SilverStone ST30NF NightJar - pasywny zasilacz 0 dB

nietypową. Nie posiada żadnego wentylatora. Chłodzony jest zupełnie pasywnie.

Dzięki temu nie wydaje z siebie żadnych odgłosów, a zatem jest potencjalnym

kandydatem do budowy bardzo cichego lub nawet w określonych warunkach

"niesłyszalnego" komputera. Czy moc, jaką oferuje pozwala zasilić współczesny

komputer? W odpowiedzi na to pytanie zapraszamy do naszej recenzji.

Wyciszanie elementów komputera to ostatnio bardzo modne zjawisko. Można nawet

rzec, że im szybsze i nowocześniejsze komponenty, tym silniejsze dążenie do

ich "wyciszenia". Ciche zasilacze, "niesłyszalne" coolery, rozbudowane

radiatory na karty graficzne, pozwalające na pasywną pracę i inne podobne

produkty dziś już nie dziwią. Wszystkie zaprojektowane głównie z myślą o

ciszy. Są jednak osoby, dla których "14 dB" wydobywające się z komputera to

nadal dużo. Dla nich przeznaczone są najbardziej ekskluzywne i najdroższe

produkty. Chociażby recenzowany przez nas pasywny zasilacz SilverStone

NightJar.

Zasilacz komputerowy jest dość niewdzięcznym obiektem wyciszania. O

ile w przypadku procesora czy karty graficznej producet może pójść w

"rozmiar", to przy zasilaczu ATX nie da się tak swobodnie kształtować

rozmiarów systemu chłodzenia. Producentów ogranicza ciasna obudowa, konieczna

do spełnienia norm emisji promieniowania oraz, co najgorsze, duże

rozproszenie elementów generujących ciepło. Gdyby zasilacz, podobnie jak

procesor, grzał się tylko punktowo, to pół biedy - można byłoby skonstruować

odpowiedni radiator. Tak jednak nie jest. W zasilaczu ATX praktycznie

wszystko się grzeje, od tranzystorów "MOSFET" (Metal-Oxide Semiconductor

Field-Effect Transistor), aż po ostatni kondensator. Tranzystory MOSFET są

elementem, który wydziela największe ilości ciepła, zatem są one zawsze

przytwierdzone do aluminiowych radiatorów. Pozostałe elementy korzystają z

przewiewu, jaki zapewnia wentylator (bądź kilka wentylatorów) przykręconych

do obudowy zasilacza.

No dobrze, ale jak to wszystko pracuje w zasilaczu pasywnym? Otóż takie

zasilacze mają bardzo rozbudowane radiatory wewnątrz. Najczęściej radiatory

te połączone są z zewnętrzną obudową zasilacza i na nią oddają ciepło.

Pasywne zasilacze powinny pracować w warunkach lekkiego przewiewu lub chociaż

tak, aby była możliwa swobodna, niezakłócona konwekcja naturalna. Jest to dla

nich jedyny sposób chłodzenia. Wystarczy zamknąć taki zasilacz w szczelnej,

izolowanej przestrzeni, a obciążony nie wytrzyma nawet godziny. Niestety, ale

w tym przypadku, praw fizyki nie da się oszukać... ani nawet naciągnąć.

Nieco problematyczne wydają się elementy, które nie posiadają radiatorów -

czyli na przykład kondensatory. Nie mogą oddać ciepła na radiator, nic na nie

również nie dmucha. Rozwiązaniem tego typu problemów jest zastosowanie bardzo

dużych współczynników bezpieczeństwa. W zasilaczach pasywnych używa się

komponentów o znacznie wyższych parametrach, niż wymagałaby tego moc podana

na naklejce znamionowej. Dla przykładu, recenzowany zasilacz SilverStone

NightJar został zbudowany w oparciu o komponenty serwerowego zasilacza o mocy

560 W. Gdyby posiadał tradycyjne chłodzenie, tyle właśnie mocy można by z

niego wycisnąć. Jednak ze wspomnianych względów bezpieczeństwa, moc została

obcięta do 300 W, tak aby podzespoły znajdujące się w środku zbytnio się nie

męczyły. Zastosowanie wysokiej jakości komponentów o realnych parametrach,

znacznie przewyższających te podane na tabliczce znamionowej tłumaczy również

wysokie ceny zasilaczy pasywnych. Za najtańsze modele trzeba zapłacić blisko

600 złotych. Parafrazując znane przysłowie, w przypadku zasilacza,

"milczenie" rzeczywiście jest na wagę złota.

