ASUS Crosshair IV Extreme
ASUS Crosshair IV Extreme to najwyższy model firmy spośród przeznaczonych do procesorów AMD. Jest też niebotycznie drogi. Producent liczy, że skuszą się na niego najwięksi entuzjaści podkręcania. W kręgu potencjalnych nabywców mają się też znaleźć najbardziej zapaleni gracze, którzy chcą używać konfiguracji z wieloma kartami graficznymi. Płyta należy oczywiście do rodziny ROG (ang. Republic of Gamers, 'republika graczy').
ASUS Crosshair IV Extreme już swoimi rozmiarami budzi respekt. Laminat ma wymiary 305×269 mm i czarny kolor. Podstawka pod procesor to AM3. Chipset jest z najwyższej półki: to AMD 890FX z mostkiem południowym AMD SB850. Płyta ma jednak jeszcze jeden układ scalony, który uzupełnia układy logiki: Lucid Hydra 200, czyli LT24102 (u ASUS-a nazywa się on Lucid HydraLogix). To ten układ ma umożliwić największym zapaleńcom składanie karkołomnych konfiguracji z kilkoma kartami graficznymi, a także łączenie modeli firm ATI i NVIDIA.
Sekcja zasilania procesora została zaprojektowana po prostu bardzo rozsądnie. Producent dał sobie spokój z marketingowymi hasłami o wyższości dużej liczby faz i płytę główną z najwyższej półki wyposażył w układ zasilania sterowany 10-fazowo. Taki układ musi zapewnić odpowiedni zapas prądu dla sześciordzeniowych procesorów, szczególnie przy ich podkręcaniu. Maksymalna teoretycznie dopuszczalna wartość współczynnika TDP procesora może wynieść 140 W. W praktyce obciążalność układu zasilania CPU jest dużo wyższa.
Schemat zasilania przedstawiamy poniżej:
Oczywiście sprawdzimy, czy układ zasilania procesora sterowany 10-fazowo zapewni wystarczająco solidne źródło energii. Ciekawostką jest jednofazowy układ sterowania zasilania mostka północnego – AMD 890FX. W przypadku płyt z chipsetem Intel X58 wykorzystuje się przeważnie dwu- lub trzyfazowe układy sterujące. Najwidoczniej w przypadku układu AMD nie ma potrzeby, żeby stosować tak rozbudowane rozwiązania.
Sam laminat różni się znacznie od tego z siostrzanej płyty ASUS Crosshair IV Formula. Nie ma mowy o podrasowanej wersji starszej siostry – ASUS Crosshair IV Extreme to odrębny projekt. Najnowsza płyta ASUS-a jest szersza, ma więcej złączy PCI Express ×16, ich mechaniczne wyłączniki oraz dodatkowy układ Hydra. Zmian jest dużo, ale czy wpłynęły na możliwości płyty choćby w dziedzinie podkręcania? Oczywiście – sprawdzimy to.
Jakość użytych podzespołów nie daje powodów do obaw o długowieczność czy stabilność płyty: są kondensatory polimerowe i ekranowane cewki. W sekcji zasilania procesora znalazł się kondensator ML Cap (wielowarstwowy kondensator polimerowy), który ma jeszcze lepsze parametry od tradycyjnego kondensatora polimerowego. Wokół gniazda procesora jest dużo miejsca i nie powinno być żadnych problemów z montażem nawet rozbudowanych schładzaczy.
Crosshair IV Extreme wyposażono w większość firmowych rozwiązań ASUS-a. Są to:
- Technika CrossLinx 3, pozwalająca na dużą dowolność konfiguracji z kilkoma kartami graficznymi dzięki układowi Lucid Hydra.
- Core Unlocker – proste odblokowywanie rdzeni przez wciśnięcie jednego przycisku.
- True USB 3.0 – wysoka wydajność USB dzięki zastosowaniu kontrolera NEC z USB 3.0.
