Niemniej nie wszyscy chcą bawić się w overclocking. AMD ma szansę na rywalizację głównie dzięki atrakcyjnej cenie swoich procesorów. Tu jednak pojawia się kolejny problem – w czym taki procesor umieścić? Co tu dużo mówić, płyty pod Athlony coraz rzadziej pojawiają się w testach. Przyczyn jest kilka – po pierwsze mniejsza dynamika ich rozwoju (sytuację może zmieni pojawienie się procesorów AMD Phenom w sklepach), po drugie znikome nimi zainteresowanie wśród entuzjastów komputerów. Powszechnie uważa się, że procesor AMD będzie działał jednakowo niezależnie od płyty, na jakiej go umieścimy. To ogromny skrót myślowy, doprowadzający do powstania wielu nieporozumień i dokonywania złych wyborów przez nabywców. Postanowiliśmy temu zapobiec i przetestowaliśmy prawie trzydzieści płyt głównych z podstawką Socket AM2. Wyniki naszej pracy znajdziecie w tym artykule. Siłą rzeczy, przy takiej liczbie płyt, przeprowadzonych testów i analiz, jego objętość musi także być imponująca. Mamy jednak nadzieję, że artykuł ten pozwoli każdemu zainteresowanemu procesorem AMD wybrać odpowiednią dla niego podstawę.
W naszym teście znalazły się płyty dla każdego – od modelu do stacji roboczej po bardzo tani komputerek ze zintegrowaną grafiką. Rozpiętość cenowa także spora – od około 170 zł do ponad 700. Odpowiadamy na pytania: czy warto oszczędzać aż do granicy sknerstwa i czy opłaca się kupować płytę z ceną wysoko powyżej przeciętnej?
Wcześniej wspomnieliśmy o małej dynamice rozwoju, ale na dziś sytuacja jest nawet jeszcze gorsza. Wiele płyt, szczególnie tych bardziej rozbudowanych, zniknęło z rynku. To naturalna konsekwencja sytuacji, w której klienci nie są gotowi zapłacić zbyt wielkiej kwoty za płytę dla budżetowego procesora. W takiej sytuacji również przyjęte przez nas kryteria oceny muszą być dostosowane do realiów. Jeśli pojawią się rekomendacje, to dla płyt najharmonijniej łączących wszystkie wymagane cechy: osiągi, jakość, wyposażenie i cenę. Najważniejsza jest strona praktyczna produktu, a nie towarzyszące mu, często czysto marketingowe frazesy w stylu: "najbardziej zaawansowana technologia", "jedyne w swojej klasie rozwiązania", "cudowna innowacyjność" itp. Dla nas jako dziennikarzy i pasjonatów tego typu technologii jest to być może ciekawe, ale dla przeciętnej osoby, która chce płytę kupić i korzystać z niej na co dzień, nie liczy się sposób na dojście do niego, ale wyłącznie osiągnięty cel.
Po wstępie i wyjaśnieniu idei testu zapraszamy do zapoznania się z pełną treścią artykułu.
Kilka słów o chipsetach
Kilka z opisywanych dziś płyt przedstawialiśmy już na naszych łamach, przy okazji premiery podstawki Socket AM2 oraz prezentacji nowych chipsetów NVIDII, serii nForce 5. Artykuł ukazał się półtora roku temu, ale do dziś warto poświęcić kilka chwil na jego lekturę, zawiera bowiem szereg testów i pomiarów, które mogą być dla Was interesujące, w dodatku wcale się tak bardzo nie zdezaktualizował. W największym skrócie i nawiązując wyłącznie do opisanych dziś płyt – najlepszym spośród chipsetów przeznaczonych dla procesorów AMD jest NVIDIA nForce 590 SLI – nie licząc AMD 790FX, który zadebiutował zaledwie kilka dni temu i nie załapał się już do naszego testu. Najważniejszą cechą nForce 590 SLI jest obsługa dwóch kart graficznych pracujących w trybie SLI x16. Poza tym chipset pozwala na podłączenie sześciu napędów SATA, dwóch sieciówek i dziesięciu portów USB. Obie gigabitowe sieciówki da się połączyć w jedną o podwójnej szybkości działania, zaś liczba linii PCI Express (48) pozwala stworzyć płytę o ogromnej liczbie złącz tego typu. nForce 570 SLI to przede wszystkim mniej linii PCI-E (28), co pozwala na obsługę kart graficznych w trybie SLI x8. nForce 550 SLI to już tylko 20 linii PCI-E, ale nadal świetnie radzi sobie z trybem SLI x8. Pozostała tu tylko jedna sieciówka i cztery napędy SATA. Budżetowy nForce 500 SLI w specyfikacji nie odbiega od „550”, a nawet - jako jedyny - obsługuje aż cztery napędy PATA (pozostałe płyty po dwa). W praktyce jest to jednak układ o najmniejszych możliwościach.
W przytoczonym artykule opisaliśmy także chipset zainstalowany na płycie ASUS M2R32-MVP. Tyle tylko, że w tamtym czasie nazywał się on ATI CrossFire Xpress 3200, dziś zaś AMD 580X. To chipset pozwalający na współpracę dwóch kart graficznych w trybie CrossFire x16, czyli takim, jaki dla płyt pod Intela udostępnił dopiero X38. W praktyce radzi on sobie na tyle dobrze, że stanowi konkurencję dla nForce 590 SLI.
Z kolei w artykule z lutego tego roku możecie zapoznać się z opisem chipsetu AMD 690G. To bardzo udany chipset ze zintegrowanym układem graficznym. Do niedawna nie miał godnego konkurenta na rynku.
Warto napisać kilka słów o dwóch jeszcze nie opisywanych u nas układach NVIDII. Pierwszym z nich jest nForce 560. To tańsza alternatywa dla nForce 570 Ultra. Pozbawiono go kilku możliwości starszego brata. Chipset ten może obsłużyć 19 (nForce 570 Ultra – 20) linii PCI Express. W związku z tym na płycie z nim da się zainstalować o jedno złącze PCI-E x1 mniej. Patrząc na to realnie – i tak mało kto wykorzysta wszystkie trzy dostępne złącza tego typu (o ile tylko płyta będzie w nie wyposażona), czwarte można więc uznać praktycznie za zbędne. Kolejną różnicą pomiędzy tymi chipsetami jest obsługa czterech napędów SATA w nForce 560, podczas gdy 570 Ultra obsługiwał ich sześć. Po raz drugi zapytamy – czy ktoś podłączy do takiego komputera więcej niż jeden czy dwa napędy SATA? Być może bardziej dokuczliwe może być posiadanie tylko jednej karty sieciowej, choć tak naprawdę niewiele osób wykorzystuje dwa tego typu złącza. Jedna sieciówka to oczywiście także brak technologii DuallNet. I to już wszystkie ważniejsze różnice pomiędzy chipsetami. Okazuje się, że w praktyce są one nieodczuwane przez przeciętnego użytkownika komputera, za to ucieszy go niższa cena płyt z nForce 560.
GeForce 7050 to odpowiedź NVIDII na bardzo udane chipsety AMD 690G. Są one rozwinięciem wcześniejszych chipsetów o technologie, którymi AMD zaczęły górować nad rywalem. Najważniejszym uzupełnieniem jest wsparcie dla dekodowania wideo wysokiej rozdzielczości i co w tym przypadku oczywiste, zainstalowanie na tych płytach wyjścia HDMI. W czasie testów chipsety AMD i NVIDII toczyły tym razem bardzo wyrównaną walkę. W ofercie jest też GeForce 7025 – konkurent dla AMD 690V.