Po tym nieco przydługim wstępie, pora przyjrzeć się bohaterowi

recenzji.

Zasilacz SilverStone ST30NF NightJar sprzedawany jest w dużym kartonowym

pudle z plastikową rączką. Dzięki masywnej, aluminiowej obudowie jednostka

waży aż 2,8 kg (dla porównania, wysokiej klasy Antec True Control 550 W waży

2,0 kg).

Wyposażenie stanowią instrukcja obsługi, śrubki do przykręcenia zasilacza

oraz kabel zasilający. Nie licząc piankowego wypełnienia pudełka, to wszystko,

co producent przewidział dla tego zasilacza. Miłym dodatkiem byłyby

odpowiednie przejściówki pozwalające na pracę z nowymi płytami głównymi,

wyposażonymi w złącze ATX 24-pin, ponieważ zasilacz jest zgodny tylko z normą

ATX 1.3.

Jak już wspomnieliśmy, obudowa zasilacza Silverstone wykonana jest z

aluminium. Wszystkie ścianki są użebrowane w celu zwiększenia powierzchni, na

jaką oddawane jest ciepło. Powierzchnia aluminium jest anodyzowana na

srebrno. Jest to zabieg czysto estetyczny i marketingowy (dobrze się kojarzy

z nazwą firmy). Pod kątem parametrów odprowadzania ciepła, lepsza byłaby

ciemna powierzchnia.

Zasilacz z zewnątrz

Zasilacz firmy Silverstone, w odróżnieniu od konkurencji, nie posiada

wystającego radiatora w tylnej częsci. Tam gdzie inne pasywne modele mają

spory kawał aluminium lub miedzi, NightJar posiada jedynie niewielkie

użebrowanie, nie wystające poza obrys obudowy. Dzięku temu prezentuje się

bardzo estetycznie, jednak bardziej rozbudowany radiator niewątpliwie

pomógłby w chłodzeniu jednostki.

Na tylnej ściance, oprócz gniazdka sieciowego, znajdują się również dwie

diody sygnalizacyjne. Dolna informuje o podłączeniu do sieci (na

pomarańczowo) i o pracy zasilacza (na zielono). Górna sygnalizuje temperaturę

zasilacza, gdy obudowa rozgrzeje się do ponad 55°C, dioda świeci na czerwono.

Nie należy wtedy dotykać ścianek zasilacza, bo można się poparzyć. Podczas

typowej pracy (poniżej 55°C), dioda świeci na zielono.

Czytelnicy, którzy są na bieżąco z rynkiem zasilaczy zapewne zauważą

podobieństwo NightJara do innego pasywnego zasilacza, a mianowicie modelu

ETASIS EFN-300. W rzeczywistości są to niemal bliźniacze modele, SilverStone

ST30NF również pochodzi z fabryk firmy ETASIS.

Dane techniczne

SilverStone NightJar wyposażony jest w układ aktywnej korekcji współczynnika

mocy (aPFC), który realizuje jednocześnie automatyczne przełączanie pomiędzy

napięciem 110 V a 230 V. Wartość współczynnika mocy, dzięki aktywnej korekcji

przekracza 0,95. Często słyszy się (również od producentów), że aktywna

korekcja współczynnika mocy może przyczynić się do obniżenia rachunków za

prąd. W praktyce żadnych oszczędności nie będzie. Układy PFC odpowiedzialne

są za niwelację silnie nieliniowego poboru prądu. Niesinusoidalny kształt

prądu ma negatywny wpływ na sieć energetyczną i może powodować wzrost

temperatury przewodów (co ponosi za sobą konieczność ich pogrubienia),

wywołanie niestabilności i inne niekorzystne zjawiska. Zgodnie z prawem

obowiązującym w Unii Europejskiej, urządzenia takie jak zasilacze komputerowe

muszą być wyposażone w układy PFC. Dla przeciętnego użytkownika nie ma to

istotnego znaczenia. Zasilacze wyposażone w aPFC są jednak bardziej

ekologiczne i przyjazne środowisku.

