Intel 660P 1024 GB − tanie QLC z NVMe

Zanim jednak przejdziemy dalej, polecamy zapoznanie się ze wstępem do tekstu Nie taki diabeł straszny, w którym wyjaśniamy działanie kości QLC.

Wyjątkowo porównany te dwa nośniki bezpośrednio. Jak widać, różnice są widoczne na pierwszy rzut oka. Co prawda kontroler i pamięć DRAM mamy te same, ale zmienił się kolor PCB. Zielony Intel przywodzi na myśl komputery sprzed dwudziestu lat albo współczesny sprzęt serwerowy. Co jednak ważniejsze, Crucial ma miejsce na tylko dwie kości pamięci po tej stronie, Intel zaś na cztery. Oba nośniki dostępne są także w dwukrotnie większych od testowanych przez nas pojemnościach, wówczas 660P pozostaje nośnikiem jednostronnym, P1 zaś staje się dwustronny. Ma to oczywiste konsekwencje.

Druga strona nośnika, choć pusta, jest ciekawsza dla czujnego obserwatora. Jak już wspominaliśmy, w P1 przygotowano pola lutownicze dla dodatkowych dwóch kości QLC oraz jednej DRAM. W przypadku Intela brak nie tylko miejsca na dodatkowe układy flash, ale i na drugą kość DDR3. Oznacza to, że wszystkie modele 660P mają taki sam rozmiar cache, niezależnie od pojemności samego nośnika. Dodatkową ciekawostką jest ograniczenie liczby styków po wewnętrznej stronie.

Najważniejszej rzeczy jednak nie widać, bo jest zbyt subtelna, by uchwycić ją na zdjęciach. Kości pamięci, choć podobne, różnią się dość znacząco − użyte w Crucialu są wyraźnie grubsze i minimalnie szersze.

Podobieństw, jak widać, mamy sporo − najważniejszym jest oczywiście identyczny kontroler, popularny i wydajny Silicon Motion SM2263. Kości pamięci teoretycznie też powinny być co najmniej podobne, wywodzą się bowiem z jednego źródła. A jednak różnice w specyfikacji są dość znaczące. 660P wykorzystuje pełną pojemność kości i oferuje 953 GB pojemności po sformatowaniu, a P1 o około 20 GB mniej. Ponadto Crucial deklaruje wyższy o 200 MB/s odczyt sekwencyjny, podczas gdy Intel o 100 MB/s wyższy zapis sekwencyjny. Jest to ciekawa informacja, biorąc pod uwagę, że główną słabością kości QLC jest właśnie zapis. Być może Intel postawił na bardziej agresywne ustawienia buforowania SLC. Pomijając deklarowane parametry liczby operacji zapisu i odczytu, znajdziemy już same podobieństwa − pięć lat gwarancji i ograniczenie TBW wynoszące 200 TB.

Ostatnią różnicą wartą odnotowania jest fakt, że Intel zaleca instalację swojego sterownika NVMe, podczas gdy Crucial w zupełności zadowala się tym wbudowanym w system Windows 10.

Platforma testowa

System operacyjny:

• Windows 10 64-bitowy.

Procedura testowa

Wszystkie testy zostały wykonane trzykrotnie, a z wyników wyciągnęliśmy średnią arytmetyczną przedstawioną na wykresach.

Osiągi nośnika Intel 660P bezpośrednio po formatowaniu zostały oznaczone kolorem szarym. Sprawdziliśmy również wydajność po zapełnieniu 80% pojemności losowymi danymi, a wyniki tej konfiguracji oznaczyliśmy ciemniejszym odcieniem. Dla łatwiejszego porównania z Crucialem P1 1000 GB wyróżniliśmy go czerwonym kolorem. Wyjątkowo podaliśmy również jego wyniki po zapełnieniu.

Anvil's Storage Utilities 1.1

Wyniki pierwszego testu sekwencyjnego zdają się potwierdzać tezę, że Crucial P1 i Intel 660P to takie same nośniki. Najważniejsi konkurenci są znacznie szybsi.

W odczycie próbki o rozmiarze 4 kB bardzo dobrze wypadał Crucial P1, a Intelowi udało się uzyskać nawet nieco lepsze wyniki.

Zwiększenie obciążenia wyrównuje wyniki.

Kolejne zwiększenie głębokości kolejki ujawnia słabość pamięci QLC. Obaj zawodnicy idą łeb w łeb.

W kolejnym teście Crucial P1 przegrywa dość wyraźnie z 660P.

W teście prędkości zapisu sekwencyjnego wyniki są przeciętne. Do deklarowanych wartości sporo sporo brakuje.

Po zmniejszeniu rozmiaru próbki do 4 kB wszystkie nośniki oparte na kontrolerach Silicon Motion 226x oferują zbliżoną, bardzo wysoką wydajność.