Tak sytuacja wygląda dziś, ale kilka dni temu ukazała się nowość - seria chipsetów AMD 7, obejmujaca trzy chipsety (AMD 770, AMD 790X, AMD 790FX), wspierające nową podstawkę AM2+ oraz obsługujące złącza PCI Express 2.0 o wyższej przepustowości.
nForce 590 SLI
Najdroższe obecnie płyty dla procesorów AMD buduje się z użyciem chipsetu NVIDIA nForce 590 SLI. Możliwości tych układów, tak pod względem liczby podłączanych napędów, jak i obsługi kart graficznych w trybie SLI wyróżniają je spośród konkurentów. Powiedzmy sobie jednak szczerze, na razie rynek płyt z obsługą SLI należy do jednego gracza – właśnie NVIDII. Cała na nim rywalizacja odbywa się pomiędzy układami tego producenta. Spośród nich (nForce 590, 570, 550, 500), jedynie "pięćsetdziewięćdziesiątka" obsługuje karty graficzne w trybie SLI x16. W testach sprawdzimy, jaką korzyść daje to rozwiązanie w stosunku do tańszego SLI x8.
Testom poddaliśmy pięć płyt głównych z chipsetem nForce 590 SLI. Cztery z nich pochodziły od ASUS-a (M2N32-SLI Deluxe WiFi, M2N32-SLI Premium, M2N32-SLI Workstation i Crosshair), piąta to produkt Foxconna (C51XEM2AA). Wbrew początkowym obawom okazało się, że płyty ASUS-a różni od siebie znacznie więcej niż naklejki na radiatorach i dodatki w pudełku. ASUS M2N32-SLI Deluxe to po prostu dobra płyta z układem 590. Doskonale nadaje się do budowy wydajnego komputera, do wszystkich zadań. M2N32-SLI Premium, który do nas trafił, przeznaczony był przede wszystkim do pracy z systemem Windows Vista. Wyróżniała go solidność, wbudowana pamięć flash i ogromna ilość dodatków. Crosshair z kolei nalezy do serii Republic of Games. To w zamyśle ASUS-a płyta dla graczy, zaś M2N32-SLI Workstation, jak sama nazwa mówi, może służyć za podstawę do budowy stacji roboczej.
Układy chłodzenia
Od jakiegoś czasu płyty główne ASUS-a wyróżniają się bardzo rozbudowanym systemem chłodzenia. ASUS M2N32-SLI Deluxe nie stanowi wyjątku. Na sekcji zasilania procesora umieszczono dwa bardzo duże, miedziane radiatory. Połączono je dwoma rurkami cieplnymi, które w dalszej kolejności łączą radiatory ze znacznie mniejszym, ale także miedzianym radiatorem umieszczonym na mostku północnym płyty. Ten połączono z radiatorem mostka południowego pojedynczą rurką cieplną. Ze swej funkcji układ wywiązuje się bardzo dobrze, pozwalając na stabilną pracę, nawet przy bardzo mocno przetaktowanym chipsecie. Należy tylko zwrócić uwagę na właściwy wybór coolera procesora. Mniejsze, w tym standardowy dołączony do procesorów AMD, mieszczą się bez problemu, ale może pojawić się kłopot w przypadku szczególnie szerokich konstrukcji.
Układ chłodzenia ASUS M2N32-SLI Premium jest identyczny z tym z modelu Deluxe.
ASUS Crosshair to płyta o zupełnie innym rozłożeniu układów niż dwie opisywane wcześniej, a co za tym idzie, wyposażono ją także w inny system chłodzenia, choć jego opis może wyglądać identycznie – cały układ wykonano z miedzi, dwa bardzo duże radiatory sekcji zasilania połączono ze sobą dwoma rurkami cieplnymi z mniejszym radiatorem mostka północnego. Z kolej radiator mostka południowego łączy z radiatorem mostka północnego pojedyncza rurka cieplna. Ogólna powierzchnia żeber radiatorów jest w tym przypadku nieco większa niż w modelach Deluxe i Premium. Jednakże do jednej rzeczy można się w tym przypadku przyczepić – płyta za taką cenę na pewno powinna posiadać estetyczniej wykonane chłodzenie mostka północnego – odsłonięte zakończenia rurek cieplnych sprawiają wrażenie jakby coś tutaj było niedokończone. Odległość radiatorów od gniazda procesora jest w tym przypadku większa niż na wcześniej opisywanych płytach, dzięki czemu łatwiejszy będzie montaż niestandardowych coolerów CPU.
Nieco mniejszy układ chłodzenia znajduje się na płycie ASUS M2N32-SLI WS. Tutaj także całość wykonano z miedzi. W przeciwieństwie do pozostałych płyt, połowa sekcji zasilania procesora pozostawiona została bez chłodzenia. Największy miedziany radiator umieszczono na pozostałej jej części i połączono dwoma rurkami cieplnymi z miedzianym radiatorem na NB. Żebra radiatora znajdują się nad mostkiem północnym, natomiast jego miedziana podstawa odbiera także ciepło z układu obsługującego złącza PCI-X (nie mylić z PCI Express!). Radiator mostka południowego ma tutaj bardzo dużą powierzchnię i łączy się z radiatorem mostka północnego pojedynczą rurką cieplną.
W porównaniu z płytami ASUS-a, układ chłodzenia Foxconna niemal nie istnieje. Na mostku północnym płyty umieszczono niewielki, aluminiowy, pomalowany na czarno radiator, natomiast na mostku południowym, płaski miedziany radiator, wspomagany przez mały wentylator. Całość, po kontakcie z płytami ASUS, budzi zdziwienie i powoduje początkowo dość sceptyczne podejście do skuteczności odprowadzania ciepła. W czasie testów okazało się jednak, że płyta pracuje bardzo stabilnie, aczkolwiek wielkość systemu odbiła się negatywnie na testach podkręcania. Hałas powodowany przez wentylator jest niewielki i niknie przy odgłosie coolera procesora lub karty graficznej.
Rozłożenie elementów
Na pierwszy rzut oka ASUS M2N32-SLI Deluxe odróżnia się od niemal wszystkich płyt. Sprawia to położenie czterech gniazd pamięci – przy górnej krawędzi płyty. Po zamontowaniu płyty w obudowie midi-tower, pamięci znajdą się tuż pod zasilaczem. Dzięki takiemu ich położeniu, wymiana modułów jest zawsze możliwa, niezależnie od wielkości zainstalowanej karty graficznej. Znacznie gorzej ulokowano gniazdo zasilania 4-pin – wciśnięto je bardzo blisko pierwszego ze złącz PCI-E x16. Ponieważ w tym miejscu płyty, z racji ulokowania tu innych podzespołów, jest niezwykle „ciasno”, odłączenie czy podłączenie kabla może okazać się niezwykle trudne. Drugie z gniazd zasilania znalazło się na szczęście w normalnym dla niego miejscu, na brzegu płyty. Obok niego umieszczono złącza napędów ATA i FDD, dzięki czemu ich kable nie będą przeszkadzały. Na płycie umieszczono dwa złącza PCI-E x16. Pomiędzy nimi mamy złącze PCI-E x4, i PCI-E x1, zaś przy dolnej krawędzi płyty dwa PCI. Pomiędzy nimi znajduje się dioda informująca nas o podłączeniu zasilania do płyty. Jeżeli zdecydujemy się na jedną kartę graficzną z szerokim systemem chłodzenia, zasłoni ona złącze PCI-E x4, natomiast w przypadku dwóch takich kart, ubędzie nam jeszcze jedno z PCI. Dwa z sześciu złącz napędów SATA umieszczono na przedłużeniu drugiego PCI-E x16, ale podłączenie kabli jest możliwe nawet w przypadku zainstalowania dwóch kart GeForce 8800 GTX. Tuż za tylnym panelem znajdziemy siódme złącze SATA, obsługiwane przez dodatkowy układ (ten sam, który obsługuje eSATA tylnego panelu). Zworka do przywracania domyślnych ustawień BIOS-u może być trudno dostępna, jeśli zdecydujemy się na instalację dwóch kart graficznych. Jednakże to akurat mały problem, gdyż po próbie przesadnego podkręcania, płyta zazwyczaj „wstaje” sama, z ustawieniami umożliwiającymi jej funkcjonowanie. Na płycie znajdziemy też kartę WiFi, wlutowaną tak, aby antenę podłączać przy tylnym panelu.