Z uwagi na specyficzną konstrukcję, dla napięcia 100-120 V moc zasilacza

zredukowana jest do 250 W. W Europie standardem jest 230 V, zatem zasilacz

będzie oferował pełne 300 W. Maksymalne natężenia dla poszczególnych linii

wynoszą odpowiednio:

25 A - +5 V 23 A - +3,3 V 18 A - +12 V

Ponieważ napięcie +3,3 V tworzone jest z linii +5 V, obie linie są od siebie

zależne i łączny pobór mocy nie może przekroczyć na nich 180 watów.

Współczesne procesory i karty graficzne korzystają z linii +12 V, zatem

przekroczenie mocy na dwóch słabszych liniach jest mało prawdopodobe.

W zasilaczu nie zabrakło również szeregu zabezpieczeń: -OVP (over voltage protection) - zabezpiecza przed zbyt dużym przekroczeniem

napięć wyjściowych: +3,3 V; +5 V; +12 V -OCP (over current protection) - zabezpiecza przed zbyt dużym przekroczeniem

nominalnego natężenia dla poszczególnych linii: +3,3 V; +5 V; +12 V -OPP (over power protection) - zabezpieczenie przeciw przeciążeniu, wyłącza

zasilacz gdy pobór mocy na liniach +3,3; +5; +12V przekracza dopuszczalny

poziom (zazwyczaj jest to około 110-160 % nominalnych wartości) -OTP (over temperature protection) - zabezpieczenie przed

przegrzaniem.

Do wyżej wymienionych dochodzi jeszcze popularne zabezpieczenie

przeciwzwarciowe. Wszystkie są wymagane przez normę ATX 1.3, zatem ich

stosowanie jest dla producenta obowiązkiem.

W kwestii okablowania, SilverStone NightJar wypada raczej standardowo. Jak

już wspomnieliśmy, zasilacz zgodny jest z normą ATX 1.3. Posiada następujące

wtyczki:

-ATX 20-pin (510 mm) -ATX 12V (510 mm) -Aux 6-pin (wtyczka dla płyt serwerowych, 510 mm) -6x molex (510 i 760 mm) -2x fdd (na samym końcu wiązki molexów, 910 mm) -2x zasilanie Serial ATA (510 mm)

Wiązki kabli z wtyczkami ATX 20-pin, ATX 12V oraz AUX posiadają oplot. Reszta

kabli jest goła. Jeśli ktoś chciałby podłączyć zasilacz do nowej płyty

głównej, gdzie są gniazdka EPS12V oraz Aux 8-pin, będzie musiał dodatkowo

zaopatrzyć się w odpowiednie przejściówki. Biorąc pod uwagę wysoką cenę

zasilacza, takie drobiazgi powinny być dodane gratis.

Zasilacz wewnątrz i platforma sprzętowa

Po otwarciu zasilacza, pierwsze co się rzuca w oczy, to rozbudowane, masywne

radiatory. Połączone są z tylnim użebrowaniem za pomocą grubego ciepłowodu.

Dodatkowo na szczycie radiatorów znajduje się podkładka termoprzewodząca,

która przenosi ciepło na zewnętrzne użebrowanie obudowy. Obudowa zasilacza

posiada również sporo otworów umożliwiających swobodną wentylację przestrzeni

wewnątrz.

Producent określa średni czas pomiędzy usterkami (MTBF) na 100.000 godzin.

Parametr ten dotyczy pracy w temperaturze otoczenia 25°C przy pełnym

obciążeniu jednostki. W praktyce taka temperatura otoczenia jest raczej mało

prawdopodobna, chyba że ktoś mieszka na dalekiej północy i nie potrzebuje

centralnego ogrzewania. Z drugiej jednak strony, ciężko sobie wyobrazić

sytuację, w której zasilacz pracuje non-stop pod pełnym obciążeniem. Tak czy

inaczej sto tysięcy godzin to dość spora żywotność. Firma SilverStone jest na

tyle przeświadczona o wysokiej jakości produktu, że udziela na niego aż 3

lata gwarancji. Całkiem nieźle!

