AI Series
Płyta P4P800 Deluxe należy do specjalnej linii płyt głównych, AI Series.
Skrót AI pochodzi od "Artificial Intelligence" - sztuczna inteligencja. Jak chwali się ASUS na swojej stronie internetowej, P4P800 Deluxe należy do pierwszej na świecie linii inteligentnych płyt głównych. Na ich "inteligencję" składają się cztery komponenty:
- AI Audio - "inteligentna technologia audio", która sprowadza się do automatycznego wykrywania, jakiego typu urządzenie zostało podłączone pod gniazdka audio na płycie głównej; jeśli przykładowo podłączymy mikrofon pod wyjście liniowe, płyta poinformuje nas, że popełniliśmy bład
- AI Net - "inteligentna diagnostyka sieci" - podstawą jest tutaj aplikacja Virtual Cable Tester, która potrafi zlokalizować uszkodzenie kabla sieciowego w odległości do 100 metrów od płyty głównej, a nawet podać dokładną odległość miejsca uszkodzenia (np. 8,24 m licząc od płyty ASUS-a)
- AI Overclocking - "inteligentne przetaktowywanie procesora" - w bardzo prosty sposób można wybrać, w jakim stopniu płyta powinna podkręcić procesor (w zakresie od 5 do 30%), natomiast pozostałe parametry, jak napięcia czy taktowanie pamięci, zostaną dobrane automatycznie
- AI BIOS - "inteligentne funkcje BIOS" składają się na trzy składniki: CrashFree BIOS 2 (system odtwarzania BIOSu, w razie jego uszkodzenia, z krążka CD-ROM dołączonego do płyty głównej ASUS-a), Q-Fan Technology (system zarządzania prędkością obrotową wiatraczka na procesorze w zależności od temperatury CPU) oraz ASUS POST Reporter (system informowania użytkownika głosem o ewentualnych problemach w funkcjonowaniu płyty głównej).
Rzut okiem na płytę
Płyta P4P800 Deluxe dotarła do naszej redakcji w takim oto pudełku:
To jednak jeden z dwóch typów pudełek, w jakie pakowany jest opisywany produkt. Inny rodzaj, chyba popularniejszy, wygląda tak:
Najważniejszym elementem, jaki kryje w sobie pudełko, jest sama płyta główna.
Prócz płyty dostajemy także komplet kabelków: dwa 80-żyłowe IDE (ATA100), jeden 40-żyłowy IDE (ATA33), jeden 26-żyłowy (do stacji dyskietek) oraz dwa kable Serial ATA. Oczywiście prócz kabli dostajemy także blaszkę do obudowy z dopasowanymi otworami, ale także... trzy zapasowe zworki (jumpery). Zworek nigdy za wiele! :-)
Jest też instrukcja obsługi oraz broszurka z opisem szybkiej instalacji. Nie zabrakło także nalepki na wnętrze obudowy z opisem najważniejszych jumperów na płycie.
Do P4P800 ASUS dołączył także dwa krążki CD. Na jednym znajdują się sterowniki do płyty, natomiast na drugim - pakiet WinDVD Suite.
Wreszcie, ostatnim elementem zestawu są specjalne naklejki na klawiaturę, ułatwiające kontrolę nad systemem ASUS Instant Music.
P4P800 Deluxe z bliska
Wiemy już, jakie elementy wchodzą w skład pakietu ASUS P4P800 Deluxe. Pora zatem przyjrzeć się samej płycie nieco dokładniej.
Sercem płyty jest chipset Intel 865PE, znany także pod kryptonimem Springdale. O możliwościach 865PE pisaliśmy szczegółowo tutaj.
Mostek północny chłodzony jest dość sporym radiatorem (pozbawionym wiatraczka), który niestety leży bardzo blisko portu AGP (co widać na zdjęciu powyżej). W przypadku niektórych kart graficznych wyposażonych w masywne systemy chłodzenia z tyłu (np. MSI N5900 Ultra lub Sapphire Atlantis 9700 PRO Ultimate Edition) mogą występować problemy z instalacją.
Na P4P800 Deluxe zastosowano mostek południowy ICH5R (FW82801ER) z wbudowanym kontrolerem SATA RAID. Układ ten opisaliśmy dokładnie tutaj. Tuż obok scalaka umieszczono także dwa gniazda Serial ATA.