ASUS M2N32-SLI Premium to niemal bliźniak modelu Deluxe z wszystkimi jego wadami i zaletami. Płyty odróżniają od siebie dwie rzeczy. W modelu Premium, w miejscu karty Wi-Fi, wlutowano 512 MB pamięć flash. Testowana przez nas płyta była w zamierzeniach producenta przeznaczona do pracy z systemem Windows Vista, który potrafi taką pamięć wykorzystać (ReadyBoost). Jednakże trudno to uznać za dużą zaletę. Obecnie nawet pamięci flash USB 2 GB można kupić już za około 70 zł, a podłączenie jej do gniazda USB da nam dokładnie takie same możliwości, jak w przypadku wlutowania na płycie, a do tego jeszcze wszystkie korzyści wynikające z mobilności takiej „flaszki”. Drugą cechą odróżniającą płyty są zastosowane na nich kondensatory. W modelu Premium użyto tylko kondensatorów polimerowych, natomiast w Deluxe znajdziemy je wyłącznie w sekcji zasilania.
Gniazda pamięci w ASUS Crosshair znalazły się w tradycyjnym miejscu, ale dzięki ich przesunięciu do górnej krawędzi płyty, także tutaj wymiana modułów zawsze jest łatwa. Gniazdo zasilania 8-pin umieszczono w łatwo dostępnym miejscu za tylnym panelem. Dość nietypowo za to wygląda gniazdo zasilania 24-pin – prostopadłe do długiej krawędzi płyty. Położone obok niego złącze napędu ATA wprawdzie nie koliduje z długą kartą graficzną, ale taśma z pewnością będzie się o nią opierać. Wszystkie sześć złącz napędów SATA umieszczono pomiędzy kartami graficznymi tak, że ich kable nie będą z niczym kolidowały. Na płycie znajdziemy oczywiście dwa złącza PCI Express x16. Nad pierwszym umieszczono jedno PCI, zaś jeszcze nieco wyżej złącze przeznaczone do instalacji modułu dźwięku, który w tym przypadku umieszczono na oddzielnej karcie. W module wykorzystano jednak typowy dla płyt ASUS-a kodek, co sprawia, że jakość dźwięku nie wyróżnia się w stosunku do tradycyjnego rozwiązania. Tuż pod pierwszym PCI-E x16 umieszczono złącze PCI-E x4, a pod nim PCI. Przy tym złączu znajduje się zielona dioda informująca o podłączeniu płyty do zasilania. Dalej jest drugie PCI-E x16 i ostatnie (trzecie) PCI. Jak łatwo zauważyć, po włożeniu karty graficznej z szerokim systemem chłodzenia znika nam złącze PCI-E x4, zaś w przypadku kart SLI, także jedno z PCI. Na płycie za tą cenę spodziewalibyśmy się wyłącznie polimerowych kondensatorów, ale niestety tutaj wymieszano je z tradycyjnymi. Crosshair wyposażono w trzy przyciski, praktyczne w czasie pracy z płytą poza obudową – obok gniazda zasilania 24-pin umieszczono przycisk do resetowania ustawień BIOS-u, zaś przy dolnej krawędzi płyty dwa dodatkowe – Power i Reset. Na powierzchni płyty umieszczono jadowite, niebieskie diody, ale na szczęście istnieje możliwość wyłączenia tej wyjątkowej ozdoby.
Model Workstation wyróżnia się przede wszystkim ogromną liczbą złącz. Na płycie znajdziemy dwa PCI-E x16, dwa PCI-E x1, jedno PCI i dwa, spotykane tylko na specjalistycznych płytach PCI-X. Nie jest to płyta przeznaczona dla graczy, dlatego umieszczenie PCI-X blisko PCI-E x16 nie powinno być wielką wadą, o ile tylko użyjemy karty graficznej nie zasłaniającej sąsiedniego slotu. Równie ważna jest możliwość podłączenia aż dziewięciu napędów SATA i czterech ATA. Podpiąć można także dwa dodatkowe IEEE1394, cztery USB i pojedyncze RS-232. Gniazda pamięci umieszczono w sposób równie praktyczny, jak w modelu Crosshair. Podobnie postąpiono z gniazdami zasilania, z tym że tutaj wtyczkę 24-pin podpinamy tradycyjnie. Pomiędzy gniazdami pamięci a złączem napędu FDD umieszczono diodę o tym samym przeznaczeniu, co na wcześniej opisywanych płytach.
Foxconn C51XEM2AA pod względem praktyczności także wypada znakomicie. Gniazda pamięci umieszczono tak jak w ASUS-ie Crosshair, dzięki czemu można wymieniać moduły bez wyjmowania karty graficznej. Niestety, przysunięto je zdecydowanie zbyt blisko gniazda procesora, na skutek czego wymianę modułów potrafi utrudnić jego cooler. Zastrzeżenia można mieć do położenia gniazda zasilania 24- pin, pomiędzy radiatorem NB a tylnym panelem. Podłączony do niego kabel może przeszkadzać przy obsłudze płyty. Drugie z gniazd zasilania – 24-pin umieszczono praktycznie - na samym brzegu płyty. Pomiędzy dwoma złączami PCI-E x16 znalazły się PCI-E x1 i PCI-E x4, natomiast bliżej dolnej krawędzi płyty dwa PCI. Ogromne zastrzeżenia mamy do sposobu odblokowywania kart ze złącz PCI-E x16. Wygięcie plastikowych zaczepów w prawą stronę sprawia, że po włożeniu szerokich kart graficznych stają się one niemal niedostępne. Chcąc wyciągnąć karty musimy spróbować przesunąć zaczepy czymś bardzo wąskim, np. śrubokrętem. Kable podłączone do złącz SATA, ATA i FDD nie sprawiają kłopotu. Obok wentylatora SB znajduje się wyświetlacz stanów POST BIOS-u. Może się on przydać w razie wystąpienia kłopotów z uruchomieniem komputera.
Panele tylne
ASUS Crosshair
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 2x eSATA. Na tylnym panelu płyty umieszczono także wielokrotnie opisywany przez nas wyświetlacz stanów BIOS-u oraz przycisk do wyłączenia wypalającej oczy iluminacji płyty. Gniazda mini-jack karty dźwiękowej znajdują się na osobnym module.
ASUS M2N32-SLI Deluxe WiFi
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x eSATA, 1x COM, 6x mini-jack karty dźwiękowej, Wi-Fi.
ASUS M2N32-SLI Premium
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x eSATA, 1x COM, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
ASUS M2N32-SLI Workstation
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x eSATA, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
Foxconn C51XEM2AA
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x IEEE1394b, 1x optical S/PDIF, 5x mini-jack karty dźwiękowej.
Dodatki
ASUS Crosshair
Płyta ze sterownikami i aplikacjami (Acrobat Reader, ASUS Update, ASUS PC Probe II, ASUS AI Booster, ASUS Screen Saver, 3DMark06) płyta z aplikacjami (Inter Video Photo Album, MediaOne Galery, WinDVD Creator 2 Platinum, DVD Copy 2.5 Platinum, Disc Master 2.5 Platinum), instrukcja obsługi, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, sześć kabli SATA, trzy przejściówki zasilające molex – 2x SATA, Q-Connector, śledź ze złączem IEEE1394a, śledź z dwoma złączami USB, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI, mikrofon stereofoniczny, cooler na układ chłodzenia płyty, dwa czujniki temperatury, moduł dźwięku na oddzielnej karcie, breloczek (ASUS ROG).
ASUS M2N32-SLI Deluxe
Płyta ze sterownikami i aplikacjami (Acrobat Reader, ASUS Update, ASUS PC Probe II, ASUS AI Booster, ASUS AI Nap, ASUS AI Gear, ASUS Screen Saver, program antywirusowy) płyta z aplikacjami (Inter Video Photo Album, MediaOne Galery, WinDVD Creator 2 Platinum, DVD Copy 2.5 Platinum, Disc Master 2.5 Platinum), instrukcja obsługi, instrukcja obsługi Wi-Fi AP, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, sześć kabli SATA, trzy przejściówki zasilające molex – 2x SATA, Q-Connector, śledź ze złączem IEEE1394a, śledź z dwoma złączami USB, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI, mikrofon stereofoniczny, antenka Wi-Fi, cooler na układ chłodzenia płyty.