Wiemy już jak zasilacz wygląda i jakie ma wyposażenie. Pora sprawdzić jak

sobie radzi z zasilaniem peceta. W tym celu użyliśmy następującej platformy

sprzętowej.

Zasilacz przetestowaliśmy w recenzowanej niedawno obudowie HTPC - SilverStone

Lascala. Jest ona niezbyt obszerna, gwarantuje mało przestrzeni wewnątrz i

raczej przeciętną wentylację. Znakomite warunki, aby sprawdzić jak sobie

poradzi pasywny zasilacz. Reszta komponentów jest mniej więcej standardowa.

Zestaw łącznie generuje niecałe 200 watów obciążenia. Nie jest to może zbyt

mocna konfiguracja, jednak należy mieć na uwadze, że zasilacze pasywne

wybierane są zazwyczaj do cichych i spokojnych konfiguracji. Byłoby

nieporozumieniem stosować taki zasilacz do macierzy RAID złożonej z czterech

Raptorów czy też zestawu SLI.

Metodologia i wyniki testów

Nasza platforma kładzie główny nacisk na linię +12 V. Zasilany jest z niej

procesor oraz w głównej mierze karta graficzna. Linie +5 V oraz +3,3 V nie

mają zbyt dużo do roboty. Zresztą sytuacja wygląda podobnie we wszystkich

nowszych komputerach. Aby nieco urozmaicić testy, zasilacz podłączyliśmy do

starszego zestawu z podstawką Socket A, w którym procesor zasilany jest z

linii +5 V. Reszta komponentów (RAM, dysk, karta graficzna, itp.) pozostała

bez zmian. Wyniki okazały się dość interesujące, zanim jednak do nich

przejdziemy, kilka słów na temat metodologii.

Napięcia podawane przez zasilacz sprawdzone zostały standardowym,

elektronicznym multimetrem. Tryb spoczynku to aplikacje biurowe, odtwarzanie

w tle muzyki. Obciążenie procesora nie przekraczało 10%. Tryb obciążenia to

równolegle pracujące programy Prime95 (obciążenie dla procesora) oraz

3DMark03 (obciążenie dla karty graficznej). Dysk ruszał głowicą od czasu do

czasu, jednak te kilka watów różnicy nie spowodowało żadnych zmian w

odczytach napięć.

Przeprowadziliśmy też pomiary wpływu temperatury zasilacza na podawane

napięcia. Różnice pomiędzy zasilaczem zimnym a rozgrzanym były raczej na

granicy błędu pomiarowego (0,01-0,02 V). Można zatem wnioskować, że

SilverStone ST30NF jest mało wrażliwy na temperaturę (oczywiście w granicach

rozsądku).

Zaczynamy od testów na platformie wykorzystującej procesor Athlon 64 (czyli

główny nacisk na linię +12 V).

Wyniki w trybie spoczynku są bardzo dobre. SilverStone NightJar wykazał się

całkiem niezłą regulacją napięcia. Norma ATX przewiduje dopuszczalne odchyłki

napięć na liniach +12, +5, +3,3 V nie przekraczające 5% ich nominalnej

wartości. Najgorzej regulowane napięcie +3,3 V wykazało odchyłkę na poziomie

2%.

Pod obciążeniem, wyraźnie zauważalnym zmianom uległa jedynie linia +12 V.

Poprzednio praktycznie idealna. Teraz odchyłka od wartości wzorcowej wynosi

1%. Tutaj drobna uwaga. Podczas równoległego działania programu Prime95 i

3DMark03 napięcie na linii +12 V było nieco wyższe, wynosiło 11,92 V. Wynik

zamieszczony na wykresie to rezultat obciążenia samym tylko programem

Prime95. Z uwagi na to, że jest nieco "gorszy", to właśnie ten wynik

uznaliśmy za "oficjalny".

Ciekawe wyniki natomiast uzyskaliśmy podłączając zasilacz do starszej

platformy Socket A. Łączy pobór mocy jest praktycznie taki sam (procesor

Athlon XP pracował przy częstotliwości 2100 MHz i napięciu 1,8 V), jednak

regulacja zasilacza wypadła słabiej.