Na płycie znalazło się oczywiście gniazdko Socket 478 pod procesory Pentium 4 pracujące na magistrali FSB 400, 533 lub 800 MHz. Są też cztery sloty pod moduły DIMM DDR400/DDR333/DDR266, dwa niebieskie i dwa czarne. Aby uzyskać dwukanałowy tryb pracy pamięci ("DualDDR"), należy zainstalować oba moduły pamięci w slotach niebieskich lub oba w slotach czarnych (lub obsadzić wszystkie cztery sloty).
Niestety sloty DIMM ułożone są bardzo blisko linii AGP, a zatem aby wyciągnąć moduł z pierwszego slotu (zaś w przypadku dłuższych kart graficznych - także pozostałych slotów), należy pierwej wyciągnąć kartę graficzną. W przypadku naszej redakcyjnej karty Gainward GeForce3 PowerPack! blokowała ona dwa pierwsze sloty DIMM.
Na płycie ASUSa znalazł się także port AGP 8X oraz pięć gniazd PCI. Na zdjęciu płyty zauważycie także dziwne, czarne gniazdo umieszczone obok pierwszego od lewej (czyli dolnego) złącza PCI. Przeznaczone zostało ono pod moduł WiFi ASUSa, o którym napiszemy w oddzielnej recenzji (moduł ten mamy w testach).
Na P4P800 Deluxe zintegrowano także kontroler FireWire, za który odpowiedzialny jest układ VIA VT6307.
Kolejny układ VIA, który można znaleźć na płycie, to kontroler RAID - VT6410:
Układ ten kontroluje dwa gniazda IDE, z których jedno jest wygięte podobnie, jak na płytach ABITa.
Nie zabrakło też kontrolera Gigabit Ethernet (1000/100/10 Mbps), którego rolę pełni układ 3com Marvell 940-MV00 - ten sam, jaki znajduje się na płycie ABIT IS7-G.
Chwilę uwagi należy poświęcić także kodekowi dźwiękowemu. Zamiast popularnego Realtek ALC650, na płycie P4P800 Deluxe znalazł się 6-kanałowy układ Analog Devices AD1985 (SoundMAX). Ponoć zapewnia on lepsze wrażenia dźwiękowe od ALC650. Jakoś tego nie zauważyliśmy podczas testów - w słuchawkach było słychać cichutkie brzęczenie przy poruszaniu myszką (efekt ten jest obecny w przypadku wielu różnych modeli płyt głównych).
Na płycie umieszczono także dwa złącza grzebieniowe (niebieskie, obok mostka południowego), do których można podłączyć zewnętrznego "śledzia" z gniazdkami USB (po dwa gniazdka na złącze). Jest też złącze grzebieniowe FireWire (czerwone, leży koło krawędzi płyty).
Można się natomiast przyczepić do umiejscowienia gniazdka zasilania ATX, bowiem kabel zasilający może kolidować z kablami IDE lub stacji dyskietek (w przypadku osób, które jeszcze stacji potrzebują). My przenieślibyśmy złącze ATX na drugą stronę slotów DIMM.
Zanim przystąpimy do testów, rzućmy jeszcze okiem na gniazda zewnętrzne płyty P4P800 Deluxe.
Patrząc od lewej widzimy: gniazda PS/2 dla klawiatury i myszy (zielone i fioletowe), gniazdo Centronics (różowe), cyfrowe elektryczne wyjście dźwięku S/PDIF (żółte), gniazdo RS-232 (zielone), gniazdo FireWire, a pod nim dwa gniazda USB (2.0), gniazdo sieci Ethernet (RJ-45), pod nim kolejne dwa gniazda USB, w końcu trzy gniazdka audio. Szkoda, że ASUS poskąpił na gniazdkach dźwiękowych. Nie da się jednocześnie podłączyć głośników w standardzie 5.1 i... mikrofonu, bowiem gniazdko mikrofonowe (różowe) może pełnić rolę wyjścia dla głośnika centralnego i niskotonowego.