ASUS M2N32-SLI Premium
Płyta ze sterownikami i aplikacjami dla Windows Vista, płyta z aplikacjami do ScreenDuo, instrukcja obsługi, instrukcja obsługi ScreenDuo, instrukcja szybkiej instalacji, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, sześć kabli SATA, trzy przejściówki zasilające molex – 2x SATA, Q-Connector, śledź ze złączem IEEE1394a, śledź z dwoma złączami USB, mostek do połączenia kart graficznych w SLI, mikrofon stereofoniczny, cooler na układ chłodzenia płyty, ekran ScreenDuo, kabel USB do jego podłączenia, pilot.
Dokładny opis działania dodatków do płyty ASUS M2N32SLI-Premium znajdziecie w tym artykule na oddzielnej stronie.
ASUS M2N32-SLI Workstation
Płyta ze sterownikami i aplikacjami (Acrobat Reader, ASUS Update, ASUS PC Probe II, ASUS AI Booster, ASUS AI Nap, ASUS AI Gear, ASUS Screen Saver, program antywirusowy) płyta z aplikacjami (InterVideo Photo Album, MediaOne Galery, WinDVD Creator 2 Platinum, DVD Copy 2.5 Platinum, Disc Master 2.5 Platinum), instrukcja obsługi, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, dziewięć kabli SATA, cztery przejściówki zasilające molex – 2x SATA, jedna przejściówka zasilająca molex – SATA, Q-Connector, śledź ze dwoma złączami IEEE1394 (a i b), śledź z dwoma złączami USB, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI, mikrofon stereofoniczny.
Foxconn C51XEM2AA
Płyta ze sterownikami, instrukcja obsługi, mapa płyty, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, sześć kabli SATA, trzy przejściówki zasilające molex – 2x SATA, śledź ze dwoma złączami IEEE1394 (a i b), śledź z czterema złączami USB, śledź z portem COM, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI.
ASUS M2N32-SLI Premium – opis dodatków
Dołączony do płyty ekranik ASUS nazwał ScreenDUO. Z komputerem łączymy go przez kabel USB.
Urządzenie wygląda bardzo zgrabnie. Umieszczono na nim kilka przycisków. Dwa górne otwierają wcześniej zdefiniowane programy. Z przodu mamy duży przycisk do poruszania się po funkcjach ekranu i dwa małe – jeden akceptuje funkcję, drugi cofa nas o jeden krok.
Zaskakuje jakość wyświetlanego obrazu. Jest naprawę bardzo dobra - ostrość znakomita, jasność podobnie, a kolory wyglądają dość naturalnie.
Według ASUS-a ekranik może pełnić wiele pożytecznych funkcji, zwłaszcza w połączeniu z systemem Windows Vista. Sprawdziliśmy jak te zapewnienia mają się do rzeczywistości. Ekran ma wbudowaną własną pamięć, w której może przechowywać troszkę informacji. Po wyłączeniu komputera (musi on być jednak podłączony do sieci, tak żeby podtrzymywać napięcie na USB), wciąż mamy dostęp do zapisanych w pamięci ScreenDUO danych. Mogą to być np. notatki lub zdjęcia.
Na ekranie możemy również odczytać dane z monitora systemu, kanały RSS, powiadomienia o nadesłanych e-mailach czy prognozę pogody. Umożliwia on też sterowanie odtwarzaczem Windows Media Player. To oczywiście wymaga funkcjonującego komputera. Wprawdzie osoby lubiące gadżety będą miały ze ScreenDUO chwilę radości, ale w ogólnym rozrachunku jest on pretensjonalnym i zbędnym dodatkiem, mało użytecznym na dłuższą metę. Korzystanie z niektórych gadżetów jest kłopotliwe. Notatki na przykład musimy najpierw ręcznie kopiować do odpowiedniego miejsca. Podobnie jest ze zdjęciami. ScreenDuo nie daje dostępu do zawartości całego dysku, a jedynie wcześniej wskazanych folderów.
Ogólnie wszystkie jego funkcje zazwyczaj znacznie wygodniej obsługiwać bezpośrednio z ekranu komputera. Trudno znaleźć rozsądne wytłumaczenie, dlaczego ktoś miałby do przeglądania zdjęć używać ekranu 2", zamiast 17 czy 19".
Znacznie więcej skorzystamy z wbudowanej w płytę funkcji ASAP. W miejscu gdzie w P5B Deluxe mamy dodatkowe złącze USB, w modelu Premium umieszczono wbudowaną na stałe pamięć falsh. Dzięku temu możliwy jest np. bardzo szybki start systemu. ASAP pozwala na skopiowanie do tej pamięci najważniejszych danych i przechowanie ich tam po zamknięciu komputera. Przy jego ponownym rozruchu, zamiast z dysku, system startuje niemal natychmiast z pamięci flash. Pozwala to na jego niezwykle szybkie uruchomienie i powrót do pracy.
Jeśli ktoś lubi słuchać muzyki czy oglądać filmy na ekranie komputera, wylegując się w tym samym czasie na kanapie, to z pewnością znacznie praktyczniejszy niż sterowanie funkcjami odtwarzacza za pomocą ScreenDuo będzie dołączony do płyty pilot. Działa na większą odległość i nie ciągnie za sobą kłopotliwego kabla.
Umieszczono na nim przyciski do sterowania odtwarzaczem, dwa przyciski do uruchamiania wybranych aplikacji ( tak samo jak w SD) a także aplikacją ASUS A.I. Gear. Z jego pomocą można też uśpić lub wyłączyć komputer.
BIOS-y
ASUS Crosshair
Nieczęsto zdarza się widywać takie funkcje BIOS-u jak w płycie ASUS Crosshair – po pierwsze, ustawień odpowiedzialnych za podkręcanie mamy tutaj ogromną ilość, po drugie – mimo tego, pogrupowano je tak, że całość jest niezwykle łatwa w obsłudze. Szkoda, że nie na wszystkich płytach tak to wygląda.
Wszystkie funkcje OC znajdziemy pod zakładką Extreme. Tam umieszczono kolejne zakładki odpowiedzialne za sterowanie poszczególnymi grupami funkcji.
- CPU Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU Multiplier – w zakresie dopuszczonym przez producenta układu
- Memory Clock Frequency – 400, 533, 667, 800 MHz
- PCIEX16_1 Clock – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIEX16_2 Clock – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU<->NB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- NB to SB HT Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- NB->SB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- SB->NB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- CPU Voltage Range – od 0,85 – 0,95 do 1,75 – 1,85 V
- DDR2 Voltage – 1,850 – 3,425 V (skok – 0,025 V)
- HT Link Voltage – 1,200 – 1,575 V (skok – 0,025 V)
- NB Core Voltage - 1,200 – 1,575 V (skok – 0,025 V)
- SB Core Voltage – 1,500 – 1,875 V (skok – 0,025 V)
- SB PLL Voltage – 1,50 – 1,85 V (skok – 0,05 V)
- DDR2 Termination Voltage – od – 150 do + 150 mV (skok 50 mV)
- DDR2 Controller Ref Voltage - od – 150 do + 150 mV (skok 50 mV)
- DDR2 Channel A Ref Voltage - od – 100 do + 150 mV (skok 50 mV)
- DDR2 Channel b Ref Voltage - od – 100 do + 150 mV (skok 50 mV)
- DRAM Configuration – timingi i inne ustawienia pamięci
ASUS M2N32-SLI Deluxe
BIOS typowy dla płyt ASUS-a. Opcje odpowiedzialne za podkręcanie są tu bardzo rozbudowane, a zakresy regulacji niezwykle duże.