Zwiększenie głębokości kolejki kolejny raz powoduje obniżenie pozycji nośnika.

Dalsze zwiększenie głębokości kolejki skutkuje kolejnym spadkiem pozycji. Tym razem Crucial P1 jest na prowadzeniu.

AS SSD 1.9

Wyniki z poprzedniej strony weryfikujemy jak zwykle w bardzo popularnym AS SSD.

Osiągi w odczycie sekwencyjnym znów są niemal identyczne i niestety nie zachwycają.

Zarówno w przypadku Cruciala P1, jak i Intela 660p bardzo dobre wyniki testu odczytu próbek o rozmiarze 4 kB z poprzedniej strony znajdują pełne potwierdzenie.

Zwiększenie obciążenia w większym stopniu szkodzi nośnikowi Intela, ale Crucial P1 także nie zachwyca wydajnością.

Zapis sekwencyjny przebiega równie szybko na obu urządzeniach.

Test prędkości zapisu małej próbki w AS SSD przebiega bardzo sprawnie.

Crystal Disk Mark 5.2.0

Test prędkości odczytu sekwencyjnego w Crystal Disk Marku przebiega wyraźnie wolniej, niż deklaruje to i Intel, i Crucial.

660p osiągnął w tym teście podobną wydajność, jak Intel 600p. Bardzo smutny widok dla każdego, kto korzystał z 600p.

W przeciwieństwie do Cruciala P1, Intel 660p nie traci wyraźnie po zapełnieniu. To oczywiście cieszy, ale należy pamiętać, że to jedynie test syntetyczny.

Testy prędkości zapisu sekwencyjnego przebiegły podobnie na obu urządzeniach.

Losowy zapis próbki o wielkości 4 kB przebiega minimalnie szybciej na 660p.

Po zwiększeniu liczby kolejek sytuacja się jednak odwraca.

PCMark 8

Podobnie jak Crucial P1, Intel 660p nie jest urządzeniem stworzonym do roli systemowego nośnika danych. Zdecydowanie lepiej będzie służył jako szybki nośnik pod zainstalowane gry i programy, gdy liczyć się będzie przede wszystkim niska cena i szybki odczyt. Niemniej nawet jako baza pod system operacyjny sprawdzi się znacznie lepiej niż dowolny nośnik korzystający z SATA III. W celu  sprawdzenia, o ile lepiej, posłużyliśmy się jak zwykle programem PCMark 8.

Osiągnięty wynik jest jeszcze lepszy niż wynik Cruciala P1! Teraz już naprawdę wyraźnie pokonana została ADATA SX8200 960 GB droższa o około 200 zł (sprawdź aktualne ceny tego nośnika).

Wydajność w programach użytkowych

Jak wiemy z doświadczenia, testy syntetyczne pozwalają wyciągnąć sporo interesujących wniosków o testowanych urządzeniach, ale nie zawsze przekładają się dokładnie na realne wyniki osiągane w codziennym użytkowaniu. Te sprawdzamy w inny sposób, wykonując rzeczywiste testy.

Czas uruchamiania systemu jest o mniej więcej dwie sekundy krótszy niż w przypadku P1. Co jednak zabawne, nadal sporo gorszy od osiąganego przez Intela 600p.

Szybkość uruchamiania Adobe Premiere Pro CC jest w najlepszym razie przeciętna.

W poważniejszym zadaniu, jakim jest dekompresja sporego archiwum 7-Zip, Intel 660p przegrywa o cztery sekundy z Crucialem P1. To wbrew pozorom wyraźna różnica przekładająca się na około 20% niższą wydajność w tym teście.

Instalacja oprogramowania

Zainstalowanie programu z pliku instalacyjnego znajdującego się na testowym nośniku jest zadaniem trudnym. Kontroler musi znaleźć odpowiedni balans między operacjami odczytu i zapisu danych, które oczywiście powinny zachodzić jednocześnie.

W pierwszym, prostszym z testów Crucial P1 pokonał całą konkurencję, łącznie z Samsungiem 970 PRO. A Intel 660p mający, podkreślamy to kolejny raz, ten sam kontroler i zbliżone pamięci wygrywa jedynie z nośnikami SATA III.

W drugim, znacznie trudniejszym zadaniu na szczęście Intel zrehabilitował się, oferując świetną wydajność. Ta różnica jest tak zaskakująca, że dla pewności powtórzyliśmy testy, uzyskując jednak takie same wyniki.

Operacje na plikach

Intel 660p to nośnik, który może (albo wręcz powinien!) służyć jako bezgłośny i wydajny magazyn na często używane dane. Jak sprawdza się w takiej roli, pokazują testy kopiowania plików.

W przeciwieństwie do głównego konkurenta Intel 660p nie zanotował spadku wydajności w odczycie po zapełnieniu. To niewątpliwie duży plus.