- MemOK! – ma ułatwiać uruchomienie komputera z pamięcią, która nie chce współpracować z płytą główną. Parametry mają zostać dobrane automatycznie tak, by zapewnić maksymalną kompatybilność.
- USB BIOS Flashback – wygodny sposób wgrywania BIOS-u. Wystarczy podłączyć dysk flash (USB) do portu ROG Connect i wcisnąć guzik ROG Connect na 2 s, a BIOS zostanie przeprogramowany automatycznie.
- Kalibracja „Loadline”, zapewniająca maksymalnie stabilny poziom napięcia nawet po dużym przetaktowaniu zegara procesora. Układ ma kalibrować system zasilania tak, żeby wahania napięcia były jak najmniejsze.
- Voltiminder LED – diody LED na laminacie sygnalizują poziom napięcia kluczowych podzespołów. Zależnie od poziomu napięcia zmienia się kolor świecenia diod, co ułatwia zorientowanie się w ustawieniach.
- ProbeIt. Docenią je profesjonalni podkręcacze. Wyprowadzono punkty pomiarowe tak, żeby były łatwo dostępne dla tych, którzy chcieliby monitorować poziomy napięć miernikiem.
- ROG Connect – innowacyjne rozwiązanie polegające na kontrolowaniu płyty głównej z użyciem drugiego komputera. Płyta ASUS Crosshair IV Formula ma na laminacie układ, który sprzętowo (w systemie operacyjnym nie potrzeba żadnego dodatkowego oprogramowania) pozwala z drugiego komputera (ten wymaga oprogramowania) podkręcać podzespoły i zmieniać napięcia poprzez kabel USB.
- RC Bluetooth – umożliwia zdalne podkręcanie z wykorzystaniem komunikacji Bluetooth (np. z telefonu).
Układ chłodzenia to system dwóch niskich i masywnych radiatorów o nietypowym kształcie, które są połączone spłaszczonym ciepłowodem. Radiatory są wykonane z litych bloków aluminium. Ciekawostką jest wbudowany w jeden z radiatorów wentylator. Niestety, nie jest on regulowany w zależności od temperatury chłodzonych podzespołów i dokuczliwie hałasuje. Firma ASUS twierdzi, że można odłączyć wentylator i układ chłodzenia poradzi sobie działając w trybie pasywnym. Aktywne chłodzenie jest zalecane przy zmniejszonym przepływie powietrza (na przykład z zamontowanym chłodzeniem wodnym procesora). Całość układu chłodzenia jest przymocowana z użyciem połączeń gwintowych (czyli bardzo solidnie).
Na laminacie są cztery sloty pamięci, pozwalające działać modułom w trybie jedno- i dwukanałowym. Maksymalnie płyta może obsłużyć 16 GB RAM-u. Moduły mają osiągać prędkość DDR3 2000 MHz (po podkręceniu).
Złączy PCI Express ×16 jest aż pięć. Obecny na laminacie układ Lucid Hydra umożliwia większą dowolność ich konfiguracji, o czym obszerniej napiszemy na następnej stronie. Dostępne konfiguracje to: ×16, ×16/×16, ×16/×16/×16, ×16/×16/×8/×8, ×16/×16/×8/×8/×1. Karty graficzne mogą, naturalnie, działać w trybie CrossFireX, ale nie tylko. Możliwe jest też działanie dwóch kart z układami NVIDI-i, jak również mieszanie ATI i NVIDI-i. Na laminacie jest też jedno tradycyjne złącze PCI.
Do płyty można podłączyć osiem urządzeń SATA i dwa eSATA (obsługuje je kontroler JMicron 363, podobnie jak siódme i ósme SATA). Sześć urządzeń SATA podłączonych bezpośrednio do chipsetu może działać w trybie 6 Gb/s. Producent nie przewidział możliwości podłączenia urządzeń IDE. Urządzeń USB można podłączyć do 15, przy czym dwa mogą działać w najszybszym standardzie – USB 3.0 (za sprawą kontrolera NEC). Jest też możliwość wykorzystania dwóch urządzeń FireWire (IEEE 1394), które obsługuje układ VIA 6315N.
