Historia CrossFire w skrócie
O zamiarach wprowadzenia platform dwuprocesorowych (procesor to tutaj układ graficzny) po raz pierwszy usłyszeliśmy rok temu, podczas konferencji prasowej ATI, w trakcie której firma zaprezentowała karty RADEON X700. Jeden z dziennikarzy zadał wówczas pytanie, czy ATI ponownie planuje wprowadzenie kart graficznych z dwoma układami (6 lat temu firma przedstawiła akcelerator Rage Fury MAXX z dwoma układami Rage 128 Pro), czy też może pokaże rozwiązanie umożliwiające instalację i współpracę dwóch kart graficznych w komputerze. Padła odpowiedź, że owszem, są prowadzone takie prace i gotowe rozwiązanie zobaczymy już niedługo.
Wkrótce w internecie pojawiły się informacje o tym, że ATI pracuje jednak nad rozwiązaniem podobnym do technologii SLI opracowanej przez NVIDIA, polegającej na współpracy dwóch kart graficznych w komputerze. Spekulowano na temat techniki, jak ATI zamierza połączyć ze sobą obie karty. Na początku maja po raz pierwszy pojawiły się plotki o połączeniu przy pomocy kabla na zewnątrz obudowy komputera. Niedługo potem serwisy internetowe poinformowały o domniemanej nazwie dla technologii ATI – CrossFire.
ATI oficjalnie zaprezentowała technologię CrossFire ostatniego dnia maja. Potwierdziła się większość plotek krążących po internecie.
CrossFire – szczypta techniki
CrossFire to technologia umożliwiająca łączenie w tandem dwóch kart graficznych z układami RADEON. Wymaga płyty głównej z dwoma złączami PCI Express x16 i odpowiednim chipsetem. Niezbędnym elementem jest też specjalna karta graficzna, pełniąca rolę nadrzędnej (master) – RADEON X850 CrossFire Edition lub RADEON X800 CrossFire Edition. Karty te wyposażone są w specjalny układ (tzw. compositing engine) łączący obraz wyrenderowany przez dwa akceleratory graficzne w jedną klatkę obrazu.
Karty typu CrossFire Edition można łączyć w tandem z obecnymi na rynku akceleratorami z układami serii RADEON X850 lub RADEON X800. Karty te pełnią rolę podrzędnych (slave). Oficjalnie nie ma planów łączenia dwóch kart RADEON X700. CrossFire to technologia dla entuzjastów komputerów, a ci raczej łączyć będą karty z wyższej półki. Niedawno okazało się jednak, że jest możliwe łączenie nie tylko kart X700, ale nawet X300 SE.
CrossFire wykorzystuje jedną z trzech technik dzielenia pracy pomiędzy obie karty graficzne:
- SuperTiling polega na dzieleniu obrazu na szachownicę składającą się z kwadratów o rozmiarze 32x32 piksele. Połowę kwadratów przelicza pierwsza karta, drugą połowę druga. Po przetworzeniu swojej części, karta podrzędna przekazuje wyrenderowany obraz do karty nadrzędnej, która składa obie części obrazu w jedną klatkę.
- Scissor to tryb polegający na dzieleniu obrazu na dwie części – górną i dolną. Górną część przetwarza pierwsza karta, dolną – druga. Części nie muszą być równe – sterowniki Catalyst dobierają tak rozmiar obu części, by obciążenie kart graficznych było podobne. Pierwsza część może zatem zajmować 30% klatki, a druga 70%. Jak pamiętamy, podobną technikę dzielenia obrazu wykorzystano w SLI.
- Alternate Frame Rendering, czyli rendering klatek naprzemiennych, to tryb znany już z kart Rage Fury MAXX. Kolejne klatki animacji karty renderują na przemian, a więc klatki parzyste renderuje jedna karta, klatki nieparzyste – druga.
Zalety CrossFire nad SLI
ATI zapewnia, że CrossFire ma szereg zalet nad technologią SLI. Przede wszystkim, profile dla gier nie są wymagane w przypadku CrossFire (według ATI). Zawarta w sterownikach funkcja Catalyst A.I. automatycznie dostosowuje optymalny tryb pracy obu kart w zależności od uruchomionej aplikacji. Dzięki temu tryb CrossFire powinien przyspieszyć działanie wszystkich gier na rynku, zarówno starych, jak i nowych (o których istnieniu sterowniki nawet "nie mają pojęcia"). Gdy funkcja Catalyst A.I. jest wyłączona, domyślnie uaktywniany jest tryb SuperTiling dla gier Direct3D i Scissor dla gier OpenGL. Gdy Catalyst A.I. jest aktywna, może dla niektórych gier uaktywnić tryb Alternate Frame Rendering. Dla porównania, SLI działać będzie tylko wtedy, gdy dla gry stworzony zostanie odpowiedni profil. Bez profilu gra działać będzie z taką samą szybkością na dwóch kartach, jak przy jednej.
W rzeczywistości ciężko jest wyobrazić sobie, jak sterowniki (a konkretnie funkcja Catalyst A.I.) same mają zdecydować, czy w danej grze lepiej użyć trybu Scissor, a w jakiej SuperTiling czy Alternate Frame Rendering. Prawdopodobnie więc w sterownikach są zaszyte profile dla popularnych gier, chociaż ATI się do tego nie przyznaje.