Instalacja zestawu
Na bazie płyty P4P800 Deluxe zbudowaliśmy komputer o następującej konfiguracji:
Zestaw testowy | ||
Typ komponentu | Model | Dostarczył |
Procesor | Pentium 4 3,0C (3,0 GHz, 800 MHz FSB) | www.intel.pl |
Płyta główna | ASUS P4P800 Deluxe | www.asustek.pl |
Wentylator | Intel box | Intel |
Pamięć | 2 x 256 MB DDR433 (Corsair CMX256A-3500C2) | www.corsairmicro.com |
Karta graficzna | Gainward GeForce3 PowerPack! | Multimedia Vision |
Dysk twardy | Seagate Barracuda ATA IV 80 GB | redakcyjny |
Napęd optyczny | LG CD-RW 52x | LG Electronics |
Monitor | Samsung SyncMaster 17GLsi (17") | redakcyjny |
Zasilacz | Antec SmartPower SL400P (400 W) | www.antec-inc.com |
Po złożeniu zestawu odpalił on bez najmniejszych problemów, a zatem zabraliśmy się za analizę możliwości BIOSu.
BIOS
Płyta powitała nas takim oto ekranem:
Szybko zajrzeliśmy do BIOSu i uaktywniliśmy zwykły ekran POST (Power On Self Test). Ufff... Teraz już lepiej :-)
Pierwsze, co ukazuje się po wejściu do BIOSu, to taki oto ekran:
Tu ustawiamy czas systemowy czy konfigurujemy napędy IDE.
Opcja System Information pokazuje także podstawowe informacje na temat wersji BIOSu (w naszym przypadku datowany jest on na 18. kwietnia), procesora czy ilości pamięci operacyjnej.
Kolejna zakładka - Advanced. Tutaj zaczyna się robić ciekawie.
Pierwsza opcja - JumperFree Configuration na początku wygląda bardzo skromnie.
Dostępna jest jedynie opcja AI Overclock Tuner do podkręcania, możliwość zmiany mnożnika (nie będzie dotyczyć większości z Was - my posługujemy się inżynieryjną wersją procesora Pentium 4 z odblokowanym mnożnikiem), a także tryb zwiększonej wydajności - Performance Mode, domyślnie ustawiony na Auto.
System AI Overclock Tuner umożliwia łatwe podkręcenie procesora - o 5, 10, 20 lub 30%.
Wybranie opcji "Manual" uaktywnia jednak dodatkowe pola:
Wreszcie możemy już zmieniać FSB procesora (w zakresie od 100 do 400 MHz, z krokiem co 1 MHz) czy ustawiać taktowanie pamięci (Auto, 266, 320 lub 400 MHz - dlaczego nie ma opcji 333 MHz?). Istnieje także możliwość zablokowania częstotliwości taktowania AGP/PCI na 66/33 MHz, 72/36 MHz lub 80/40 MHz. Można też wybrać tryb Auto.
Bardzo skromnie natomiast można regulować napięcie na procesorze - w zakresie od 1,475 do zaledwie 1,6 V. Dużo lepiej jest z napięciem na modułach DDR - od 2,55 do 2,85 V. Można także podbić napięcie na złączu AGP - od 1,5 do 1,8 V.
Wreszcie, można wybrać tryb Performance Mode: Auto, Standard lub Turbo.
W kolejnym menu, CPU Configuration (Advanced CPU settings), nie znaleźliśmy nic ciekawego:
Tu można jedynie regulować mnożnik (kto może, ten może :-)) oraz włączyć lub wyłączyć technologię HyperThreading.
Istotne opcje znaleźć można natomiast w menu Advanced Chipset Settings. To tutaj regulować można timingi dla pamięci, a także ustawiać tryb akceleracji pamięci (Auto lub Enabled) czy ustawiać wielkość szczeliny AGP.
Kolejna zakładka - Onboard Devices Configuration - odpowiada za tryb pracy dodatkowych kontrolerów zintegrowanych na płycie: RAID (VT6410), IEEE 1394 (VT6307), LAN czy stacji dyskietek. Tutaj włączamy bądź wyłączamy kodek AC'97 oraz porty szeregowe (COM) i równoległe (LPT).
W zakładce PCIPnP można przydzielać przerwania wybranym gniazdom PCI. W zakładce USB Configuration uaktywniamy lub wyłączamy kontroler USB 2.0. Natomiast w Speed Configuration możemy uruchomić głosowy system diagnostyczny ASUSa, który informować nas będzie o ewentualnych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu płyty.
Interesującą funkcją jest natomiast Instant Music, a więc umiejętność odtwarzania muzyki z płyt muzycznych CD bez konieczności uruchamiania systemu operacyjnego! Tym samym nasz komputer może służyć jako zastępstwo dla stacjonarnego odtwarzacza CD!