Komunikację sieciową nadzoruje, co ciekawe, układ Intel 82583V. To zabawne, że płyta pod AMD ma na pokładzie układ rywala... Pojedyncze złącze może działać z prędkością 1 Gb/s.
Odtwarzanie dźwięku powierzono układowi Realtek ALC889 (wydaje się, że romans z układami VIA VT2020 i jego odmianami ASUS ma już za sobą – tylko jak marketingowcy uzasadnią powrót do wcześniej stosowanego rozwiązania?). Ma on następujące parametry:
- Liczba kanałów: 10 (8+2). Oznacza to możliwość generowania dźwięku w standardzie 7.1 oraz, niezależnie, stereo.
- Rozdzielczość: 16/20/24 bity.
- Częstotliwość próbkowania: 44,1/48/88,2/96/176,4/192 kHz.
- Odstęp sygnału od szumów: 108 dB (DAC), ADC 104 dB.
Pełne dane techniczne modelu znajdziecie na stronie producenta.
ASUS Crosshair IV Extreme – galeria
Oto galeria zdjęć płyty ASUS Crosshair IV Extreme:
ASUS Crosshair IV Extreme – galeria (zdjęcia rozbierane)
Nasz pęd poznawczy skłonił nas do zdemontowania układu chłodzenia. Niestety, ktoś zmasakrował łby śrub (wyrobiły się gniazda krzyżakowe na skutek użycia nieodpowiednich narzędzi), po których odkręceniu można dostać się do samego wentylatora, i dlatego nie zaspokoiliśmy swojej ciekawości w pełni. Naga płyta wygląda tak:
Tajemnice HydraLogix
Za tajemniczą nazwą HydraLogix kryje się nasz dobry znajomy, układ Lucid Hydra. To technika, którą po raz pierwszy opisywaliśmy raz już pół roku temu, a ostatnio – w zeszłym miesiącu. Szczegółowe testy w grach ponowimy za kilka miesięcy – damy producentowi układu pewnego rodzaju kredyt zaufania. Z naszych testów wynika, że sterowniki są coraz lepsze, ale wciąż zbyt niedoskonałe, żeby polecić to rozwiązanie do grania w konfiguracji z kilkoma kartami graficznymi działającymi w trybie Lucid Hydra CrossLinx 3.
Dostępne konfiguracje prędkości działania złączy PCI Express ×16 to:
- ×16,
- ×16/×16,
- ×16/×16/×16,
- ×16/×16/×8/×8,
- ×16/×16/×8/×8/×1.
To dzięki układowi HydraLogix dostępny jest tryb ×16/×16/×16, który nie jest obsługiwany w samym chipsecie AMD 890FX (przy trzech kartach maksymalnie jest to ×16/×8/×8).
Samo łączenie kart ATI i NVIDI-i może być atrakcyjne dla graczy. Można jednocześnie cieszyć się wydajnością kart ATI i możliwościami PhysX NVIDI-i. Jeżeli dopracowane sterowniki pozwolą sprawnie działać konfiguracji z trzema kartami graficznymi (z pojedynczymi GPU), to układ 2 × ATI + 1 × NVIDIA byłby całkiem rozsądny. Na razie obsługa konfiguracji 3 × GPU jest w powijakach.
Żeby zainstalować sterowniki do Hydry, karty graficzne należy zacząć obsadzać od drugiego slotu PCI Express ×16. Jeżeli zacznie się od pierwszego, pojawi się komunikat o niemożliwości zainstalowania oprogramowania:
Przy okazji zabaw z Hydrą wypróbowaliśmy wyłączniki slotów PCI Express ×16. Działają, chociaż spodziewaliśmy się nieco innych efektów. Po wyłączeniu slotu z kartą ATI wentylator jej systemu chłodzenia działał cały czas z maksymalnymi obrotami, co było niezbyt przyjemne. Ta sytuacja nie powtórzyła się w przypadku wyłączenia karty NVIDI-i.
