszą wartość możemy jedynie zmniejszyć w jego przypadku, drugą możemy jednak swobodnie zwiększać. Do 225 MHz (efektywnie 2,025 GHz) układ pracował ze standardowym zasilaniem 1,4 V, a temperatura pod obciążeniem zwiększyła się jedynie o 3 stopnie C (z 38 do 41). Przy częstotliwości 250 MHz procesor pracował z zegarem 2,25 GHz, musieliśmy jednak już przestawić dzielnik częstotliwości dla pamięci (czyli zmienić ustawienie DDR400 na DDR333). W efekcie pamięć pracowała z częstotliwością 218 MHz w trybie DDR. Przy 275 MHz (efektywnie 2,475 GHz) napięcie ustawiliśmy na 1,6 V, zaś pamięci działały na 225 MHz. W efekcie uzyskaliśmy tu najlepsze rezultaty w testach Super Pi, 3DMark2001 SE oraz Quake III Arena. Niestety, aby dalej "kręcić" musieliśmy przestawić pamięci w tryb DDR266, co zwiększyło dzielnik z 11 do 14. W efekcie nawet przy najwyższej częstotliwości stabilnej, jaką ustawiliśmy na zestawie testowym, tj. 287 MHz (efektywnie 2583 MHz) większość wyników była niższa. Taka częstotliwość pracy wymagała także podniesienia napięcia do poziomu 1,75 V, a więc blisko 20 proc. więcej od zasilania nominalnego dla procesora. Dalsze zwiększanie częstotliwości podstawowej zakończyło się przy 295 MHz, gdy komputer już się nie budził. Natomiast przy 291 MHz i procesorze pracującym na 2,62 GHz system operacyjny się ładował bez problemu i większość "normalnych" aplikacji działała, jednak żaden test nie chciał już działać poprawnie.
Naszą płytę główną męczyliśmy również po włożeniu innego procesora, tj. AMD Athlon 64 4000+, działającego z ustawieniami 200 MHz * 12 = 2,4 GHz. Po podniesieniu napięcia zasilającego procesor z 1,5 do 1,8 V oraz napięcia zasilającego pamięci mogliśmy uruchomić komputer z procesorem działającym z częstotliwością 2,8 GHz (12x233 MHz). Dzięki optymalnym ustawieniom pamięci tak taktowany Athlon 64 4000+ bił rekordy wydajności w naszych testach, między innymi w Quake III Arena w demo001 w trybie najwyższej jakości i niskiej rozdzielczości uzyskaliśmy 552 kl./s. Niestety, nie możemy powiedzieć, by komputer był wówczas bardzo stabilny, a co gorsza, jakakolwiek zmiana mnożnika powodowała obniżenie jego wartości do 5.
Zwiększenie napięcia zasilającego pamięci pozwoliło zapewnić ich stabilną pracę z najostrzejszymi ustawieniami przy częstotliwości 233 MHz. Na wszelki wypadek "dedykowaliśmy" im osobny wiatrak chłodzący ;-).
Podsumowanie
Płyta główna ABIT AX8 jest dość atrakcyjna cenowo, bowiem można ją kupić za około 440 zł. Również jej wyposażenie jest dość ciekawe i wystarczające dla większości użytkowników. Ci, którzy kojarzą ABITa z płytami dla overclockerów również się nie zawiodą - jak pokazały nasze testy, korzystając z odpowiedniego procesora możemy zwiększyć osiągi o blisko 45 proc., a więc tak jak za starych, dobrych czasów. Czy więc ABIT stworzył produkt idealny?
Niestety, jeszcze nie. ABIT AX8 zawiera kilka drobnych mankamentów, które - w większości - można by wyeliminować opracowaniem lepszego BIOSu. Przede wszystkim dokucza nam brak możliwości jednokrotnej zmiany napędu startowego, bez wchodzenia do BIOSu. Przydałyby się również lepsze informacje o ustawieniach, napięciach i temperaturach kluczowych komponentów wyświetlane podczas uruchamianiu komputera. Nowy BIOS powinien także umożliwić obniżanie napięcia zasilającego procesor oraz wprowadzić dokładniejsze ustawienia zasilania pamięci i procesora. Również lepiej dopracowane oprogramowanie towarzyszące płycie głównej zwiększyłoby jej wartość.
Jak więc widzimy, mimo że lista niedociągnięć jest całkiem długa, to nie są one krytyczne. Z tego też powodu przyznajemy płycie głównej ABIT AX8 nasze redakcyjne wyróżnienie: Rekomendację PCLab.pl.
dla płyty głównej ABIT AX8
Płyta główna ABIT AX8
Zalety
- dobre możliwości podkręcania
- wyposażenie
- rozplanowanie
- 4 złącza pamięci DDR
Wady
- Słabe oprogramowanie towarzyszące
- Brak możliwości obniżenia napięcia zasilającego
- BIOS kontrolera RAID nie zintegrowany z BIOSem płyty głównej
- Brak informacji w czasie startu komputera o napięciach zasilających i temperaturach
Do testów dostarczył:
ABIT www.abit.com.tw/page/pl/ Cena: 440 zł (z VAT)