Inną zaletą CrossFire ma być lepsza jakość obrazu w trybie wygładzania krawędzi. Jak wynika ze zrzutów ekranowych przygotowanych przez ATI, karty ATI lepiej wygładzają schodki linii ukośnych niż dwie karty GeForce w trybie SLI16x Antialiasing. NVIDIA z kolei twierdzi, że jest odwrotnie.
Kolejny atutem CrossFire ma być możliwość łączenia ze sobą różnych kart graficznych, na przykład karty RADEON X850 CrossFire Edition z kartą RADEON X850 XT Platinum Edition, albo karty X850 CrossFire Edition i karty X850 Pro. Oba akceleratory mogą być wyprodukowane przez innych producentów. Karty mogą mieć nawet różną ilość pamięci (jedna 128 MB, druga 256 MB) czy inne taktowanie. Można nawet połączyć ze sobą 16-potokową kartę RADENO X800 CrossFire Edition z 12-potokową RADEON X800 GTO. W tym jednak wypadku ta pierwsza również będzie działała jako 12-potokowa.
Dla porównania, obecna technologia SLI umożliwia łączenie jedynie dwóch takich samych kart (ten sam model) tego samego producenta. Przekonaliśmy się o tym osobiście przy próbie połączenia w tryb SLI kart MSI GeForce 7800 GTX i Leadtek GeForce 7800 GTX. Próba ta zakończyła się fiaskiem.
Już 4 października NVIDIA zaprezentuje jednak nową wersję sterowników ForceWare, seria 80, które umożliwią łączenie w tryb SLI różnych kart.
Ograniczenia
Ograniczenia technologii CrossFire wskazała firma NVIDIA podczas jednej ze swych konferencji prasowych. Firma twierdzi, że układ Silicon Image SiI1162 zastosowany na kartach RADEON X800 i X850 CrossFire Edition, który odbiera sygnał z karty podrzędnej, nie jest w stanie przetworzyć wysokich rozdzielczości przy wysokich częstotliwościach odświezania. W rzeczywistości to nie układ na karcie CrossFire Edition jest winny, a ten sam chip (Silicon Image SiI1162) instalowany na kartach podrzędnych (czyli dotychczasowych RADEONach). Posiada on pojedyncze łącze TMDS pracujące z częstotliwością 165 MHz. Umożliwia wyprowadzenie sygnału o maksymalnej rozdzielczości 1600x1200 i częstotliwości odświeżania 60 Hz. Zatem do takiego właśnie trybu (1600x1200 @ 60 Hz) ograniczona jest konfiguracja CrossFire. Nie można grać w trybie 1600x1200 przy odświeżaniu 85 Hz, czy też w wyższych niż ta rozdzielczościach (np. HDTV 1920x1080). Czy tak jest rzeczywiście, sprawdzimy, jednak nawet jeśli to prawda, to pamiętajcie, że entuzjaści komputerowi korzystają z monitorów LCD, a tu częstotliwość odświeżania nie gra większej roli (nawet przy 60 Hz obraz jest stabilny i nie mruga), w dodatku rozdzielczość popularnych ekranów LCD 17 i 19" jest i tak ograniczona do 1280x1024 (a w przypadku ekranów 21" wynosi 1600x1200).
Niestety ATI nie mogła wyeliminować problemu, bo gdyby zdecydowała się na podwójne łącze TMDS, umożliwiające uzyskanie bardzo wysokich rozdzielczości, zostałaby utracona kompatybilność z obecnymi na rynku kartami RADEON – do konfiguracji CrossFire trzeba by było kupować dwie nowe karty graficzne...
Kolejne ograniczenie jest takie, że unikalna dla CrossFire funkcja wygładzania krawędzi, tzw. SuperAA, działa tylko w grach Direct3D, ale nie OpenGL. Na rynku jest nadal dużo gier OpenGL, a w nich uaktywnić będziemy mogli tylko standardowe tryby wygładzania krawędzi.
Następną wadą CrossFire jest konieczność wykorzystania specjalnej karty nadrzędnej (CrossFire Edition). Karty te wciąż nie są jeszcze dostępne, chociaż mają się pojawić w sklepach z dniem dzisiejszym (zapewne jeszcze nie w Polsce – na razie w kraju nad Wisłą jest tylko kilka egzemplarzy platform CrossFire przeznaczonych do testów dla prasy). Nie wiadomo zatem dokładnie, jakie będą ceny kart, chociaż według cennika ATI model X850 CrossFire Edition ma kosztować 349 USD (w Polsce ok. 1400-1500 złotych dla użytkownika końcowego). Model X800 CrossFire Edition wyceniono na 299 USD, czyli ok. 1200-1300 złotych dla użytkownika końcowego w Polsce.
NVIDIA wymienia także słabe punkty płyty głównej ATI z chipsetem RADEON XPRESS 200 CrossFire Edition (mostek północny RD480, południowy SB450). Ponoć wydajność kontrolera USB 2.0 to tylko 50% maksymalnej przepustowości wg specyfikacji, a szyn PCI Express i PCI to odpowiednio 67 i 60%. Postaramy się to sprawdzić.