Linie +3,3 oraz +5 V nadal trzymają się na jednym poziomie. Najważniejsza

jednak linia +12 V poleciała w górę. Niewiele, bo tylko o 2%. Jednak różnica

jest wyraźnie widoczna przy pomiarach. Nie jest to zły wynik, jednak jak się

raz zobaczyło równiutkie 12,00 V, to człowiek zaczyna więcej oczekiwać. Taka

sytuacja jest jednak zupełnie normalna. Według speca od zasilaczy, Marcina Chrobaka z Zenfist.pl, modele posiadające wtyczkę ATX 12V, po podłączeniu do

płyty, która takowej nie wymaga, zwykle podają napięcie +12 V ciut większe od

wzorcowego.

Pod obciążeniem kolejny skok w górę na linii +12 V. Nieduży, jednak

występuje. Linie +3,3 i +5 V nadal trzymają jednakowy poziom.

Podsumowując, podczas wszystkich testów największa odchyłka napięć od normy

wyniosła 2,5%. Dopuszczalna wartość wynosi 5%, a przy chwilowym skoku

napięcia dopuszcza się nawet 10% dla linii +12 V.

Na platformie wykorzystującej procesor Athlon 64 napięcia były znacznie

bliższe ideału. W obu przypadkach zasilacz wykazał bardzo małe wahania

napięcia pomiędzy trybem spoczynku a obciążenia. W typowych przypadkach można

zaobserwować różnice sięgające 0,2 - 0,3 V. SilverStone ST30NF nie

przekroczył granicy 0,1 V. Tu zaznacza się wpływ użycia znacznie lepszych

komponentów, niż wymagałaby tego specyfikacja zasilacza. Rozrzut napięć

pomiędzy trybem spoczynku a obciążeniem jest naważniejszym parametrem i tu do

zasilacza SilverStone ST30NF nie można mieć żadnych zastrzeżeń.

Sprawdziliśmy również, jaką temperaturę osiąga obudowa zasilacza. W przypadku

pracy biurowej, bez zbytniego angażowania procesora i karty graficznej,

obudowa jest delikatnie ciepła. W zależoności od konkretnego miejsca, jej

temperatura waha się w okolicach 35-39°C. Pod pełnym obciążeniem temperatura

wzrasta do 42-47°C. Takie były temperatury w obudowie HTPC SilverStone Lascala. W dobrze wentylowanej (co nie oznacza wcale, że "głośno"),

tradycyjnej obudowie temperatury spadają o około 5°C. W chwili pisania tego

tekstu, tylni radiator w zasilaczu ma dokładnie 31°C - czyli o 10°C więcej

niż wynosi temperatura otoczenia.

Oczywiście należy liczyć się również ze wzrostem temperatury procesora.

Tradycyjne zasilacze wspomagają proces wentylacji obudowy. Zasilacze pasywne

stanowią niestety kolejny grzejący się element. W zależności od procesora i

typu chłodzenia wzrost może być różny. Nie da się jednak ukryć, że wystąpi.

Zasilacz SilverStone ST30NF nie jest jednak produktem dla zwolenników

overclockingu, zatem trudno przyjmować to za wadę. Ot, taki już urok

zasilaczy pasywnych. Współczesne, rozbudowane rozwiązania chłodzące dla

procesorów zostawiają spory margines bezpieczeństwa, zatem dodatkowe kilka

stopni więcej to żaden powód do zmartwień. Istotne jednak jest, aby obudowa

posiadała wentylator wydmuchujący powietrze, umieszczony pod zasilaczem.

Dzięki temu, wzrost temperatury procesora nie będzie tak dotkliwy.