Próbka skalowania dwóch kart (ATI i NVIDI-i) w 3DMark Vantage (test Extreme):
Wynik w przypadku dwóch kart wzrósł o 62% (wynik GPU – nawet o 65%) w stosunku do wyniku pojedynczej karty ATI. To bardzo dobry rezultat.
Zestaw testowy
Testy przeprowadziliśmy na platformie składającej się z następujących podzespołów:
Model | Dostarczył | |
---|---|---|
Procesor: | AMD Phenom II X4 965 C3 BE | www.amd.com |
Procesor: | AMD Phenom II X6 1090T | www.amd.com |
Pamięć: | GOODRAM PRO DDR3 2000 MHz CL 7 | www.goodram.com |
Dysk: | OCZ SSD 120 GB | www.ocztechnology.com |
Schładzacz: | Zalman CNPS10X Extreme | www.action.pl |
Karta graficzna: | HiS Radeon HD 5850 H585F1GDG | www.hisdigital.com |
Karta graficzna: | HiS Radeon HD 5870H587F1GD | www.hisdigital.com |
Karta graficzna: | NVIDIA GeForce GTX 480 | www.palit.biz |
Zasilacz: | Enermax MODU87+ 500 W | www.enermax.pl |
Zasilacz: | SilverStone SST-ST1500 | www.silverstonetek.com |
Monitor: | Acer P241W (24 cale, 1920×1200) | www.acer.pl |
Do testów użyliśmy systemu operacyjnego Windows 7 Ultimate w wersji 64-bitowej. Sterowniki karty graficznej to Catalyst 10.6; do testów HydraLogix użyliśmy sterowników: Lucid 1.6.109, Catalyst 10.6, ForceWare 258.96.
Wyniki testów – czas uruchamiania i testy syntetyczne
Testy przeprowadziliśmy przy użyciu procesora, w którym kontroler pamięci działał z prędkością 2,4 GHz (symulacja BEMP). Zaczęliśmy od zmierzenia czasu uruchomienia systemu.
Czas na testy syntetyczne w programie Sisoft Sandra, pozwalającym szybko zweryfikować wydajność.
Przechodzimy do testów przepustowości pamięci.
Kompresja, kodowanie i inne
Przechodzimy do testów kompresji i kodowania
Wyniki testów – 3D
Przechodzimy do testów w środowisku trójwymiarowym. Na początek test renderowania w programie POV-Ray.
A teraz 3DMark06.
Dalsze próby przeprowadziliśmy w programie 3DMark Vantage (test Performance)
Teraz testy w grach.
Temperatury i pobór energii elektrycznej
Temperaturę mierzyliśmy w drugim przejściu programu 3DMark Vantage. Temperatura w pomieszczeniu, gdzie odbywały się testy, wynosiła około 24°C.
ASUS Crosshair IV nie nagrzewa się prawie wcale, co jest zasługą aktywnego systemu chłodzenia (i dokuczliwego dźwięku wentylatora)
Pobór energii elektrycznej
Pobór energii elektrycznej dotyczy całego zestawu z wyłączeniem monitora. Podana wartość odnosi się do maksymalnego wskazania przyrządu pomiarowego przy obciążeniu procesora programem OCCT po pięciu minutach od uruchomienia i ustabilizowanego przy bezczynności systemu.
Podkręcanie
Nie mogło, oczywiście, zabraknąć testów podkręcania. Dobre możliwości przyspieszenia procesora i pamięci były z pewnością jednym z priorytetów dla projektantów płyty ASUS Crosshair IV Extreme.
Ustawienia podczas prób podkręcania były następujące:
- napięcie procesora (Vcore): 1,55 V,
- napięcie kontrolera pamięci (CPU NB): 1,25 V,
- napięcie pamięci: 1,80 V,
- mnożnik procesora: ×10 (do testów HTT),
- opóźnienia pamięci 8-8-8-24.
ASUS Crosshair IV Extreme pozwala znacznie przyspieszyć procesor i pamięć już przy chłodzeniu powietrznym.