Referencyjna płyta główna ATI
Podstawowym elementem platformy z technologią CrossFire jest odpowiednia płyta główna. Jako pierwsze na rynku pojawią się płyty z chipsetem RADEON XPRESS 200 CrossFire Edition. To odmiana chipsetu RADEON XPRESS 200, który zadebiutował blisko rok temu.
Chipset RADEON XPRESS 200 CrossFire Edition dostępny jest w dwóch wersjach, dla platform z procesorami Intel i dla platform z procesorami AMD. Do naszej redakcji dotarła referencyjna płyta główna ATI z podstawką Socket 939 pod procesory AMD Athlon 64.
Produkt ma mostek północny RD480 i południowy SB450. Na płycie znalazły się dwa sloty PCI Express x16 (przy dwóch kartach graficznych oba działają w trybie PCI Express x8), dwa gniazda PCI i cztery gniazda dla modułów pamięci DIMM (DDR400). Jest też kontroler sieci Gigabit Ethernet (Marvell 88E8052-NNC), układ dźwiękowy Realtek ALC880 zgodny ze standardem Intel High-Definition Audio i kontroler FireWire (VIA VT6307).
Zestaw gniazd zewnętrznych obejmuje dwa złącza PS/2 dla klawiatury i myszki, cztery gniazda USB 2.0, gniazdo FireWire i sześć gniazdek audio.
Produkt wyposażony został także w kilka funkcji, które dość rzadko można spotkać na płytach głównych dostępnych w sprzedaży. Są to zintegrowane przyciski Power i Reset oraz podwójny, siedmiosegmentowy wyświetlacz LED do celów diagnostycznych. Od spodu umieszczono gumowe stopki, dzięki którym płytę można położyć bezpośrednio na biurku – nie ma konieczności instalowania jej w obudowie (gumowe stopki będą to wręcz utrudniać).
RADEON X850 CrossFire Edition
Kolejnym kluczowym elementem platformy CrossFire jest specjalna karta graficzna. Na początek ATI wprowadza trzy odmiany tychże kart: RADEON X850 CrossFire Edition, RADEON X800 XL CrossFire Edition oraz RADEON X800 CrossFire Edition. Za tydzień swą premierę będą miały układy ATI następnej generacji (R520). Już teraz wiadomo, że zobaczymy modele w wersji CrossFire Edition.
Specjalne karty różnią się od obecnych do tej pory tym, że wyposażone zostały w specjalny układ, który poprzez łącze TMDS odbiera dane o obrazie od karty podrzędnej. Aby połączyć kartę nadrzędną (master) z podrzedną (slave) trzeba użyć specjalnego kabla. Karta nadrzędna wyposażona została w specjalny typ złącza, DMS-59, w które wpina się ów kabel. Złącze to przypomina na pierwszy rzut oka DVI, jednak ma więcej pinów.
W naszych testach posłużyliśmy się kartą RADEON X850 CrossFire Edition. Wygląda niemal identycznie jak RADEON X850 XT Platinum Edition.
Dopiero rzut okiem na blaszkę mocującą wykazuje pierwszą różnicę – zamiast dwóch gniazd DVI mamy jedno gniazdo DVI i jedno typu DMS-59 o drobniejszych, liczniejszych otworkach.
Gdy się dokładniej przyjrzeć samej karcie, daje się dostrzec układ odbierający sygnał z karty podrzędnej (compositing engine) – schowany jest dokładnie pod przezroczystym tunelem, niedaleko blaszki mocującej.
Od spodu karta RADEON X850 CrossFire Edition ma dodatkowe czarne złącze. Służy wyłącznie do celów diagnostycznych.
Taktowanie karty RADEON X850 CrossFire Edition jest identyczne z modelem X850 XT i wynosi 520 MHz dla GPU i 540 MHz (1080 MHz efektywnie) dla pamięci.
16:42 Aby uzyskać poprawnie działającą konfigurację składającą się z dwóch kart graficznych, kartę RADEON X850 CrossFire Edition należy zainstalować w slocie PCI Express x16 nr 0 – na płycie ATI znajduje się on tuż obok złącz PCI – a więc to slot PCI-E x16 najbardziej oddalony od gniazda procesora. Kartę podrzędną instaluje się w slocie PCI Express x16 nr 1, znajdującym się pomiędzy gniazdem procesora a slotem PCI Express x16 nr 0. To zatem odwrotna konfiguracja niż w przypadku płyt z chipsetem nForce4 SLI, gdzie pierwszy slot PCI-E x16 znajduje się w pobliżu gniazdka procesora.
Po instalacji obu kart należy je połączyć specjalnym kablem, zakończonym z jednej strony wtyczką DMS-59, a z drugiej wtyczką DVI i gniazdem DVI.
Wtyczkę DMS-59 wtyka się w gniazdo na karcie nadrzędnej. Wtyczkę DVI wtyka się w gniazdo na karcie podrzędnej. Do gniazda DVI podłącza się natomiast monitor. Po poprawnej konfiguracji wszystkich elementów należy tylko uaktywnić tryb CrossFire w BIOSie płyty głównej i sterownikach Catalyst.