Wreszcie, ostatnią interesującą opcją jest Hardware Monitor:
Wskazuje on temperaturę procesora, płyty głównej czy zasilacza. Umożliwia także uaktywnienie opcji Q-Fan, która odpowiada za regulowanie prędkości obrotowej wiatraczka na procesorze w zależności od jego temperatury.
Hardware Monitor wyświetla także zmierzone prędkości obrotowe wiatraczków na proceosrze, w zasilaczu i dodatkowego wentylatora w obudowie. Aplikacja wyświetla także zmierzone napięcia (na procesorze, 3,3 V, 5 V oraz 12 V).
Interesujące jest natomiast to, że program wskazuje temperaturę procesora zaniżoną o 15-20 stopni w stosunku do tego, co pokazują np. płyty ABITa (patrz np. tutaj lub tutaj). Podczas gdy według płyt ABIT IS7-G czy IC7-MAX3 temperatura naszego procesora w BIOSie to około 46-50 stopni, to według BIOSu płyty ASUS P4P800 Deluxe jest to zaledwie 30-31 stopni. Jest to niewątpliwie ważna informacja dla wszystkich, którzy na naszym forum sprzeczają się, że u jednych procesor ma temperaturę 30 stopni, a u innych - ten sam procesor, z tym samym chłodzeniem, jest niby niemal dwukrotnie cieplejszy. Powodem są po prostu odmienne wskazania BIOSu.
Testy wydajnościowe
Po ustawieniu wszystkich opcji w BIOS-ie, na zestawie testowym zainstalowaliśmy system Windows XP Professional, sterowniki Intel INF 5.00.1012 dla chipsetu Intel 865PE oraz Detonator 29.80 dla karty graficznej (GeForce3).
Pierwsze, co zauważyliśmy, to fakt, że ASUS również lekko podniósł taktowanie magistrali FSB w stosunku do wartości domyślnej. Mimo ustawienia na wartość "200 MHz" w BIOSie płyty, w rzeczywistości ustawia ona taktowanie na poziomie 202 MHz, co skutkuje taktowaniem procesora zegarem 3030 MHz zamiast 3000 MHz.
Tak prosty trik gwarantuje uzyskanie o 1% wyższych wyników, niż np. na płytach ABITa, które nie oszukują z taktowaniem FSB.
Przypomnijmy, że także Gigabyte lekko podkręca FSB, by uzyskać wyższe wyniki - patrz nasza recenzja płyty GA-8IPE1000 Pro2.
Pierwszy zestaw testów przeprowadziliśmy przy ustawieniach domyślnych, a więc przy wszystkich parametrach odpowiedzialnych za wydajność płyty ustawionych w tryb "Auto". Uzyskane wyniki bardzo nas zaskoczyły - były porównywalne do osiągów płyt ABIT IS7-G czy Gigabyte GA-8IPE1000 Pro2 w trybach o najwyższej wydajności!
Już nabraliśmy nastawienia, że po ręcznym "tuningu" płyty ASUSa nabierze ona jeszcze większego rozpędu. Opcję "Performance" przestawiliśmy na "Turbo", timingi pamięci ustawiliśmy na najbardziej agresywne (2-5-2-2), a także uaktywniliśmy akcelerację pamięci (Memory Acceleration: Enabled). Okazało się, że wyniki przy tak agresywnych ustawieniach... wcale nie były lepsze od ustawień domyślnych! A więc jednak już nic więcej z płyty P4P800 Deluxe wycisnąć się nie da. Plasuje się ona w ścisłej czołówce pod względem wydajności, jednak od płyt ABITa czy Gigabyte'a wcale szybsza nie jest (minimalna przewaga P4P800 Deluxe na IS7-G wynika z nieco wyższego taktowania procesora na płycie ASUSa). Zresztą zobaczcie sami.
ASUS P4P800 Deluxe to jedna z najszybszych płyt głównych pod procesory Pentium 4, jednak tak samo szybkie są płyty ABIT IS7-G czy Gigabyte GA-IPE1000 Pro2.
Podkręcanie
Przeprowadziliśmy także testy podkręcania. Na początku postanowiliśmy sprawdzić działanie systemu AI Overclocking.