Podkręcanie przez telefon
Producenci, wprowadzając rozwiązania takie jak to, chętnie chwalą się innowacyjnością, lub nawet rewolucyjnością nowych rozwiązań. Jesteśmy dalecy od takiej oceny nowinki, którą od niedawna próbuje promować ASUS. Na pierwszy rzut oka podkręcanie z użyciem telefonu wydało się nam wręcz absurdalnym pomysłem. Jednak po kilku próbach stwierdziliśmy, że możemy włączyć tę metodę do arsenału metod przyspieszania komputera. W zasadzie podkręcanie przez telefon działający w systemie Bluetooth nie różni się prawie niczym od tego bardziej tradycyjnego, z użyciem np. laptopa i ROG Connect, tyle że tu nie ma żadnego kabla prowadzącego do płyty głównej. Wygoda podkręcania przez telefon zależy w głównej mierze od samego telefonu: jeżeli ma on duży ekran z szybkim i płynnym przewijaniem – idzie to dosyć sprawnie.
Pierwsze próby przeprowadziliśmy z użyciem smartfona Iphone 3G. Miał on system operacyjny w wersji 3.1.3. Niestety, aplikacja ASUS-a wyświetliła komunikat, że wymaga systemu w wersji minimum 4.
Następnie sprawdziliśmy, czy zadaniu zdalnego podkręcania podoła HTC HD2 z Windows Mobile 6.5. Udało się – telefon sprawnie połączył się z płytą główną i po zainstalowaniu na nim stosownego oprogramowania pozwalał zdalnie, bezprzewodowo kontrolować płytę główną.
Podkręcanie ekstremalne
Podkręcanie z użyciem płyty ASUS Crosshair IV Extreme nie mogło zakończyć się na chłodzeniu powietrzem. Ponieważ centrala sprawiła nam niedawno nowy dewar, sprawdziliśmy, jak płyta radzi sobie z podkręcaniem z użyciem ciekłego azotu (LN2).
Przed próbami podkręcania ekstremalnego z użyciem ciekłego azotu zestaw testowy nieco się zmienił:
- procesor: Phenom II X6 1090T,
- karta graficzna z układem NVIDIA: Palit GeForce GTX480,
- karta graficzna z układem ATI: HIS Radeon HD5870,
- zasilacz: Silverstone Strider ST1500,
- kontener do chłodzenia CPU: Kingpin Dragon F1 EE.
ASUS Crosshair IV Extreme w podkręcaniu ekstremalnym sprawdziła się bardzo dobrze. Bezapelacyjnie okazała się najlepszą płytą do podkręcania z gniazdem AM3, jaką mieliśmy okazję testować. Pokonała swoje starsze siostry, w tym ASUS Crosshair IV Formula. Podkręcając ten sam procesor (ten sam egzemplarz układu AMD Phenom II X6 1090T), uzyskaliśmy wyniki wyższe o 60–100 MHz w porównaniu z innymi płytami. To świetny rezultat. Większa prędkość działania procesora dotyczy zarówno testów w programach 3D (w rodzaju 3DMark Vantage i 3DMark06), jak i aplikacji 2D.
Szkoda, że na razie żaden program nie pozwala podkręcić kart graficznych działających w trybie mieszanym (ATI + NVIDIA) dzięki Hydrze
Podsumowanie
ASUS Crosshair IV Extreme to płyta główna nie dla każdego. Jej walory docenią miłośnicy ekstremalnego podkręcania i nałogowi gracze korzystający z dużych monitorów. Znaczna dowolność w konfigurowaniu systemu graficznego złożonego z kilku kart graficznych (dopuszczalne jest łączenie kart ATI i NVIDI-i) to na pewno zaleta płyty z układem Hydra. Pomijając wciąż niedoskonałe sterowniki, za jakiś czas może to być rozwiązanie godne polecenia graczom. Na razie największy pożytek z HydraLogix mają miłośnicy podkręcania. Możliwość uruchomienia na przykład dwóch kart NVIDI-i na tej świetnej do podkręcania płycie przynosi nowe perspektywy. Musimy tutaj zaznaczyć, że ASUS Crosshair IV Extreme to nie jest ulepszona wersja ASUS Crosshair IV Formula, ale płyta zaprojektowana od podstaw. Nie mamy poczucia, że cokolwiek poświęcono po to, aby można było użyć układu Hydra. ASUS Crosshair IV Extreme to najlepsza płyta ASUS-a pod procesory AMD, na której umieszczono ten układ.