17:25 Testy przeprowadzać będziemy na platformie o następującej konfiguracji:
Zestaw testowy | ||
Typ komponentu | Model | Dostarczył |
Procesor | AMD Athlon 64 3800+ (2,4 GHz) | redakcyjny |
Wentylator | Thermaltake Venus 12 | www.thermaltake.com |
Płyta główna | Referencyjna płyta ATI z chipsetem RADEON XPRESS 200 CrossFire Edition | www.ati.com |
Pamięć | 1 GB DDR400 (OCZ Platinum EL PC3200) | redakcyjna |
Karta graficzna | ATI RADEON X850 XT CrossFire Edition | www.ati.com |
Dysk twardy | Seagate Barracuda 7200.7 200 GB | www.seagate.com |
Napęd optyczny | LG GSA-4040B (DVD±RW) | redakcyjny |
Monitor | LG Flatron 915FT Plus (19") | redakcyjny |
Zasilacz | SilverStone Zeus 650 W | www.4max.pl |
Na komputerze zainstalowaliśmy system Windows XP Professional. Do kart graficznych użyjemy sterowników Catalyst 5.9.
Dla porównania przedstawimy wyniki uzyskane na komputerze o niemal identycznej konfiguracji jak wyżej. Różnica to inna płyta głowna – MSI K8N Diamond z chipsetem nForce4 SLI. Na tym właśnie zestawie poddaliśmy testom karty GeForce 6800 Ultra i GeForce 7800 GTX, zarówno pracujące pojedynczo, jak i parami – w trybie SLI.
Kilka słów przed przystąpieniem do testów
Wtorek, 11:49 Przystępujemy do pomiarów wydajności. Testy przeprowadzać będziemy na dwóch platformach różniących się płytami głównymi. Pierwsza platforma posłuży do testów CrossFire, druga – do testów SLI. Przetestujemy sześć konfiguracji:
- RADEON X850 XT – pojedyncza karta graficzna RADEON X850 XT o taktowaniu 520 MHz dla GPU i 540 MHz dla pamięci
- RADEON X850 CrossFire – zestaw składający się z karty RADEON X850 CrossFire Edition i karty RADEON X850 XT
- GeForce 6800 Ultra – pojedyncza karta graficzna GeForce 6800 Ultra o taktowaniu 425/550 MHz
- GeForce 6800 Ultra SLI – dwie karty GeForce 6800 Ultra pracujące w trybie SLI
- GeForce 7800 GTX – pojedyncza karta graficzna GeForce 7800 GTX o taktowaniu 430/600 MHz
- GeForce 7800 GTX SLI – dwie karty GeForce 7800 GTX pracujące w trybie SLI
Każdą konfigurację przetestujemy w popularnych grach, w każdym przypadku w trzech rozdzielczościach: 1280x1024, 1280x1024 z filtrowaniem anizotropowym 8X (AF 8X) i wygładzaniem krawędzi 4X (AA 4X) oraz 1600x1200 z filtrowaniem AF 8X i wygładzaniem AA 4X. Zrezygnowaliśmy z trybu 1024x768, gdyż przy tak silnych kartach graficznych w stosunkowo niskich rozdzielczościach, takich jak 1024x768, procesor stanowić będzie wąskie gardło. Zresztą zestawy SLI czy CrossFire kupuje się do grania w trybie przynajmniej 1280x1024 AA 4X, AF 8X, a nawet do 1600x1200 AA 4X, AF 8X. Wyniki z rozdzielczości 1024x768 zaprezentujemy jedynie w 3DMarkach – abyście mieli porównanie do uzyskanych przez Was rezultatów.
Pamiętajcie, że bezpośrednimi konkurentami cenowymi kart RADEON X850 XT są GeForce 6800 Ultra, tak samo jak zestawu RADEON X850 CrossFire – GeForce 6800 Ultra SLI. Wyniki GeForce 7800 GTX i GTX SLI zamieszczamy jedynie jako ciekawostkę. Karty GeForce 7800 GTX są o około 500 złotych droższe od RADEON X850 XT. Na początku października ATI wprowadzi nową linię układów graficznych i dopiero te będą konkurentami GeForce 7800 GTX. Nowe układy także będzie można łączyć w tryb CrossFire. Miejcie to na uwadze, analizując prezentowane przez nas wyniki testów.
13:44 Przypomnijmy, że nasze pierwsze testy CrossFire zamieściliśmy już w czerwcu. Użyliśmy wtedy nieco szybszej od obecnej platformy, ponadto ze względu na ograniczenia czasowe przeprowadziliśmy pomiary tylko w jednej rozdzielczości w kilku popularnych testach. Nasze wyniki z czerwca znajdziecie tutaj.
3DMark03
Tym razem platformę CrossFire mamy już w naszym laboratorium i możemy ją poddać znacznie dłuższym testom niż blisko cztery miesiące temu. Zaczynamy zatem od testu 3DMark03. Zmierzyliśmy wyniki uzyskane przez sześć porównywanych platform w czterech rozdzielczościach: 1024x768 (podstawowa), 1280x1024 (natywna rozdzielczość większości monitorów LCD 17" i 19"), 1280x1024 z włączonym filtrowaniem anizotropowym i wygładzaniem krawędzi (w tym trybie gra większość posiadaczy wydajnych komputerów graficznych) oraz 1600x1200 z włączonym filtrowaniem anizotropowym i wygładzaniem krawędzi (tryb ten wymaga już najszybszych kart graficznych i procesorów do komfortowej gry).