- CPU Frequency – 200 – 425 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIEX16_1 Click – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIEX16_2 Click – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- DDR2 Voltage – 1,800 – 2,500 V (skok – 0,025 V)
- CPU Vcore Voltage – 0,8000 - 1,5625 V (skok – 0,0125 V)
- CPU Multiplier – tak (w zakresie dopuszczonym przez producenta procesora)
- DDR2 Termination Voltage – 0,5, 0,6 x DDR2 Voltage
- CPU to NB HT Voltage – 1,200 - 1,500 V (skok – 0,025 V)
- NB to SB HT Voltage – 1,300 - 1,500 V (skok – 0,025 V)
- NB Core/PCI-E Voltage – 1,200 - 1,400 V (skok – 0,100 V)
- SB Core/PCI-E Voltage – 1,500 - 1,750 V (skok – 0,025 V)
- SB Standby Core Voltage – 1,5 - 1,7 V (skok – 0,1 V)
- DDR2 – 400, 533, 667, 800 MHz, ustawienia timingów pamięci
- NB to SB HT Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU<->NB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- NB ->SB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- SB ->NB HT Speed - x1, x2, x3, x4, x5
ASUS M2N32-SLI Premium
BIOS typowy, ten sam co w modelu M2N32-SLI Deluxe.
- CPU Frequency – 200 – 425 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIEX16_1 Click – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIEX16_2 Click – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- DDR2 Voltage – 1,800 – 2,500 V (skok – 0,025 V)
- CPU Voltage – 0,8000 - 1,5625 V (skok – 0,0125 V)
- CPU Multiplier – tak (w zakresie dopuszczonym przez producenta procesora)
- DDR2 Termination Voltage – 0,5, 0,6 x DDR2 Voltage
- CPU to NB HT Voltage – 1,200 - 1,500 V (skok – 0,025 V)
- NB to SB HT Voltage – 1,300 - 1,500 V (skok – 0,025 V)
- NB Core/PCI-E Voltage – 1,200 - 1,400 V (skok – 0,100 V)
- SB Core/PCI-E Voltage – 1,500 - 1,750 V (skok – 0,025 V)
- SB Standby Core Voltage – 1,50, 1,60, 1,70 V
- DDR2 – 400, 533, 667, 800 MHz, ustawienia timingów pamięci
- NB to SB HT Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU<->NB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- NB ->SB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
- SB ->NB HT Speed - x1, x2, x3, x4, x5
Foxconn C51XEM2AA
Także i tutaj znajdziemy bardzo wiele funkcji.
- Ref Clock (HTT) – 100 – 500 MHz (skok – 1 MHz) + 200,9 MHz
- sterowanie mnożnikiem – tak
- PCIe Bus, Slot 1 – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIe Bus, Slot 2 – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- SPP <-> MCP Ref Clock – 200 – 500 MHz (skok – 1 MHz)
- mnożnik CPU <-> SPP – x1, x2, x3, x4, x5
- mnożnik SPP -> MCP - x1, x2, x3, x4, x5
- mnożnik SPP <- MCP - x1, x2, x3, x4, x5
- CPU – 0,3750 – 1,8500 V (skok – 0,0125 V)
- Memory – 1,800 - 2,500 V (skok – 0,025 V)
- HT CPU <-> SPP – 1,225 – 1,400 V (skok – 0,025 V) (auto – 1,2 V)
- HT SPP <-> MCP – 1,325 – 1,500 V(skok – 0,025 V) (auto – 1,3 V)
- SPP – 1,250, 1,300, 1,350, 1,400 V (auto – 1,2 V)
- MCP – 1,525 – 1,700 V (skok – 0,025 V) (auto – 1,5 V)
- Auxiliary – 1,6, 1,7 V (auto – 1,5 V)
- Ustawienie szybkości (400, 533, 667, 800 MHz) , timingów i innych parametrów pamięci.
nForce 570 SLI/550 SLI/500 SLI
Układ nForce 570 SLI miał służyć do budowy płyt znacznie tańszych od „590”, ale niemal równie praktycznych. Większość użytkowników wahać może się jedynie w przypadku konieczności korzystania z teoretycznie mniej wydajnego SLI x8 zamiast x16, ale czy to uzasadnione, wykażą dopiero testy. W przypadku płyt z nForce 570 SLI trafiły do nas cztery egzemplarze od czterech producentów. Okazuje się, że płyty na tym tanim chipsecie także mogą dość mocno odróżniać się od siebie ceną. ASUS M2N-SLI i MSI K9N SLI Platinum są zdecydowanie droższe od płyt Gigabyte GA-M57SLI-S4 i WinFast N570SM2AA. Czy dysponują one cechami rekompensującymi wyższą cenę?
Jeżeli płyty z nForce 570 SLI wydają się komuś zbędnym luksusem, może kupić urządzenie stojące jeszcze niżej na drabinie rozwoju; NVIDIA ma w ofercie także tańsze chipsety. Nie trzeba przy tym wcale rezygnować z możliwości zbudowania komputera z dwoma kartami graficznymi. nForce 550 i nForce 500 także poradzą sobie z kartami w trybie SLI. Wbrew pozorom, oszczędzanie wcale nie odbywa się kosztem wycięcia z płyt wszystkiego, co mogło okazać się zbytkiem. Tak więc mamy tutaj po cztery gniazda pamięci czy też cztery złącza SATA. Decydując się na taką płytę rezygnujemy raczej z bardzo mocnego podkręcania czy dodatków.
Niestety, ten rodzaj płyt był dość słabo reprezentowany – trafiły do nas tylko ASUS M2N-E SLI (nForce 500 SLI) i Foxconn N5M2AB (nForce 550 SLI).
Układy chłodzenia
nForce 570 SLI to chipset jednoukładowy, w związku z czym system chłodzenia wyposażonych w niego płyt może być dość prosty. Nawet w ASUS M2N-SLI chłodzenie nie przytłacza wielkością. W całości wykonano je z miedzi. Na sekcji zasilania procesora umieszczono duży miedziany radiator o sporej powierzchni żeber. Pojedyncza rurka cieplna łączy go z miedzianą płytką na chipsecie. W czasie pracy temperatura całości utrzymuje się w znośnych granicach, wyraźnie podnosząc się jedynie przy mocnym overclockingu układu.
Układ chłodzenia płyty MSI K9N SLI Platinum skonstruowano dokładnie tak samo, jak ten w ASUS-ie. Wydaje się jednak, że tutaj powierzchnia żeber radiatora jest minimalnie większa.
Gigabyte w ogóle zrezygnował w swym GA-M57SLI-S4 z chłodzenia sekcji zasilania procesora. Za to na układzie umieszczono płaski aluminiowy radiator o bardzo dużej powierzchni. Niestety powleczono go imitującą miedź warstwą, a temperatura podczas pracy jest dość wysoka.
Zupełnie inaczej rozwiązano problem z odprowadzaniem ciepła na płycie WinFast N570SM2AA. Na sekcji zasilania (w pełni cyfrowej) umieszczono niewielki radiator. Nie jest on połączony z „chłodzeniem” chipsetu, to zaś stanowi maleńki aluminiowy radiator wspomagany przez wysokoobrotowy wentylator. Powodowany przez niego hałas nie jest dokuczliwy, trudno natomiast przewidzieć, jak będzie wyglądała jego żywotność.
Jak na ASUSa, M2N-E SLI to tania płyta, stąd nie ma co oczekiwać po niej nadmiernego skomplikowania budowy. nForce 500 SLI to chipset jednoukładowy. Całym systemem chłodzenia płyty jest aluminiowy radiator umieszczony na chipsecie. W czasie pracy jego temperatura jest dość wysoka, ale nie ma żadnych kłopotów ze stabilnością. Płyta niemal się nie podkręca, tak więc nie ma też zmartwienia z odprowadzaniem ciepła po OC.
Konstruktorzy Foxconna N5M2AB, planując jego system chłodzenia, wybrali inne rozwiązanie. Tutaj radiator jest niewiele większy od samego układu, z którego ma odbierać ciepło, za to jego wydajność wspomaga niewielki wentylator. Problemów ze stabilnością nie ma, nawet podczas podkręcania, a swoimi możliwościami pod tym względem płyta naprawdę nas zaskoczyła.