Po ustawieniu wartości AI Overclock Tuner na 5%... Windows powitał nas niebieskim ekranem. Okazało się, że problemem było zbyt agresywne ustawienie pamięci. Po ustawieniu timingów na SPD i akceleracji pamięci w tryb Auto, Windows się uruchomił. Taktowanie procesora wzrosło z 3 GHz (a właściwie 3,03 GHz) do 3,15 GHz. Według SiSoftware Sanra 2003, wydajność jednostki ALU wzrosła z 9352 MIPS do 9565 MIPS. Tymczasem przepustowość pamięci spadła z ponad 5100 MB/s do niecałych 4700 MB/s! Najwyraźniej system AI Overclock, przy podnoszeniu częstotliwości FSB, obniża taktowanie pamięci, by ta nie była przyczyną niestabilności komputera.
W efekcie wynik testu w Quake III Arena, po podkręceniu procesora o 5%, zamiast wzrosnąć, spadł - z 371 fps do 348 fps!
Po podkręceniu procesora systemem AI Overclock o 10%, taktowanie CPU wzrosło do 3,3 GHz. Wydajność ALU zwiększyła się do 9846 MIPS, natomiast przepustowość pamięci znowu spadła - tym razem już zaledwie do 4124 MB/s! Wynik w Quake III Arena obniżył się zatem do zaledwie 327 fps.
Przy ustawieniu AI Overclock na 20% (3,6 GHz), Windows się już nie uruchomił.
Postanowiliśmy zatem przeprowadzić podkręcanie ręcznie. I rzeczywiście, przy FSB 220 MHz (3,3 GHz), taktowanie pamięci było obniżane do około 300 MHz (efektywnie), w wyniku czego uzyskany przez nas wynik w Q3A to 328 fps.
Ustawiliśmy taktowanie pamięci na sztywno na 400 MHz i... od razu pomogło. Przepustowość pamięci wzrosła do 4981 MB/s, jednak Windows powitał nas niebieskim ekranem. Pomogło podniesienie napięcia na pamięciach do 2,75 V. Wynik w Q3A wzrósł do 356 fps.
Ponownie ustawiliśmy agresywne timingi dla pamięci i włączyliśmy akcelerację pamięci. Windows się nie załadował. Po podniesieniu napięcia na pamięciach do 2,85 V, Windows się uruchomił, a wynik testu w Q3A wzrósł do 369 fps (nadal niżej, przy taktowaniu domyślnym!).
Po podniesieniu FSB do 225 MHz (3375 MHz), wynik w Q3A wzrósł do 374 fps.
Przy FSB 230 MHz (3,45 GHz) system utracił już stabilność i nie pomagało już nawet podniesienie napięcia na procesorze do 1,6 V.
Podsumowanie
Płyta ASUS P4P800 Deluxe sprawowała się w testach dokładnie tak, jak się tego po niej spodziewaliśmy - bardzo dobrze. Produkt cechuje się świetną wydajnością, bardzo dobrym wyposażeniem (jest w zasadzie wszystko, co potrzebne) i ciekawymi funkcjami dodatkowymi. Niestety płyta nie jest tania - kosztuje aż 680 zł z podatkiem VAT. To jednak i tak o 50 zł taniej, niż ABIT IS7-G. Za bardzo dobre osiągi w testach wydajnościowych, rozbudowany BIOS, bogate wyposażenie dodatkowe, nagradzamy płytę P4P800 Deluxe naszym znaczkiem jakości - Rekomendacją PCLab.pl.
Uzasadnienie: ASUS P4P800 Deluxe to jedna z najszybszych płyt głównych pod procesory Pentium 4 na rynku, w dodatku oferująca bardzo rozbudowany BIOS i bogate wyposażenie dodatkowe. Produkt przeznaczony jest dla najbardziej wymagających entuzjastów komputerowych, których nie przestraszy nawet jego dość wysoka cena.
Zalety
- Świetna wydajność
- Rozbudowany BIOS
- Bogate wyposażenie dodatkowe
- Nowoczesna konstrukcja
Wady
- Mało przydatny system AI Overclock
- Brak oddzielnych gniazdek audio dla głośników tylnych i centralnego/subwoofera
- Radiator na mostku północnym zbyt blisko portu AGP
- Sloty pod moduły DIMM kolidują z linią portu AGP
- Dość wysoka cena
Do testów dostarczył:
ASUS Polska www.asustek.pl Cena: ok. 680 zł VAT