W podstawowej rozdzielczości dwie karty graficzne z układami RADEON X850 XT (w tym jedna CrossFire Edition) pracujące w trybie CrossFire są o 65% szybsze od pojedynczej karty X850 XT. Nadal jednak dwa akceleratory GeForce 6800 Ultra uzyskały trochę wyższe wyniki.
Na wykresie zamieściliśmy także – jako ciekawostkę – wyniki GeForce 7800 GTX i 7800 GTX SLI. To rozwiązanie jest jednak znacznie droższe od X850 CrossFire.
W nieco wyższej rozdzielczości, 1280x1024, przewaga platformy CrossFire nad pojedynczym X850 XT zmalała do 62%. Zestaw GeForce 6800 Ultra SLI jest o 10% szybszy od X850 CrossFire.
Włączamy "upiększacze" obrazu, czyli wygładzanie krawędzi 4X i filtrowanie anizotropowe 8X. Zestaw X850 CrossFire wciąż utrzymuje 65-procentową przewagę nad pojedynczą kartą. Jest nadal wolniejszy od 6800 Ultra SLI...
I wreszcie najwyższa rozdzielczość, 1600x1200 z włączonym filtrowaniem anizotropowym i wygładzaniem krawędzi. Zestaw X850 CrossFire jest o 66% szybszy od pojedynczej karty. Rozwiązanie NVIDII (GeForce 6800 Ultra SLI) nadal jest wydajniejsze.
3DMark05
22:16 Najnowszy 3DMark05 pokazał dość ciekawe wyniki. W trybie 1024x768 okazało się bowiem, że o ile pojedynczy RADEON X850 XT wyprzedził pojedynczego GeForce 6800 Ultra o ponad 6%, to już w trybie CrossFire uległ dwóm kartom 6800 Ultra pracującym w trybie SLI.
Podczas gdy przyrost wydajności na platformie SLI to aż 78% w przypadku kart 6800 Ultra, to platforma CrossFire okazała się tylko o 62% szybsza od pojedynczej karty.
W trybie 1280x1024 sytuacja jest nieco odmienna – karty ATI są szybsze od konkurencyjnych produktów NVIDII. Dwa RADEONy są już o 76% szybsze od jednego.
Po włączeniu filtrowania anizotropowego i wygładzania krawędzi RADEONy wciąż lekko wyprzedzają GeForce 6800 Ultra. Przewaga platformy CrossFire nad pojedynczą kartą to aż 86%. Całkiem nieźle!
W najwyższej rozdzielczości karty z układami RADEON nadal utrzymują nieznaczną przewagę nad 6800 Ultra. Tym razem platforma CrossFire jest o 87% wydajniejsza od systemu z pojedynczym RADEONem X850 XT i o 12% wydajniejsza od dwóch kart GeForce 6800 Ultra działających w trybie SLI.
Wydajność w grach
22:46 Testy syntetyczne wykazują, że dwie karty graficzne RADEON X850 XT pracujące w tandemie (w trybie CrossFire) cechują się wydajnością porównywalną z dwoma kartami GeForce 6800 Ultra pracującymi w trybie SLI. Przyrost wydajności z tytułu przesiadki z pojedynczego RADEONa na dwa waha się od 60% w niskich rozdzielczościach do blisko 90% w bardzo wysokich trybach graficznych. Odświeżanie 60 Hz w trybie 1600x1200 jest niestety odczuwalne, obraz wyraźnie mruga przy wyświetlaniu jasnych obszarów, np. w planszach tytułowych w 3DMarkach. Na 19-calowym monitorze CRT, który wykorzystujemy do testów kart graficznych, niska częstotliwość odświeżania jest niestety dokuczliwa...
Pora sprawdzić, jak CrossFire radzi sobie w grach. Ponieważ Half-Life 2 i Counter-Strike Source z nieznanych nam jeszcze powodów przestały się uruchamiać na wszystkich naszych platformach testowych, na razie musimy te gry pominąć. Spróbujemy skontaktować się z producentem gry w celu zasiągnięcia pomocy. Tymczasem zaczynamy od wyników z Far Cry.
Far Cry
Testy wydajności w Far Cry przeprowadziliśmy na mapie Research, z użyciem standardowego dema, dostarczonego wraz z łatką 1.3. Oto uzyskane przez nas wyniki:
W trybie 1280x1024 platforma ATI okazała się mniej wydajna od konkurencyjnej platformy NVIDII. Co więcej, nawet pojedynczy GeForce 7800 GTX uzyskał wyższy wynik niż dwie karty RADEON X850 XT pracujące w trybie CrossFire.
Wystarczy jednak włączyć filtrowanie anizotropowe i wygłądzanie krawędzi, by sytuacja wróciła do normy. Platforma CrossFire uzyskała o kilka procent wyższe rezultaty od platformy 6800 Ultra SLI. Tym razem także przyrost wydajności na platformie ATI z tytułu wykorzystania dwóch kart graficznych jest większy (65%) niż na platformie NVIDII (53% dla kart GeForce 6800 Ultra).