Rozłożenie elementów
ASUS M2N-SLI naprawdę może się spodobać. Wymiana modułów pamięci zawsze jest łatwa. Przy obsadzaniu gniazd pamiętajmy, że robi się to w tym przypadku tak, jak przy procesorach Intela – aby pamięci pracowały w trybie dwukanałowym, umieszczamy je w czarnych lub żółtych gniazdach. Gniazdo zasilania 24-pin umieszczono w idealnie dostępnym miejscu, natomiast dostęp do gniazda 4-pin utrudnia radiator sekcji zasilania. Liczba złącz kart rozszerzeń ucieszy każdego. W pierwszej kolejności umieszczono PCI-E x1, za nim PCI-E x16 i kolejne PCI-E x1. Dalej mamy PCI, drugie PCI-E x16 i jeszcze dwa PCI (pomiędzy nimi dioda wskazująca na podłączenie zasilania). Nawet w czasie testów z dwoma kartami GF 8800 GTX, mieliśmy do dyspozycji dwa PCI i jedno PCI-E x1. Kable podpięte do sześciu złącz SATA nie kolidują z kartami graficznymi. Podobnie jest z kablami ATA o FDD, które bardzo łatwo poprowadzić tak, aby nie przeszkadzały przy obsłudze płyty i nie zakłócały obiegu powietrza w obudowie. Siódme złącze SATA umieszczono za to w bardzo dziwnym miejscu – tuż przy pierwszym PCI-E x16. Uparty podłączy tam kabel, ale chyba mało kto będzie korzystał z aż takiej liczby napędów. Nie będzie też problemu z kablami dodatkowych złącz USB i IEEE1394. W trudno dostępnym miejscu umieszczono jedynie styki portu drukarki (pomiędzy radiatorem a panelem tylnym), ale dziś mało kto zechce wykorzystać to archaiczne złącze.
Także rozłożenie elementów na Gigabyte GA-M57SLI-S4 jest bardzo dobre. Moduły pamięci można łatwo wymieniać, gdyż ich gniazda odsunięto od złącz PCI-E. Jeśli już o nich piszemy – najbliżej procesora znajduje się PCI-E x1, za nim PCI-E x16, dwa kolejne PCI-E x1, drugie z PCI-E x16 i dwa PCI. Gniazda zasilania 24-pin i 4-pin umieszczono we właściwych miejscach. Kabel czy taśma napędu ATA nie koliduje z kartami rozszerzeń, tak samo jak kable SATA i FDD. To ostatnie złącze znajdziemy na krawędzi płyty pod PCI.
MSI K9N SLI Platinum przypomina nieco płytę ASUS, ale przy bliższym przyjrzeniu się obu produktom zaczynamy dostrzegać różnice. ASUS zamienił miejscami złącza PCI-E. W MSI najpierw mamy PCI-E x16, dalej dwa PCI-E x1, drugie PCI-E x16 i dwa PCI. Ponieważ pierwsze z PCI-E x16 znajduje się bliżej gniazd pamięci, wymiana modułów RAM jest w tym przypadku trudniejsza, jeśli nie zdemontujemy karty graficznej. Czy korzystamy z jednej czy dwóch kart graficznych z szerokim chłodzeniem, znikają nam te same złącza co w przypadku ASUS-a. Gniazdo zasilania 24-pin umieszczono na brzegu płyty, za to drugie – 4-pin wciśnięto pomiędzy układ chłodzenia a gniazdo procesora. Podłączenie tutaj kabla jest trudne, a jego poprowadzenie może być kłopotliwe. Zupełnym przeciwieństwem tej niepraktyczności jest rozłożenie złącz napędów SATA, ATA i FDD – praktyczne i nie sprawiające kłopotów nawet przy dwóch dużych kartach graficznych. Obok kości BIOS znajdziemy, zamiast tradycyjnej zworki, przycisk do przywracania jego domyślnych ustawień.
Może z powodu maleńkiego systemu chłodzenia, a może przez kolor laminatu płyty, WinFast N570SM2AA wygląda w tym zestawieniu jak Kopciuszek. Kiedy jednak przyjrzeć się mu bliżej, zaczyna przemieniać się w coś znacznie bardziej atrakcyjnego. Gniazda pamięci umieszczono tu tak daleko od PCI-E x16, jak w mało której płycie. Oba gniazda zasilania także nie stanowią powodu do zmartwień – położone na krawędziach płyty są łatwo dostępne. Nieco kłopotu być z gniazdem 24-pin, „obstawionym” przez dwa złącza ATA i jedno FDD. Sześć podstawowych złącz SATA nie wchodzi w paradę żadnej z kart rozszerzeń, natomiast siódme, umieszczone na środku płyty, jest także bardzo łatwo dostępne. Do naszej dyspozycji oddano po dwa złącza PCI-E x16, PCI-E x1 oraz PCI. Jeśli użyjemy jednej szerokiej karty graficznej, zniknie nam jedno PCI-E x1, przy dwóch, stracimy jeszcze PCI. Dobrego obrazu płyty dopełniają trzy wyjścia dla sześciu złącz USB i jedno dla IEEE1394. Wszystko naprawdę dobrze rozłożone i tylko ten pomarańczowy laminat nieco przeszkadza. Wadą płyty jest na pewno zabezpieczenie kart PCI-E x16 takie same jak w Foxconnie z nForce 590 SLI, i równe jak ono kłopotliwe.
Największa wada ASUS M2N-E SLI jest widoczna od razu – gniazdo zasilana 24-pin umieszczone na środku płyty. Wprawdzie dostęp do niego jest bardzo łatwy, odpinanie i podpinanie kabla nie sprawia problemu, ale on sam powoduje troszkę bałaganu i utrudnia dostęp do płyty. I to już wszystko, do czego można się nieco przyczepić. Drugie z gniazd zasilania umieszczono w normalnym dla niego miejscu – przy krawędzi płyty, za tylnym panelem. Gniazda pamięci położono daleko od złącza PCI-E x16, co ułatwia wymianę modułów. Na płycie znajdziemy dwa złącza PCI-E x16 (w trybie SLI karty pracują oczywiście z szybkością x8). Pomiędzy nimi umieszczono dwa PCI-E x1, a poniżej dwa PCI. W najgorszym przypadku nadal będziemy mieli wolne jedno PCI-E x1 i jedno PCI, co powinno wystarczyć nabywcy tego typu płyty, który raczej nie nastawia się na budowanie superkomputera. Złącza obu kanałów ATA umieszczono obok gniazd pamięci, przy krawędzi płyty, zaś napędów SATA i FDD w jej dolnym rogu. Podpięcie kabli do wszystkich z nich nie stanowi problemu i nie powoduje bałaganu w obudowie. Obok złącz SATA znajduje się znajoma, zielona dioda zasilania.
Także płytę Foxconn N5M2AB zaprojektowano poprawnie. Podobnie jak a M2N-E SLI, wymiana modułów pamięci nigdy nie jest kłopotliwa. Tutaj gniazdo zasilania 24-pin znalazło się w dobrym miejscu, ale za to wtyczkę 4-pin podpinamy na środku płyty. Wprawdzie jej kabel jest cieńszy, ale także może przeszkadzać. Pomiędzy dwoma złączami PCI-E x16 umieszczono jedno PCI-E x1, a niżej trzy PCI. W tym przypadku niemal zawsze tracimy możliwość zainstalowania karty PCI-E x1. Po użyciu dwóch szerokich kart graficznych pozostaną nam wolne dwa PCI. Załącza napędów FDD i ATA umieszczono przy krawędzi płyty za gniazdami pamięci, tak aby ich kable można było poprowadzić prawidłowo wewnątrz obudowy. Nieco gorzej jest ze złączami SATA, znajdującymi się na tej samej linii co drugie PCI-E x16. To może sprawić problem, ale tylko jeżeli na płycie zainstalujemy dwie karty wielkości GeForce 8800 GTX. Taka koncepcja komputera z tą pytą wydaje się mało prawdopodobna. Na środku płyty pomiędzy złączem PCI-E x16 a gniazdem zasilania znajdziemy jeszcze gniazdo do podpięcia portu COM i dodatkowe gniazdo zasilania molex. W dolnym rogu płyty umieszczono przycisk pozwalający na jej włączenie bez śrubokręta czy podpinania kabli obudowy.