Podsumowanie

Pora na podsumowanie. Zasilacz SilverStone ST30NF NightJar wypada całkiem

dobrze w testach. Jak dało się zauważyć, duży wpływ na jakość napięć ma

konkretna platforma sprzętowa. W obu przypadkach (stary Athlon XP i nowy

Athlon 64) zasilacz zachował spory dystans do granicznych wartości. Komputer

był zupełnie zadowolony z napięć, nie zachowywał się dziwnie, wszystko było

stabilne. Redaktor również był zadowolony z pracy zasilacza, ponieważ było

cicho... i wbrew pozorom czerwona lampka temperatury też nie zapaliła się ani

razu. Kable, dzięki umiarkowanej długości i ilości, nie sprawiają większych

kłopotów z ułożeniem, chyba że mamy je ułożyć w ciasnej obudowie HTPC -

tam trzeba się już starać. Szkoda, że nie wszystkie mają taki estetyczny

oplot, jak główne wtyczki.

Wady zasilacza? Pierwsza i podstawowa to cena. Zasilacz kosztuje blisko 700

złotych. Nie będę tu wspominał, jaki tradycyjny odpowiednik można za to kupić, bo są to produkty skierowane do zupełnie innych grup odbiorców. Jednak jest

to cena dobrego procesora lub nieźle wyposażonej płyty głównej z górnej

półki. To, czy taki zakup jest opłacalny, zależy już od portfela i zamiłowania

do ciszy potencjalnego nabywcy. Jeśli oba są duże, nie ma o czym mówić. Warto

kupić ten zasilacz. Jednak dla przeciętnego użytkownika, dla którego Chieftec

czy Tagan to sprzęt na granicy zasięgu, SilverStone NightJar pozostanie w

sferze marzeń.

Wadą zasilacza jest również "stary" standard ATX 1.3. Na rynku

jest coraz więcej płyt, które wymagają wtyczek 24 i 8-pin, kart graficznych

PCI-E wymagających wtyczki 6-pin i innych wynalazków standardu ATX 2.0. Osoby

planujące zakup tego zasilacza do nowoczesnej platformy sprzętowej, będą

musiały wydać jeszcze trochę pieniędzy na odpowiednie przejściówki. Nie

należy również zapomnieć o chociaż symbolicznej wentylacji obudowy. Jeszcze

wiele komputerów pracuje dziś korzystając tylko z wentylatorka w zasilaczu.

Wstawienie do takiego sprzętu pasywnego zasilacza "wyłączy" wentylację, co

może się skończyć "małym" rozczarowaniem.

Tradycyjne pytanie. Dla kogo jest taki sprzęt ? Jak już wspomnieliśmy, dla

osób, które przykładają bardzo dużą wagę do ciszy. Być może nie jest to takie

oczywiste, ale podczas pracy biurowej szum komputera powoduje zmęczenie. Im

mniej go występuje, tym praca przyjemniejsza. Jeśli ktoś dużo pracuje na

przykład w studiu graficznym, biurze rachunkowym, a męczy go szum komputera,

taki zasilacz jest dobrym pomysłem. NightJar również świetnie nadawałby się

jako uzupełnienie zestawu HTPC. Dobrym zastosowaniem są też wszelkiego

rodzaju miejsca, gdzie pożądana jest cisza, chociażby biblioteki i czytelnie,

nie wspominając o "sypialniach", w których komputery po nocach ściągają

legalne oprogramowanie z sieci P2P. Zastosowań jest dużo. Barierą

pozostaje cena.

Zakup takiego zasilacza wiąże się również z wymianą lub chociaż modernizacją

całego systemu chłodzenia. Wymiana zasilacza na pasywny i jednocześnie

pozostawienie "boxowego" wentylatorka na CPU mija się z celem. Uzupełnieniem

pasywnych zasilaczy są rozbudowane radiatory oparte o ciepłowody i

wolnoobrotowe, ciche wentylatory. Dopiero to wszystko połączone w całość

zagwarantuje wysoki komfort pracy przy komputerze. Może nie tak wysoki, jak

całkowicie pasywna obudowa Zalmana, ale zbliżony ;-).

Zalety

• prawdziwa cisza 0 dB
• wysoka jakość wykonania
• duży margines bezpieczeństwa dzięki użyciu "mocniejszych" komponentów
• stabilne napięcia
• 3 lata gwarancji

Wady

• wysoka cena
• brak "nowych" wtyczek (ATX 24-pin, PCI-E 6-pin)

Sprzęt do testów dostarczyła firma 4MAX www.4max.pl

Cena zasilacza SilverStone ST30NF NightJar: 699 zł