I wreszcie najwyższy tryb graficzny, 1600x1200, przy wygładzaniu krawędzi AA 4X i filtrowaniu anizotropowym AF 8X. Tutaj zestaw RADEON X850 CrossFire jest o 11% szybszy od GeForce 6800 Ultra SLI. Podobny rezultat zaobserwowaliśmy w 3DMark05. Dwie karty ATI także więcej przyspieszyły niż dwie karty NVIDII (73 kontra 53% w stosunku do pojedynczego akceleratora).
Doom 3
23:42 Kolejna gra to Doom 3 z aktualizacją do wersji 1.3. Testy przeprowadziliśmy wykorzystując wbudowane w grę demo (demo1). Tutaj dominacja kart graficznych z układami NVIDII nie jest dla nikogo zaskoczeniem. Te zawsze świetnie sobie radziły w Doom 3.
W trybie 1280x1024 (filtrowanie anizotropowe 8X jest domyślnie włączone w Doom 3) platformy z dwoma kartami graficznymi przyspieszają stosunkowo niewiele w porównaniu do platform z pojedynczym akceleratorem grafiki. Ograniczenie stanowi tu procesor platformy testowej.
Po włączeniu upiększaczy obrazu sytuacja się klaruje. Widać wyraźną (19-procentową) przewagę zestawu 6800 Ultra SLI nad X850 CrossFire. Zestaw CrossFire jest o 55% wydajniejszy od pojedynczej karty.
W najwyższej rozdzielczości karty RADEON radzą sobie sprawnie, ale nadal nie są w stanie dorównać GeForce 6800 Ultra. Komputer z dwiema kartami 6800 Ultra uzyskał o 11% wyższy wynik niż komputer z dwiema kartami RADEON X850 XT.
Zestaw X850 CrossFire jest o 78% szybszy od pojedynczej karty X850 XT. Dla porównania, zestaw 6800 Ultra SLI jest o 72% wydajniejszy od pojedynczego 6800 Ultra.
The Chronicles of Riddick – Escape from Butcher Bay
Środa, 22:17 The Chronicles of Riddick jeszcze pół roku temu nie wykazywał żadnego przyrostu wydajności na platformach SLI. Ba – na dwóch kartach graficznych GeForce 6800 Ultra uzyskaliśmy niższe wyniki niż na jednej! NVIDIA stworzyła jednak stosowny profil dla tego tytułu i teraz widać naprawdę bardzo duży wzrost wydajności po dołożeniu drugiej karty graficznej.
Na wydajności zyskuje także platforma CrossFire. Nawet w rozdzielczości 1280x1024 bez upiększaczy obrazu widać wyraźny wzrost średniej liczby klatek wyświetlanych w ciągu sekundy.
Powszechnie wiadome jest, że The Chronicles of Riddick lubi karty NVIDII, jednak przewaga 6800 Ultra SLI nad X850 CrossFire jest bardzo duża (aż 30%). Warto zwrócić uwagę także na przyrost wydajności przy przesiadce z jednej karty na dwie: wynosi 77% dla platformy CrossFire i 87% dla SLI.
Po wymuszeniu w sterownikach wygładzania krawędzi 4X (sam Riddick nie udostępnia stosownych ustawień) i filtrowania anizotropowego 8X wydajność wszystkich porównywanych konfiguracji spadła, ale nadal zestaw 6800 Ultra SLI jest o 34% szybszy od X850 CrossFire. Przyrosty wydajności przy upgradzie z jednej karty do dwóch to 90% dla CrossFire i 93% dla SLI.
W 1600x1200 bez większych zmian. Zestaw X850 CrossFire jest o 93% szybszy od pojedynczej karty (chociaż tylko o 19% szybszy od GeForce 7800 GTX, który jest sporo tańszy od dwóch kart X850 XT). Zestaw 6800 Ultra SLI jest o 94% szybszy od pojedynczego 6800 Ultra i o 32% szybszy od X850 CrossFire.
Przy okazji przeprowadzania testów w The Chronicles of Riddick napotkaliśmy dziwny błąd. Po wymuszeniu wygładzania krawędzi i filtrowania anizotropowego obraz w grze na platformie CrossFire był dziwnie nieostry – zupełnie jakbyśmy wyświetlali tryb 1024x768 na monitorze LCD o natywnej rozdzielczości 1280x1024. W dodatku zmierzona wydajność dwóch kart X850 XT była niższa od pojedynczej karty. Co dziwne, po restarcie systemu wszystko wróciło do normy. Chociaż zgłosiliśmy błąd ATI, nie jesteśmy go teraz w stanie odtworzyć. Niemniej na pewno w sterownikach Catalyst 5.9 musi być gdzieś zaszyty, skoro Riddick tak dziwnie się zachował.