Panele tylne
ASUS M2N-SLI
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x eSATA, 1x COM, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
Gigabyte GA-M57SLI-S4
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x COM, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
MSI K9N SLI Platinum
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x COM, 1x port drukarki, 5x mini-jack karty dźwiękowej.
WinFast N570SM2AA
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 2 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x eSATA, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
ASUS M2N-E SLI
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x coaxial S/PDIF, 1x COM, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
Foxconn N5M2AB
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x coaxial S/PDIF, 1x COM, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
Dodatki
ASUS M2N-SLI
Płyta ze sterownikami i aplikacjami ( Acrobat Reader, ASUS Update, ASUS PC Probe II, ASUS Music Alarm, ASUS AI Booster, ASUS AI Nap, ASUS AI Gear, Inter Video MediaOne Galery, WinDVD Copy, Ulead Photimpackt 12 SE, CyberLink Power Backup, Corel Snapfire Plus SE), płyta ze sterownikami dla Windows Vista, płyta z aplikacjami (InterVideo), instrukcja obsługi, instrukcja szybkiego uruchomienia płyty, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, sześć kabli SATA, trzy przejściówki zasilające molex – 2x SATA, Q-Connector, śledź ze złączem IEEE1394a, śledź z dwoma złączami USB, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI, mikrofon stereofoniczny.
Gigabyte GA-M57SLI-S4
Płyta ze sterownikami i aplikacjami (Norton Internet Security, Adobe Acrobat, EasyTune, Online BIOS Flash) dla Windows XP, płyta ze sterownikami i aplikacjami dla Windows Vista, instrukcja obsługi, instrukcja szybkiej instalacji, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, cztery kable SATA, śledź do unieruchomienia kart graficznych SLI, mostek do połączenia kart graficznych w SLI.
MSI K9N SLI Platinum
Płyta ze sterownikami i aplikacjami dla Windows XP, płyta ze sterownikami i aplikacjami dla Windows Vista, instrukcja obsługi, „mapa” płyty, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, cztery kable SATA, dwie przejściówki zasilająca molex – SATA, śledź do unieruchomnia kart graficznych SLI, mostek do połączenia kart graficznych SLI, śledź z dwoma złączami IEEE1394 (a i b), śledź w dwoma złączami USB i diodami informacyjnymi.
WinFast N570SM2AA
Płyta ze sterownikami i programem antywirusowym, instrukcja obsługi, „mapa” płyty, osłona tylnego panelu, kabel FDD, dwa kable ATA, dwa kable SATA, przejściówka zasilająca molex – 2x SATA, mostek do połączenia kart graficznych w SLI.
ASUS M2N-SLI
Płyta ze sterownikami i aplikacjami (ASUS PC Probe II, ASUS Update, ASUS Cool'n'Quiet), płyta z aplikacjami (Norton Internet Security 2007, Intervideo DVD Copy 5, Corel Snapfire Plus SE, Adobe Reader), instrukcja obsługi, instrukcja szybkiego uruchomienia płyty, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, dwa kable SATA, przejściówka zasilająca molex – 2x SATA, Q-Connector, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI.
Foxconn N5M2AB
Płyta ze sterownikami i aplikacjami, instrukcja obsługi, osłona tylnego panelu, kabel FDD, kabel ATA, kabel SATA, przejściówka zasilająca molex – 2x SATA, mostek do połączenia kart graficznych w trybie SLI.
BIOS-y
ASUS M2N-SLI Deluxe
Oparta na nForce 570 SLI, ASUS M2N-SLI to płyta znacznie bardziej rozbudowana niż M2N-E SLI. Dotyczy to także jej BIOS-u. Tutaj liczba i zakresy zmian są już bardzo duże.
- CPU Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- PCIE Clock – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- DDR2 Voltage – 1,80 – 2,50 V (skok – 0,05 V)
- CPU Voltage – 0,8000 - 1,5625 (skok – 0,0125 V)
- CPU Multiplier – w zakresie dopuszczonym przez producenta układu
- CPU/Chipset HT Voltage – 1,20 – 1,50 V (skok – 0,05 V)
- Chipset Core Voltage – 1,40, 1,50, 1,60 V
- Chipset standby Core Voltage – 1,40, 1,60 V
- Chipset PCI-E Voltage – 1,50 – 1,70 V (skok – 0,05 V)
- DRAM Configuration – ustawienia szybkości (400, 533, 667, 800 MHz), timingów i pozostałych parametrów pamięci
- CPU<->MCP55 HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
Gigabyte GA-M57SLI-S4
Opcji dużo i bardzo przejrzyście umieszczonych
- CPU Frequency – 200 - 500 MHz (skok – 2 MHz)
- PCIE Clock – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU Clock Ratio - tak
- DDR2 Voltage Control – domyślny + 0,700 V (skok – 0,025 V)
- Chipset/PCIE Voltage – domyślny + 0,375 V (skok – 0,025 V)
- HT-Link Voltage - domyślny + 0,375 V (skok – 0,025 V)
- CPU HT-Link Voltage - domyślny + 0,375 V (skok – 0,025 V)
- CPU Voltage Control - 0,8000 – 1,5500 V (skok – 0,0250 V)
- Pod zakładką Advenced Chipset Features znajdziemy ustawienie mnożnika łącza (K8<->SB HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5) oraz ustawienia szybkości i timingów pamięci
MSI K9N SLI Platinum
Niestety, mimo że MSI zbudowano na tym samym chipsecie co ASUS-a M2N-SLI, jej BIOS raczej nie zachęca do podkręcania. Brakuje możliwości podniesienia napięcia procesora i chipsetu.
- CPU Frequency – 200 – 425 MHz
- Adjust Clock Ratio – w zakresie dopuszczonym przez producenta układu
- CPU Voltage – 1,200 – 1,350 V (skok – 0,025 V)
- Memlock Value – 400, 533, 667, 800 MHz
- Adjust DDR Voltage – 1,80 – 2,45 V (skok – 0,05 V)
- PCIE Frequency – 100 – 200 MHz (skok – 1 MHz)
- MCP55(SB) to AM2(CPU) Frequency – x1, x2, x3, x4, x5
WinFast N570SM2AA
Tutaj opcje OC znajdziemy pod zakładką Tiger Central Control Unit
- Ustawienia pamięci 400, 533, 667, 800 MHz, timiningów i innych
- Sterowanie mnożnikiem procesora - tak
- CPU Frequency – 200 – 450 MHz (skok – 1 MHz)
- PCI-E Click – 100 – 145 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU Vcore Voltage – domyślny + 0,200 V (skok – 0,025 V)
- DDR Voltage – domyślny - + 0,600 V – (skok 0,050 V) – 0,150 V (skok 0,050 V)
- Chipset Voltage – domyślny + 0,200 V (skok – 0,040 V) – 0,120 V (skok 0,040V)
- LDT Voltage – domyślny +0,36 V (skok - 0,030 V) – 0,090 V (skok – 0,030 V)
- Ponadto – ustawienie kilku profili – Auto, Power Gaming, Data Mining, Office, Energy Saving
- Pod zakładką Advenced Chipset Features
- K8<->MCP55P HT Speed – x1, x2, x3, x4, x5
ASUS M2N-E SLI
Płyty z nForce 500 nie są tworzone z myślą o podkręcaniu, ale także i w ich BIOS-ie umieszcza się niezbędne do tego funkcje. Spróbować zawsze warto zwłaszcza w przypadku płyt ASUS-a, jakby nie było jednych z najlepszych na rynku. BIOS M2N-E SLI nie zawiera może zbyt wielu opcji, ale jest za to uporządkowany i łatwy w obsłudze.