Napisaliśmy, że nie jest to płyta dla każdego. Dlaczego? Otóż mówiąc wprost, taka płyta nie jest potrzebna większości użytkowników. Pierwszym olbrzymim minusem ASUS Crosshair IV Extreme jest cena – dla większości wręcz niebotyczna (jak na płytę główną). Jednak po krótkiej dyskusji doszliśmy do wniosku, że nie jest ona tak absurdalnie wysoka, jak się w pierwszej chwili wydaje. Ta konstrukcja w założeniu ma być podstawą komputera z najwyższej półki. Zatem będzie zazwyczaj uzupełniana o co najmniej dwie najwydajniejsze karty graficzne, najwyższy model procesora i prawdopodobnie 8 GB pamięci. Każdy z wymienionych elementów kosztuje nie mniej niż sama płyta, zatem nie ma tu jakiejś dysproporcji. Oczywiście, nie chcemy usprawiedliwiać kalkulacji producenta, ale cena ASUS Crosshair IV Extreme nie odbiega specjalnie od ceny najwyższego modelu konkurencji wyposażonego w układ Hydra.
Następną wadą dla wielu użytkowników będzie dosyć hałaśliwy wentylator w układzie chłodzenia. Również powiększone rozmiary mogą przemawiać na niekorzyść ASUS Crosshair IV Extreme: w niektórych obudowach jej montaż może być problematyczny.
Postanowiliśmy wyróżnić ASUS Crosshair IV Extreme za wyjątkowo dobre możliwości podkręcania i wysoką wydajność:
Dane techniczne:
ASUS Crosshair IV Extreme | |
---|---|
Dostarczył | ASUS |
Format płyty | ATX (305 x 269 mm) |
Chipset | AMD 890FX / SB850 / Lucid Hydra |
Zakres reg. nap. pamięci | od 1,20 do 2,90 V |
Zakres reg. nap. procesora | od 0,68 do 2,08 V |
Zintegrowany układ graficzny | brak |
SidePort Memory | brak |
Rodzaj złącza procesora | AM3 |
Liczba slotów pamięci | 4 |
Rodzaj pamięci | DDR3 |
Maksymalna pojemność pamięci | 16 GB |
Szybkość pamięci | DDR3 2000/1866/1600/1333/1066 MHz |
Tryb jednokanałowy | tak |
Tryb dwukanałowy | tak |
Tryb trzykanałowy | nie |
Liczba slotów PCI | 1 |
Liczba slotów PCI Express | 5 (5x16) |
Liczba złączy wentylatorów | 8 |
Obsługa NVIDIA SLI | tak (CrossLinx 3) |
Obsługa ATI CrossFireX | tak |
Liczba złączy SATA | 8 |
Liczba złączy eSATA | 2 |
RAID | 0, 1, 10, 5 |
Liczba kanałów ATA | brak |
LAN | 1x Gigabit LAN |
Układ dźwiękowy | Realtek ALC889 |
Liczba portów USB (panel) | 15 (9) |
Liczba portów USB 3.0 | 2 |
IEEE 1394 | 2x 1394a |
Panel tylny | 1x PS/2 (klawiatura), 9x USB, 1x optyczne wyjście S/PDIF, 2x eSATA, 1x IEEE 1394a, 1x LAN, Clear CMOS, ROG Connect, RC Bluetooth (opcjonalnie), 6x złącze audio |
Cena złotych | 1249 |
Do testów dostarczył: ASUS
Cena w dniu publikacji (z VAT): 1249 zł