Sobota, 29 października 2005
Po przerwie powracamy do recenzji CrossFire. Przeprowadziliśmy testy w kilku dodatkowych grach. Wiemy już, czemu Half-Life 2 i Counter-Strike: Source nie chciały się uruchamiać. Po premierze gry Day of Defeat: Source i aktualizacji systemu Source pod koniec września obie gry wymagają do uruchomienia... karty dźwiękowej (wcześniej uruchamiały się bez dźwiękówki). Karty graficzne testujemy zawsze w komputerze bez karty dźwiękowej, tak by ta nie wpływała na wysokość wyników. A jednak musieliśmy kartę włączyć (wbudowaną na płycie głównej), chociaż na szczęście nie wpływa ona na wydajność w HL2 i CS: Source. Pierwszą grę wystarczy uruchomić z parametrem -nosound, a Video Stress Test w Counter-Strike działa bez dźwięku.
Counter-Strike: Source
Chociaż pojedynczy RADEON X850 XT uzyskał wyższy wynik niż karta GeForce 6800 Ultra, to tryb CrossFire dał niewielki przyrost wydajności. Counter-Strike: Source działa odrobinę szybciej na platformie 6800 Ultra SLI. Widać jednak, że w rozdzielczości 1280x1024 wąskim gardłem jest procesor w platformie testowej (Athlon 64 3800+).
Dopiero w najwyższym trybie graficznym widzimy większy przyrost wydajności na platformach CrossFire i SLI – 35% w stosunku do pojedynczej karty w pierwszym przypadku i 64% w drugim. Platforma RADEON 850 CrossFire uzyskała praktycznie taki sam wynik jak GeForce 6800 Ultra SLI.
Half-Life 2
W trybie 1280x1024 ciekawostka – wydajność spadła zarówno na platformie CrossFire, jak i SLI. Wyraźnie widać tu wąskie gardło w postaci procesora.
W trybie 1600x1200 z upiększaczami bardzo dobrze radzi sobie RADEON X850, jeśli przyrównamy go do GeForce 6800 Ultra. Jednak przyrost wydajności z tytułu platformy CrossFire jest już niewielki – niewiele ponad 19%. Platforma SLI jest tymczasem aż o 49% wydajniejsza od pojedynczej karty 6800 Ultra. Platforma CrossFire uzyskała o 8% wyższe wyniki niż SLI.
Call of Duty 2
Call of Duty 2 to nowiutki, tegoroczny tytuł. Grę od niedawna wykorzystujemy także do benchmarkowania kart graficznych.
W trybie 1280x1024 platforma CrossFire uzyskała niższy wynik niż pojedyncza karta. Dla kontrastu, platforma SLI przyspieszyła o 23%.
W trybie 1600x1200 platforma z kartami ATI uzyskała bardzo niskie wyniki. Co ciekawe, nawet platforma CrossFire prawie w ogóle nie przyspieszyła gry! Czyżby obietnice ATI, że CrossFire działa w każdej grze i że nie są wymagane profile, były na pewno prawdziwe?...
F.E.A.R.
W F.E.A.R. testy przeprowadziliśmy z wyłączonymi miękkimi cieniami, gdyż błąd w grze uniemożliwia wyświetlenie jednocześnie miękkich cieni i wygładzania krawędzi (błąd występuje na kartach graficznych wszystkich producentów).
Pojedynczy RADEON X850 XT wypadł odrobinę lepiej niż GeForce 6800 Ultra, ale przy dwóch kartach platfoma CrossFire znowu niemiło zaskakuje. Czyżby ponownie zabrakło... profilu dla gry, który – jak zapewnia ATI – w sterownikach Catalyst w ogóle nie jest potrzebny?...
Wyniki w rozdzielczości 1600x1200 jeszcze bardziej utwierdzają nas w przekonaniu, że dla CrossFire potrzebne są profile, tak samo jak w przypadku SLI.
Serious Sam 2
I ostatnia nowa gra, ponownie nie przewidziana przez sterowniki ATI. Znów wyniki na platformie CrossFire są niższe. A więc zapewnienia ATI, że CrossFire przyspiesza każdą grę, okazały się grubo przesadzone...
Jakość obrazu
Platforma CrossFire wprowadza nowe tryby wygładzania krawędzi, w tym tryb o oznaczeniu AA 14X. Jak się sami przekonaliśmy, rzeczywiście pozwala on uzyskać lepsze rezultaty niż nawet AA 6X.
NVIDIA szybko odpowiedziała na nowe tryby wygładzania ATI. Wraz ze sterownikami ForceWare 77.76 wprowadziła dwa nowe tryby wygładzania krawędzi, SLI Antialiasing 8X (SLI8X) oraz SLI Antialiasing 16X (SLI16X). Porównajmy tryb CrossFire AA 14X z trybem SLI Antialiasing 16X. Analizujemy następującą klatkę obrazu w Half-Life 2:
Interesujące nas fragmenty zaznaczyliśmy białymi ramkami. Poniżej porównanie w skali 1:1.
CrossFire, AA 4X, AF 8X | 6800 Ultra SLI, AA 4X, AF 8X |
Tryb z włączonym wygładzaniem krawędzi 4X i filtrowaniem anizotropowym 8X minimalnie lepiej wygląda na platformie ATI CrossFire – zwróćcie szczególną uwagę na drut na dolnym obrazku.
CrossFire, AA 14X, AF 8X | 6800 Ultra SLI, AA 16X, AF 8X |
Z drugiej jednak strony tryb wygładzania krawędzi SLI Antialiasing 16X daje jednak lepsze efekty niż tryb AA 14X na platformie CrossFire – widać to szczególnie po obiektach oddalonych, jak np. antena na górnym obrazku.