- CPU Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- PCI Express Clock – 100 – 145 MHz (skok – 1 MHz)
- DDR2 Voltage – 1,80, 1,85, 1,90, 1,95
- CPU Multiplier – w zakresie przewidzianym przez producenta układu
- CPU Voltage – 0,800 – 1,300 V (skok – 0,025 V)
- DRAM Configuration – ustawienia szybkości (400, 533, 667, 800 MHz) i timingów pamięci
- Hyper Transport Frequency – x1, x2, x3, x4, x5
Foxconn N5M2AB
BIOS Foxconna M2N2AB daje sporo możliwości podkręcenia płyty i procesora, co zresztą przełożyło się na osiągnięte przez nią wyniki.
- CPU Frequency – 200 – 400 MHz (skok – 1 MHz)
- CPU Ratio – w zakresie dopuszczonym przez producenta układu
- PCIE Clock – 100 – 145 MHz (skok – 1 MHz)
- DRAM Configuration – ustawienie częstotliwości pracy pamięci (400, 533, 667, 800 MHz) i timingów
- Memory Vmem Select – 1,80 – 2,40 V (skok – 0,10 V do 2,20 V i 0,05 V do 2,40 V)
- Hyper Transport Vdd Select – 1,20, 1,30, 1,40 V
- CPU Voltage Regulator – domyślny + 0,2375 V (skok – 0,0125 V)
- PCI-E Voltage Select – 1,50 – 1,90 V (skok – 0,10 V)
- HT Link Speed – x1, x2, x3, x4, x5
nForce 560 i GeForce 6100
Trudno powiedzieć, w ilu komputerach znajdują się dwie karty graficzne, ale z pewnością będzie to znikomy ułamek nawet spośród pecetów wyposażonych w płyty główne wspierające konfiguracje SLI i CrossFire. Ogromna większość użytkowników nigdy nie skorzysta z tej możliwości. Dla tych, którzy od razu wiedzą, że za jakiś czas nie będą mieli ochoty na dokupowanie drugiej, identycznej karty graficznej, przygotowano płyty bez obsługi SLI/CrossFire, z jednym złączem PCI-E x16. Jak mogliśmy się przekonać, takie rozwiązanie ma wiele zalet. Sprawdziliśmy cztery płyty tego typu – trzy z układem NVIDIA nForce 560 (Biostar TF560 A2+, Gigabyte GA-M56S-S3, MSI K9N Neo V3) i jedną z NVIDIA GeForce 6100 (Gigabyte GA-M52S-S3P). Uwaga: ta ostatnia nie ma wyjścia monitorowego, chociaż zbudowano ją w oparciu o chipset ze zintegrowanym układem graficznym.
Układy chłodzenia
W przypadku tych płyt zasada chłodzenia jest prosta: jeden układ – jeden radiator, i tylko jego kształt i wielkość mogą być różne.
Biostar w modelu TF560 A2+ zastosował niewielki aluminiowy radiator na głównym układzie płyty.
Gigabyte GA-M56S-S3 także wyposażono w aluminiowy radiator (pomalowany czymś, co ma przypominać miedź). Powierzchnia żeber i skuteczność działania podobna jak w Biostarze, choć kształt zupełnie inny.
Chłodzenie chipsetu na Gigabyte GA-M52S-S3P tylko drobnymi szczegółami różni się od tego z modelu M56S-S3 – koncepcja i kształt są dokładnie takie same.
Największy i najskuteczniejszy radiator zastosowano na płycie MSI K9N Neo V3. Chipset położono tak, że radiator nie przeszkadza w montażu coolera procesora. Problem może pojawić się przy próbie obsadzenia dłuższej karty w pierwszym ze złącz PCI-E x1.
Rozłożenie elementów płyt
Patrząc jak praktycznie można rozłożyć elementy płyty, kiedy nie obsługuje ona kart graficznych w trybie SLI, można napisać „no 2 x PCI Express x16, no problem!”. Faktycznie, więcej miejsca pozwala na większą swobodę w planowaniu, a co za tym idzie, daje zazwyczaj w efekcie łatwiejszą obsługę płyty.
Na czym jak na czym, ale na laminacie to w Biostarze z pewnością nie oszczędzają. TF560 A2+ to największa z płyt tej części testu. I bardzo dobrze – dzięki temu nie ma tu mowy o kompromisach i kłopotach z instalacją. Pamięci wymieniać można nawet bez patrzenia na ich gniazda – są na tyle daleko od pozostałych elementów płyty, że z pewnością trafi się do nich nawet w ciemności. Na płycie znajdziemy dwa złącza PCI-E x1, jedno PCI-E x16 i pod nimi trzy PCI. Używając największej z dostępnych kart graficznych, zasłonimy tylko jedno z PCI. Złącza wszystkich napędów (FDD, ATA i czterech SATA) rozlokowano na przedłużeniu obu PCI-E x1, na wysokości gniazd pamięci. Dzięki temu podłączanie kabli jest bardzo łatwe, podobnie jak ich właściwe poprowadzenie. Gniazdo zasilania 24-pin umieszczono na brzegu płyty, natomiast 4-pin za tylnym panelem, na tyle blisko krawędzi, że kabel nie sprawia zbyt dużych problemów. Również za tylnym panelem, obok pierwszego PCI-E x1 umieszczono dodatkową wtyczkę zasilania (molex), dla złącza PCI-E. W dolnym rogu płyty znajdziemy także dwa przyciski – Power i Reset. Na uwagę zasługuje jeszcze zastosowanie w sekcji zasilania płyty polimerowych kondensatorów.
Najwięcej złącz dla kart rozszerzeń zmieściło się na płytach Gigabyte. GA-M56S-S3 ma jedno złącze PCI-E x16, dwa PCI-E x1 i aż cztery PCI. Odbyło się to jednak kosztem dostępu do gniazd pamięci – wymiana modułów możliwa jest dopiero po zdemontowaniu długiej karty graficznej. Dość niefortunnie umieszczono także gniazdo zasilania 4-pin – za tylnym panelem, w pobliżu gniazda procesora. Na szczęście wszystkie złącza napędów – ATA i cztery SATA, położone na brzegu płyty, obok radiatora mostka północnego oraz FDD, nieco przytulone do ostatniego PCI, nie będą sprawiać kłopotów przy podłączeniu kabli, a same kable da się praktycznie poprowadzić.
Rozłożenie elementów na Gigabyte GA-M52S-S3P jest identyczne jak na płycie M56S-S3. Jedyne różnice dotyczą szczegółów takich jak np. dodatkowy układ obsługujący złącze IEEE1394 na płycie M56, którego wersja M52 nie posiada.
I na koniec bardzo solidna płyta MSI K9N Neo V3. Jej plan jest niemal idealny. Gniazda pamięci odsunięte od złącza PCI-E x16, obydwa gniazda zasilania w tradycyjnych, bardzo praktycznych miejscach, złącza napędów ATA, czterech SATA i FDD, także umieszczone tak, że zarówno dostęp do nich, jak i poprowadzenie kabli są bardzo łatwe. Na płycie umieszczono dwa złącza PCI-E x1, jedno PCI-E x16 i trzy PCI, w takiej właśnie kolejności. Używając szerokiej karty graficznej, zasłonimy więc tylko jedno PCI. Dobrego obrazu dopełniają użyte na płycie kondensatory – poza maleńkimi kondensatorami sekcji dźwięku, użyto wyłącznie kondensatorów polimerowych o podwyższonej trwałości. Wady - opisany wcześniej radiator uniemożliwia zainstalowanie w pierwszym PCI-E x1 dłuższej karty, a gniazda pamięci umieszczono bardzo blisko złącza procesora. MSI nie jest na pewno płytą dla osób lubiących podkręcać procesor czy też wiecznie składających i rozkładających swój komputer, ale może być doskonałą podstawą do budowy solidnego peceta.
Panele tylne
Biostar TF560 A2+
PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 6x USB, 1x COM, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
Gigabyte GA-M56S-S3
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x IEEE1394a, 1x optical S/PDIF, 1x coaxial S/PDIF, 1x COM, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
Gigabyte GA-M52S-S3P
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x COM, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.
MSI K9N Neo V3
1x PS/2 mysz, 1x PS/2 klawiatura, 1 x LAN (RJ45), 4x USB, 1x COM, 1x port drukarki, 6x mini-jack karty dźwiękowej.