W przypadku zapisu dużego pliku jest jednak dokładnie odwrotnie. Wydajność spada o ponad 50% do naprawdę niskich wartości.

W teście prędkości odczytu małych plików wydajność jest wyrównana i na niezłym poziomie.

Niestety, gdy spróbujemy zapisać dużo małych plików, jest już znacznie, znacznie gorzej. Osiągnięty po zapełnieniu wynik jest niższy niż możliwości Cruciala MX500, nie wspominając o P1...

Zapis bardzo dużego pliku to już tragedia. Fatalny Intel 600p jest wyraźnie wydajniejszy w tym zastosowaniu od bohatera tego artykułu. Nawet nowoczesne dyski twarde radzą sobie lepiej w tym teście.

Odczyt bardzo dużego pliku przebiega oczywiście szybciej niż na jakimkolwiek dysku twardym czy innym nośniku SATA III. Niesmak jednak pozostaje.

Szyfrowanie danych

Nim przejdziemy do podsumowania, warto jeszcze sprawdzić, czy użyte kości QLC rzeczywiście oferują taką samą wydajność, a te same kontrolery grzeją się w tym samym stopniu.

Osiągnięty wynik jest mniej fatalny niż wynik Cruciala P1. Trudno jednak powiedzieć, czy Intel zawdzięcza to nieco innym kościom, czy też niższej temperaturze pracy. O ile bowiem Crucial rozgrzał się do 94 stopni Celsjusza, to maksymalna temperatura zanotowana podczas testu Intela 660p wynosi 71 stopni. Jest to nieco zaskakujące, biorąc pod uwagę identyczne kontrolery, ale test został przeprowadzony w identycznych warunkach otoczenia i konfiguracji komputera, o żadnej pomyłce nie ma więc mowy. Być może same kości pamięci generują wyraźnie mniej ciepła.

Intel 660p 1024 GB – podsumowanie

Średnia ze wszystkich testów, także syntetycznych, przedstawia się następująco:

Jak widać, różnica między głównymi konkurentami jest minimalna. Sześć promili w takim kontekście na nikim nie zrobi wrażenia.

Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę wyłącznie testy rzeczywiste, to różnica nieco rośnie. Czteroprocentowa różnica nie może być już dziełem przypadku. Szczęśliwie dla Intela wciąż udaje się mu pokonać kilku konkurentów, w tym cenionego Plextora M8Pe(Y) 512 GB. Ostatecznie wydajność nie okazała się zaskakująca, pozostaje więc tylko cena.

Jesteśmy przyzwyczajeni, że produkty Intela zajmują skrajne wartości na wykresach uwzględniających cenę. To co jest absolutną nowością, to fakt, że tym razem jest ona najniższa, a nie najwyższa! Z taką sytuacją nie mieliśmy do czynienia od lat. Intel 660p jest o 100 zł tańszy od polecanego przez nas od dawna Cruciala MX500 o tej samej pojemności, a przy tym oferuje znacząco większą wydajność. Jeśli ktoś po naszym teście Cruciala P1 miał wątpliwości, czy nośniki QLC NVMe wyeliminują cały segment wydajnych SSD korzystających wciąż z SATA III, to teraz powinny być one rozwiane.

Oczywiście, trzeba pamiętać o wadach urządzeń QLC, z których istotna może być tak naprawdę tylko jedna − wyraźnie spadająca wydajność po zapełnieniu. Jest to problem jeszcze wyraźniej widoczny w przypadku Intela 660p niż miało to miejsce w teście Cruciala P1. Jednak, co podkreślamy po raz kolejny, w domowym użytkowaniu zdecydowana większość operacji, które wykonujemy, opiera się na odczycie, a nie zapisie danych. Grę czy program instalujemy raz, a odpalamy dziesiątki, jeśli nie setki razy. W takiej sytuacji zalety szybkiego i taniego nośnika QLC przewyższają mało odczuwalną wadę polegającą na nieco wolniejszym zapisie.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na jeszcze jeden fakt. Choć nośniki mają ten sam kontroler, podobne kości pamięci, tyle samo cache DDR3 i zbliżoną średnią wydajność, to jednak w poszczególnych testach potrafią bardzo znacząco różnić się wydajnością. Dlaczego? Bo wymienione elementy są oczywiście bardzo istotne, ale liczy się także oprogramowanie, które nimi steruje. Zwłaszcza algorytmy odpowiadające za rozkład obciążenia kości i mechanizmy buforowania. Każdemu czytelnikowi zainteresowanemu nośnikami SSD polecamy samodzielną analizę wyników cząstkowych, a tym którzy nie do końca rozumieją, o czym tu piszemy, radzimy zapoznać się z artykułem Pamięć podręczna (cache) – do czego służy?

Do testów dostarczył: Intel

Cena w dniu publikacji (z VAT): ok. 500 zł