A jednak oba tryby (CrossFire 14X i SLI Antialiasing 16X) zostały stworzone raczej tylko na pokaz. Spadek wydajności po włączeniu tych trybów jest ogromny:
W trybie 1600x1200 grać będzie można w trybach AA 14X lub AA 16X tylko w mało wymagające gry.
Podkręcanie
Ponieważ pojawiły się w komentarzach pod naszym artykułem sugestie, jakoby nie dało się podkręcać platformy CrossFire, chcielibyśmy tę tezę obalić. Nic nie stoi na przeszkodzi, by podkręcić karty graficze pracujące w trybie CrossFire. Posłużyć się można chociażby popularnym narzędziem ATI Tool, którego sami użyliśmy na potrzeby testów.
Podkręcać można obie karty niezależnie. ATI Tool daje nam wybór, której karcie zamierzamy podnosić zegary.
Trzeba tylko uważać przy podkręcaniu na temperatury. Podczas naszych eksperymentów osiągały one niebezpiecznie wysokie poziomy ;-).
W końcu zdecydowaliśmy się na synchroniczne podkręcanie obu kart – w takim sensie, że zegary obu kart ustawialiśmy na taki sam poziom. Maksymalne wartości, jakie udało nam się uzyskać bez artefaktów to 579/615 MHz (GPU/pamięć). Wynik w 3DMark03 wzrósł z 20230 punktów do 22286 punktów (to nieco ponad 10% więcej).
Wydajność płyty głównej
Na Waszą prośbę przeprowadziliśmy także szybkie testy wydajności samej płyty głównej ATI z chipsetem RADEON XPRESS 200 CrossFire. Sama płyta uzyskała podobne wyniki do nForce4 SLI, minimalnie mu ustępując w teście pamięci, ale zarazem zwyciężając w teście dysku twardego.
Zasugerowaliście nam test wydajności kontrolera USB. Podłączyliśmy zatem dysk twardy Samsung SpinPoint SP123N (120 GB) w kieszeni z interfejsem USB 2.0. I rzeczywiście, uzyskane wyniki niemiło nas zaskoczyły...
Plotki na temat niskiej wydajności kontrolera USB 2.0 na płycie ATI się potwierdzają – uzyskaliśmy na niej wynik o połowę niższy niż na płycie z chipsetem nForce4 SLI...
Podsumowanie
CrossFire to bezpośrednia odpowiedź ATI na technologię SLI. W wielu grach umożliwia znaczne podniesienie wydajności, dochodzące nawet do 93%. Widać jednak, że ATI nie była od początku przygotowana do wprowadzenia swojej technologii. Wpłynęło to na powstanie absurdalnego ograniczenia maksymalnej rozdzielczości do 1600x1200 przy 60 Hz... Także połączenie kart przy pomocy zewnętrznego kabla uważamy za mniej eleganckie niż mostek łączący karty w przypadku kart NVIDII.
Jak wykazały nasze testy, CrossFire – wbrew obietnicom ATI – nie przyspiesza wszystkich gier. W wielu nowych tytułach (F.E.A.R., Call of Duty 2, Serious Sam 2) zauważyliśmy wręcz... spadek wydajności. To prawdopodobny dowód na to, że CrossFire wymaga przygotowania profili dla tych gier. A jednak ATI od początku zapewnia, że technologia Catalyst A.I. automatycznie dobiera tryb renderingu i podnosi wydajność we wszystkich grach bez konieczności tworzenia profili. Jak się okazuje, funkcja nie jest tak inteligentna, jakby na to wskazywał skrót "A.I."
Niedługo powinniśmy zobaczyć drugą edycję CrossFire, przeznaczoną dla nowej generacji kart RADEON. Powinna ona już znosić ograniczenia obecnej technologii CrossFire, gdyż karty RADEON X1K od początku były projektowane z myślą o CrossFire. ATI projektuje już nową wersję chipsetu RD580 udostępniającego dwa gniazda PCI Express x16 o pełnej przepustowości (2 × 16x, a nie 2 × 8x, jak w obecnym chipsecie RD400). Oby poprawiono także przy okazji wydajność kontrolera USB 2.0.
Na razie zatem traktujemy CrossFire raczej jako ciekawostkę, niż faktycznie użyteczną technologię. W obecnej wersji obarczona jest ona jeszcze wieloma wadami. Oby udało się ATI wyeliminować wszystkie w "rewizji 2.0".
Zalety
- Wzrost wydajności przy dwóch kartach dochodzący do 93% w stosunku do jednego akceleratora
- Możliwość łączenia kart różnych producentów
- Trzy różne tryby renderingu obrazu w trybie CrossFire (o jeden więcej niż w przypadku SLI)
Wady
- Konieczność stosowania nowych płyt głównych z chipsetem RADEON XPRESS 200 CrossFire
- Konieczność zakupu specjalnej karty nadrzędnej (CrossFire Edition)
- Ograniczenie maksymalnej rozdzielczości do 1600x1200 @ 60 Hz
- Brak wzrostu wydajności w wielu nowych grach – czyżby profile były jednak konieczne?
Do testów dostarczył:
ATI www.ati.com